لاریجانی: کارآمدی ضعیف است می‌گویند وزیران صبح تا شب کار می‌کنند ما هم می‌بینیم سفرهای زیادی دارند اما...

* خبرگزاری مهر: به عنوان اولین سئوال از طرح نظارت بر نمایندگان شروع می کنم، امسال در حالی به دیدار مقام معظم رهبری رفتید که این طرحی که ریشه آن مطالبه ایشان بود به جایی نرسیده است و علی القاعده بار اصلی این موضوع بر دوش هیئت رئیسه مجلس است، در دیدار امسال با رهبری چه پاسخی در برابر انتقاد ایشان داشتید؟

-علی لاریجانی: کاری که در مجلس انجام شد دور از چشم دیگران نیست بحث نظارت بر نمایندگان کار جدیدی است که تاکنون نبوده است. اینکه سازوکاری در مجلس به وجود آید که نظارت را انجام دهد نیازمند مطالعه بود.

از یک طرف هیئت رئیسه و کمیسیون اصل نود وظایفی دارند و از طرف دیگر نمایندگان در اظهارنظر آزاد هستند، پس باید سازوکاری فراهم می شد که هم جلوی آزادی بیان گرفته نشود هم برخی اشکالات موجود مرتفع شود. همچنین باید در نظر داشت که نهاد بیرون از مجلس هم نمی تواند نظارت کند بنابراین نظارت باید از خود مجلس باشد طراحی چنین که کار مشکلی است، لذا چندین نوع طرح آماده شد اما هر کدام از اینها مشکلاتی داشت، در ادامه کار، کمیسیون مشترک تشکیل شد که یکی دو جلسه با من داشتند نهایتا طرحی شسته رفته تر آماده و به مجلس ارائه شد. در مجلس کلیات این طرح تصویب شد. بنابراین یک مرحله عبور کرد ما می توانستیم بعد از کلیات وارد جزئیات بشویم، اما دیدیم طرح جای کار بیشتری دارد بنابراین مجددا در کمیسیون مشترک در حال بررسی است، رئیس کمیسیون مشترک هم خبر داده است که کار در حال پیش رفتن است.

* عده ای مطرح می کنند اقدامات خلاف قانون دولت در ماههای اخیر محصول تعامل یکسویه و بیش از حد نمایندگان به خصوص روسای برخی از کمیسیون های مجلس با دولت است، چنین نظری را قبول دارید؟

- ساختار همه پارلمان ها چنین است که افرادی از دولت درباره لوایح و طرح ها صحبت می کنند و نظراتشان را می دهند تا اینجا مشکلی نیست زیرا نمایندگان باید با مطالعه رای دهند. آنجایی اشکال پیش می آید که از ظرفیت های غیر عقلانی استفاده می شود. فرض کنید شما یک فرد دولتی هستید اشکالی ندارد که درباره لایحه ای یا برنامه ای توضیح دهید تا من قانع شوم اما اگر از روش های غیر از این استفاده شود حتما اشکال دارد.

در مجلس شاهد بودم هنگام تصویب بندی در برنامه پنجم توسعه، متاسفانه از سازمان برنامه به نماینده ها گفته می شد اگر به این موضوع رای دهید ما برای منطقه شما فلان کار آبادانی را انجام می دهیم، این کار غلطی است، آن آبادانی باید مطابق برنامه انجام شود، این طرح و لایحه هم باید اگر عقلانیتی درونش باشد مسیر خود را طی کند. * پس قبول دارید چنین تعاملاتی وجود دارد؟

این اشکال وجود دارد، برخی وقت ها از این کارها می کنند، البته نمایندگان توجیه هستند، این روش ها نادرست است، خیلی از مواقع نمایندگان پاسخ منفی به این شیوه ها می دهند. * زمانی که دوفوریت لایحه شرح وظایف وزارت امور زیربنایی به رای مجلس نرسید، در اقدامی که نمایندگان آن را خلاف آئین نامه می دانستند، این لایحه دو روز بعد در دستورکار مجلس قرار گرفت، این درحالی است که عده زیادی از نمایندگان انتقاد جدی نسبت به اقدام عجولانه در بحث ادغام ها داشتند، چرا این اتفاق افتاد؟ -البته این خیلی غیر طبیعی نیست دو فوریتی که مطرح شد به این معنی است که به کمیسیون نمی رود و در صحن بررسی می شود وقتی نمایندگان به دوفوریت رای ندادند لایحه به کمیسیون رفت و چند ساعت پیشنهادات مختلف مورد بررسی قرار گرفت و ساختارش تغییر کرد بنابراین کار تخصصی رویش انجام گرفت. * موضوع این است که برخی نمایندگان شاخص مجلس معتقدند گاهی هیئت رئیسه مجلس به صورت عجولانه "تعبیر خود از توصیه های رهبری" را اجرا کرده است، از این منظر هم به اقدام غیرقانونی و خلاف آئین نامه دست می زند درحالی که می توان در چارچوب قوانین داخلی و آئین نامه اقدام کرد .

- در بحث وزارتخانه ها این موضوع قبلا در مجلس مطرح شده بود حتی پیش از اجرای ماده 53 قانون برنامه پنجم توسعه ، طرحی در کمیسیون اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته بود که یک بخش آن همین بود یعنی حدود یک سال روی آن کار شده بود، بنابراین وقتی در کمیسیون تلفیق تصویب شد که تعداد وزارتخانه های موجود به 17 وزارتخانه کاهش یابد، بر اساس بررسی های اولیه ای بود که در مجلس انجام شده بود یعنی ابتدا به ساکن نبود و روی آن کار شده بود. در دولت را نمی دانم اما در مجلس روی آن کار شده بود. * اگر چنین کار کارشناسی از قبل در مجلس انجام شده چرا هیچگاه به صحن مجلس نرسید؟

- کمیسیون مربوطه خواست نسبت به آن گزارش دهد ما آن را در دستور نگذاشتیم، علت هم این است به تجربه مسائلی که مجلس برای طرح و رسیدگی به آن پیشقدم می شود دولت راحت اجرا نمی کند، مثل وزارت ورزش که هم اکنون تاسیس آن را در دست انداز می اندازد و اجرا نمی کند. البته کار خلافی می کند، باید اجرا کند، به همین دلایل در مجلس این طرح کمیسیون اجتماعی را متوقف کردیم. ما تصمیم گرفتیم تعداد وزارتخانه ها را در ادغام ها، در برنامه پنجم توسعه به تصویب برسانیم و دولت خودش زحمت بکشد لایحه بدهد و ما تحقیقات کارشناسی را به آن اضافه کنیم.

نکته دوم این بود که دولت و وزیران وزارتخانه ها را به هر دلیل که مد نظرش بود عزل کرد و سرپرست گذاشت و حتی برخی از وزارتخانه ها سرپرست نداشت و با تفسیر شورای نگهبان مجبور شدند سرپرست بگذارند، این یک حالت آویزان برای وزارتخانه ها بود. ما مسئولیت داریم نگذاریم چنین شود حال اگر دولت این چنین می کند از نظر من کار خوبی نمی کند، دولت باید به طور قوی می نشست، شرح وظایف وزارتخانه هایی را که می خواست ادغام شود را می نوشت و به مجلس ارائه می کرد تا تصویب می شد سپس وزیر جدید را پیشنهاد می داد، راه عقلایی این بود. این که یک مرتبه یک عده را کنار می گذارند، بعد وزارتخانه ها مسئولیت مشخص ندارند مطمئنا اشکال به وجود می آید، هم اکنون اکه این شکال به وجود آمده، دو حالت دارد می توانیم بگوییم دولت این کار را کرده بنابراین خودش تاوان بدهد ، راه دیگر این است که ما برویم و مشکلی را که به وجود آمده درست کنیم. * یعنی مجلس علاوه بر وظایف قانونگذاری و نظارت بر اجرای درست قوانین، وظیفه دیگری مبنی بر تصحیح کردن مسیر اشتباه دولت در اقداماتش را هم برعهده می گیرد؟ - این وزارتخانه ها برای ملت است باید برای ملت کار کند وقتی لق باشد نمی تواند کار را خوب انجام دهد، حال اگر ما این ساختار دولت را قبول نداریم باید قدری تلاش کنیم زودتر این ها سامان یابد این کار درستی است. فکر می کنم مجلس نباید رفتار لج بازانه داشته باشد، البته ندارد با اینکه از نوع رفتار دولت دلگیر بود اما رفتار و عکس العملی نداشت به نظر می رسد این رفتار عقلایی است یک رفتار ملی است و انتظار هم از مجلس همین است. مسئله سوم که مطرح کردید این است که آیا در بررسی این لایحه عجله شده است یا نه؟ چون قبلا کار شده بود به نظرم عجله ای صورت نگرفته فقط کمیسیون مقداری سرعت به خرج داد برای آنکه اشکال بی سرپرست بودن وزارتخانه ها زودتر مرتفع شود. البته ممکن است زمانی رهبری درخواستی داشته باشد و لازم باشد مجلس سریع عمل کند. این اشکال ندارد همان طور که ما می گوییم اگر رهبری نظری داشتند به عنوان ولی امر، دولت باید آن را بپذیرد، آنجا هم که ایشان نظری داشته باشند مجلس هم باید بپذیرد ، البته مجلس هم نشان داد که می پذیرد. زمانی ایشان در خصوص برخی مسائل در طول برنامه ملاحظاتی داشتند و ما همان روز یا بعدازظهر توضیح می دادیم و مجلس نظرش را بر می گرداند، این اتفاقا حسن مجلس است نباید در اینجاها گفته شود که خلاف آیین نامه عمل شده زیرا نظر ولی امر نفوذ دارد که گاهی ما اشکال را رفع کنیم. ممکن است یک بخشی از آیین نامه مورد تغییر قرار گیرد، در این موضوع سرعت عمل وجود داشت که عقلانیتی هم پشت آن بود. * سرپرستی علی آبادی در وزارت نفت را چطور ارزیابی می کنید؟ هنوز که کاری انجام نداده است. نمی دانم به عنوان وزیر معرفی می شود یا نه، یک بار گفتم سلیقه من این نیست که وزارتخانه ها را بی جهت بی وزیر کنیم و بی سرپرست بگذاریم و حالت گیجی به وجود بیاوریم، اما انگار سلیقه دولت این است. این جزو وظایف دولت است و نمی توانیم چیزی بگوییم.

* شما در چهارمین سال کاری مجلس به عنوان رئیس انتخاب شدید، در دوره چهارم ریاست خود مهمترین چالش یا ضعف مجلس هشتم را چه می دانید که تصمیمی برای حل آن در سال پایانی مدیریت خود داشته باشید؟ از جمله مشکلات موجود فکر می کنم برخی اشکالاتی است که در ساختار آیین نامه همچنان وجود دارد امیدوارم کمیسیون آیین نامه این اشکالات را رفع کند. ابتدای مجلس هشتم آیین نامه را تغییر دادیم و مقداری روان شد به طوری که الان شما انباری از لوایح و طرح ها را پشت در مجلس ندارید و مجلس با سرعت عمل کار می کند. یکسری پیشنهادات برای نظارت بیشتر به تصویب مجلس رسید مانند ماده 233 آیین نامه که براساس آن تخلف رئیس جمهور و وزیران به قوه قضائیه ارجاع داده می شود و این خلق شده در همین مجلس است، یا این امکان که مجلس در مسائل مهم بتواند دستور کار را کنار بگذارد و موضوعات مهم را در صحن مطرح کند، اینها جزو کارهای خوب است اما هنوز اشکالاتی دارد که باید آن را رفع کرد ممکن است مقداری از آن به این مجلس برسد و مقداری به مجلس آینده اما تجربه این مدت باید کمک کند که مشکل حل شود. بخشی از مشکلات دیگر هم مربوط به برخی مسائل مهم اکشور از جمله برخی موضوعات اقتصادی است که هم باید پیگیری و هم نظارت شود. یکی همین بحث هدفمند کردن یارانه هاست. بخشی از حوزه های کشاورزی و صنعت در این مدت در تماس هایی که با مجلس داشتند از مشکلاتشان صحبت کردند ما جلساتی گذاشتیم، این از آن مواردی است که در سال پایانی مجلس هشتم باید به آن توجه خاص کرد زیرا می تواند روی اشتغال اثرگذار باشد. بخشی هم مربوط به اصلاح شرایط برای تسریع سرمایه گذاری است. طول مدتی که یک نفر می خواهد در کشور ما سرمایه گذاری کند چیزی حدود 360 روز است یعنی یک فرد از وقتی که تصمیم می گیرد و به ادارات مراجعه می کند که مجوز های مورد نیاز را بگیرد، 360 روز زمان می برد، تا آغاز به کار کند، این زمان باید کوتاه شود. طرحی در مجلس تحت عنوان تسهیل فضای کسب و کار، در کمیسیون جهاد اقتصادی و اصل 44 مطرح است که بنا دارد به این مشکل خاتمه دهد. * در بعد نظارتی هم مشکلی دارید که قرار باشد برای حل آن اقدام خاصی انجام دهید؟

در بعد نظارتی مجلس، برداشت من این است که یک مقداری برخی آقایان در اجرای قانون توجه کافی ندارند یا رفتار بی محابا داشته اند و این اثرات نامطلوبی در ایجاد عدالت در کشور گذاشته است. عدالت بدون قانون بی مفهوم است و یک واژه پوچ است هر مسلکی را ما از نظر تعریف عدالت بپذیریم، یکی از مولفه هایش اجرای قانون است. اگر افرادی در کشور قبول دارند که محور فکر فلسفه سیاسی "عدالت" است یعنی باید مصرترین افراد در اجرای قانون باشند. من فکر می کنم یک سوء تفاهمی در مفهوم عدالت به وجود آمده، عده ای تصور می کنند اگر کسی کار خوبی به ذهنش رسید حتی اگر کاری را بدون قانون یا خلاف قانون اجرا کند، کار خوبی است . درحالی که ما معتقدیم این حتما کار غلط و مخالف تفکر عدالت خواهانه است. اینکه رهبر معظم انقلاب هم تاکید کردند که "وقتی مسیر قانونی طی شد همه باید بدون بهانه گیری قانون را اجرا کنند" این حرف بسیار روشن و صریحی است بنابراین مجلس باید به این بخش نظارت کافی کند که این در کشور رویه نشود. اگر بزرگان در کشور بی قانونی کنند آن وقت رعیت ریشه درخت را می کند. باید بفهمند این اگر تبدیل به فرهنگ شد خسارت های بزرگی در کشور وارد می کند. * بر اساس گفته شما، یکی از چالشهای مجلس و دولت در زمینه رعایت قانون است؟ - من نمی دانم اسم آن را باید چالش گذاشت یا نه، اما یکی از ایرادات ما این است که در بخش هایی از دولت به قانون بی توجهی می کنند و این برای خودشان هم از نظر شرعی و هم از نظر دنیوی عقوبت دارد. اینها که محو نمی شود به هر حال در یک پروسه حقوقی قرار می گیرد.

بخشی از مشکلات ما هم مربوط به کارآمدی قوانین مصوب است، وقتی قانون برنامه نوشته می شود یا قانون بودجه، انتظار این است که به آن برسیم آنچه تصویب می کنیم سیاهه نیست، مقصود این است که به برنامه عمل شود. اینکه در ارزیابی دیوان محاسبات نسبت به قانون برنامه چهارم گزارش داده می شود که 50 درصد آن محقق نشده این از اشکالات است. البته دولت در برخی از زمینه ها کارآمد بوده و تلاش هم کرده اما در برخی از زمینه ها مثل نرخ رشد و توسعه ضعف دارد. آنچه رخ داده رشدی نیست که در برنامه توسعه دیده شده و خیلی پایین تر است. این از آن جاهایی است که جای نگرانی دارد. چون این عامل مهم اندازه گیری است. اگر می خواهیم اشتغال بالا برود باید رشد اقتصادی بالا باشد نمی شود رشد توسعه پایین باشد ما بگوییم یک و نیم میلیون اشتغال ایجاد کرده ایم این امکان پذیر نیست. * اما دولت می گوید همه تلاش خود را برای استفاده از ظرفیت ها کرده و رشد اقتصادی هم رشد خوبی بوده است. - چنین نیست همانطور که گفتم دولت در این زمینه ضعف دارد، گر بخواهیم اشتغال حل شود و کشور ما از نظر توان اقتصادی بتواند روی پای خود بایستد باید رشد توسعه بالا باشد این مهمتر از سایر اموراست .از نظر ما یک اثر افزایش رشد اقتصادی این است که وضع مردم بهتر شود. وقتی می بینیم افراد تحصیل کرده با مدارک بالا اشتغال ندارند این مشکل و دغدغه ما می شود.

برخی کارخانجات با ظرفیت پایین کار می کنند یا سرمایه گذاران نرخ رشدشان متناسب با برنامه جلو نرفته است البته به معنی این نیست که مسئولان کم کار می کنند، گاهی اوقات وقتی می گوییم کارآمدی ضعیف است می گویند وزیران صبح تا شب کار می کنند، راست می گویند ما هم می بینیم سفرهای زیادی دارند اما مهم این است مدیران استراتژیک برنامه ریزی درستی برای رسیدن به هدف داشته باشند. اشکال اینجاست مدیری در جایگاه مدیریتی استراتژیک قرار گیرد اما تصمیم های تاکتیکی بگیرد و با این تصمیمات وقت او پر شود یعنی جایی که باید تصمیم بگیرد و ما را به هدف برساند در آنجا همت زیادی به خرج ندهد. لذا دولت انصافا کار زیاد می کند با حسن نیت هم کار می کند اما این ضعف وجود دارد نهایت و برآیند نرخ رشد توسعه متناسب با برنامه نیست و روی اشتغال، سرمایه گذاری و درآمد سرانه کشور تاثیر می گذارد. * انتقادی که به سیاستهای اقتصادی دولت دارید چیست؟ یک نکته را باید توجه کرد کشور ما یک کشور غنی است، نفت و گاز دارد، نیروی انسانی دارد، از نظر هوش و استعداد هم ایرانی ها خوب هستند، این خیلی روش اقتصادی درستی نیست که ما منابعی را که از آن برخوردار هستیم و میراث کشور و ملت برای نسل های مختلف است توزیع کنیم . ممکن است این به صورت تاکتیکی مدتی افراد را راضی کند اما بعد از آن آنقدر تورم افزایش می یابد که آن را می پوشاند. مهم این است که ما با تولید عقلانی و تولیدات فنی و علمی بتوانیم از این منابع بیشترین آفرینش را از نظر ثروت داشته باشیم. کشوری که این قدر غنا دارد باید از منابعش درست استفاده کند از قدیم الایام گفته اند "کاسبی که از جیبش بخورد آینده ای ندارد" باید تولید ثروت کرد، لذا این مسئله مهمی است هم دولت باید خیلی توجه کند هم مجلس باید از منابع درست استفاده کند و آن را تبدیل به یک نوع افزایش ثروت کند و گرنه این منابع نفت و گاز تمام شدنی است. کشورهای عربی هم از این ولخرجی ها زیاد می کنند یکی از کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس برای اینکه شرایط کشورش را آرام کند، 100 میلیارد دلار رشوه سیاسی به مردم داد که آنها را آرام کند ولی اینجور روشها، استفاده غلطی است. البته ایران هیچ گاه این چنین عمل نکرده است، چون یک کشور مسلکی و انقلابی است اما در برنامه اقتصادی مسئولان، باید برنامه تبدیل نفت و گاز به صنعت و تولید طراحی شود تا برای آینده کشور ثروت تولید شود. روی این قسمت ها باید عمیق فکر کرد.

* انتخابات مجلس شورای اسلامی را در پیش داریم، اصولگرایان همچنان به دنبال راهی برای رسیدن به وحدت در این دور از انتخابات هستند، به عنوان یک اصولگرا، مهمترین راهکار وحدت را چه می دانید؟ توان اصولگرایان در بخش های مختلفی است. اصولگرایی یک گروه سیاسی مثل حزب نیست یک جریان است که عقاید مختلف در آن است اگر روی اصول و پایه ها فکری کنند می توانند به وحدت برسند و برایشان مفید باشد، اما اگر اضطراب از خودشان نشان دهند و هر بخش روی سلایق خود اصرار کند، مشکل برایشان به وجود می آید. باید درک کنند اصولگرایی یک حزب مثل احزاب دیگر نیست بلکه یک جریان فکری است جریان فکری غالبا در درونش تشکیلات مختلفی است، اصولگرایان باید از همه ظرفیت هایشان استفاده کنند. توصیه من این است با برد باری و خویشتن داری از همه ظرفیت ها استفاده کنند این به نفع کشور و خودشان است. نفع خودشان را خیلی مهم نمی دانم اما نفع کشور مهم است. اصولگرایان باید نسبت به یکدیگر مدارا داشته باشند. * شما تقریبا جزو اولین کسانی بودید که درکشور نسبت به وجود جریان انحرافی هشدار دادید، با تجربیاتی که در طول انقلاب از وجود چنین جریاناتی دارید، راهکار مقابله را چه می دانید؟ من نگاهم به افراد نیست بلکه راجع به محتوا است. اگر به تاریخ صد ساله اخیر توجه کنیم خیلی از انحرافات که به وجود آمد از یکسری بی توجهی های خرد شروع شد. در نهضت مشروطه ابتدا اینقدر اختلاف نبود علمای نجف، تهران و برخی ملی گرایان مانند هم فکر می کردند که سلطنت مشروطه شود و عدالتخانه به وجود آید و مجلس وجود داشته باشد. تا اینجاها مشکلی وجود نداشت مجالس اول تا سوم مشکلی نداشتند از زمان مجلس چهارم شرایط عوض شد. بنابراین انحراف از اصول به مرور زمان پیش می آید. * چه چیزهایی عامل انحراف شد؟ یک نوع تجددگرایی و ملی گرایی افراطی عامل اصلی بود. تصورشان این بود اگر مسائل اسلامی را کاملا کنار بگذارند و خودشان را همرنگ فرنگ کنند این پیشرفت است. این نگاه روستایی به تمدن مدرنیته است که کسی فکر کند اگر ظواهر دنیای مدرن را بگیرد پیشرفت محسوب می شود .افرادی بودند که حتی در زمینه اینکه قوانین در مجلس مطابق اسلام باشد اظهار نظرهایی داشتند، زمینه فراهم شد و برخی سیاستمداران مانند مصدق اشتباهاتی کردند با انحلال مجلس موجبات دیکتاتوری را فراهم شد. در زمان ملی شدن صنعت نفت هم دچار این پدیده های انحرافی شدیم. یک نوع رفتارهای افراطی و بی منطق و گذشته از آن چیزهایی که باعث هدر رفت توان ملی ما می شود را شاهد بودیم. پس از انقلاب جنس دیگری از این جریانات را داشتیم، گیر آنجاست که برخی افرادی که صلاحیت اظهارنظر در حوزه اسلام شناسی نداشتند، راجع به مسائل اسلامی اظهار نظر می کردند تصور می کردند چون مسلمان هستند صاحب نظر در مسائل اسلامی اند اما این یک اشتباه است همه ما مسلمان هستیم این به معنای این نیست که ما رسوخ در مسائل اسلامی داریم، کسی که می خواهد راجع به اسلام تئوری شناخت بنویسد و رابطه انسان را با خالق توجیه عقلانی کند و یا راجع به رابطه انسان با جهان توجیه عقلانی داشته باشد، باید اسلام شناس باشد نمی تواند بگوید چون مسلمانم اظهار نظر می کنم. * معتقدید مشکل اول جریانات انحرافی ورود نادرست به حیطه اسلام شناسی است؟ - اکثر گروه های انحرافی دچار همین مشکل هستند . چه کسی می تواند اسلام شناس باشد؟ افرادی که به متون اسلامی وقوف داشته باشند یعنی حدیث بشناسند، فقه را بشناسند، تاریخ اسلام را بدانند، ملا شدن زحمت دارد این طور نیست هر کسی راه بیفتد و حرفی بزند. همین حرفها انحراف ایجاد می کند حال ممکن است یک سیاستمدار این کار را بکند که اشتباه است. مردم سیاستمدار را برای خدمت انتخاب می کنند نه برای تئوری پردازی دینی.

حال ممکن است سیاستمداری مثل مرحوم بهشتی و شهید مطهری اسلام شناس باشند و نظریه پردازی کنند اما عکس آن صادق نیست. هر سیاستمداری اسلام شناس نیست لذا حرفهای سطحی می زنند از آنجا که این عده سیاستمدار هستند و پشتوانه مردمی دارند با حرفهای سطحی مردم را به گمراهی می اندازند. هم قبل از انقلاب این مشکل وجود داشت هم در زمان فعلی وجود دارد برخی حرفهایی که زده می شود به نظرم حرفهای سطح پایین است اگر کسی آشنایی مقدماتی با مسائل اسلام داشته باشد متوجه می شود این حرفها خیلی سطح پایین است حتی در مسلک ملی گرایی هم حرف عمیقی نیست. نوعی ملی گرایی روستایی است. ضمن اینکه خود ملی گرایی اگر به معنی نفی چیز دیگر باشد به طور مبنایی با تفکر اسلامی همخوان نیست و اشکال دارد. ما مسلمان هستیم هر فرد مسلمان نسبت به سرنوشت مسلمان دیگر مسئولیت دارد. ملی گرایی به معنای اینکه ما فقط به این موضوع توجه کنیم و به منافع مسلمانان بی توجه باشیم حتما اشکال دارد و با مبنای انقلاب اسلامی سازگار نیست. البته این یک فایده هم دارد جامعه را آبدیده می کند هر سیاستمداری یا هر کسی راجع به اسلام حرف می زند معلوم نیست حرف پخته ای باشد و رفته رفته جامعه به این درک می رسد. یک اشکال هم به رسانه ها بر می گردد، شما هر حرفی را منعکس می کنید سپس روزنامه های مختلف این حرفها را بزرگ می کنند تشویشی هم در جامعه ایجاد می کند. شما رسانه ها هم یک مسئولیت دارید یا نباید آن را منعکس کنید یا اگر منعکس می کنید باید کاملا نقدش کنید تا آن سیاستمدار متوجه شود حرفی که می زند باید روی مبنا باشد، اگر حرف پوچی می زند دلیلی ندارد که آن را منعکس کنید. * از مشکلات کار انتقادی در رسانه مطلع هستید؟

محدود کردن رسانه ها کار غلطی است . فضای آزاد فکری وجود دارد، شما می توانید چیزی را بزرگ یا کوچک کنید اما باید سئوال کنید این حرف به درد دنیا می خورد یا آخرت ؟ رسانه ها قدرتی در کشور هستند، خوب کار می کنند انصافا زحمت می کشید، اما خودتان باید صاحب رای باشید، اگر بنده حرف ناقصی زدم بگویید چرا این حرف ناقص را می زنید؟ دیگران باید راجع به این حرف ناقص صحبت کنند تا سیاستمدار بداند کم گفتن و خوب گفتن درست است، نه زیاده گویی و حرف های بی معنی زدن. یک سیاستمدار باید متین حرف بزند یا بداند اگر حرف بی حساب بزند مورد نقد جدی قرار می گیرد. * به عنوان آخرین سئوال؛ شما هنوز صحبتی از تصمیم برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نکرده اید، اما بحث حضور شما در انتخابات آتی به عنوان یکی از پتانسیل های کاندیداتوری تقریبا پررنگ است، برنامه ای برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری دارید؟ - من فکر می کنم شما این حرفها را پر رنگ می کنید، من که جایی نشنیده ام. نه واقعا برنامه ای در کار نیست.