کاهش تاثیرگذاری ریاض با ادامه تحولات منطقه!

عربستان سعودی به عنوان مرکز معنوی جهان اسلام، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان و همچنین پیشروی جهان عرب، در گذشته کانون توجه جامعه جهانی بود. اما سال ۲۰۱۱ را می‌توان سالی نامید که جهان در جست‌و‌جوی رهبری و حاکمیت در نقطه‌ای دیگر است.

به گزارش سرویس بین الملل «فردا» به نقل از وب سایت مجله آمریکایی «فارین پالیسی»، سال جاری میلادی سالی پر فاجعه برای سیاست خارجه دولت سعودی به شمار می‌رود. در ژانویه این سال، زین العابدین بن علی- رئیس جمهور تونس- که اوضاع کشورش را در نتیجه اعتراضات مردم خشمگین آشفته دید، به شهر بندری جده گریخت. سرنگونی رژیم بن علی نقطه آغازی برای حرکتهای اعتراضی در مصر و چند کشور عرب زبان دیگر شد.

در فوریه، حرکت انقلابی مردم مصر- حکومت طولانی مدت حسنی مبارک- هم پیمان دیرینه عربستان سعودی و رئیس جمهور چند دهه‌ای مصر را خاتمه داد. سران کاخ سفید که روزگاری حامی بزرگ حسنی مبارک بودند، در پی گسترش انقلاب مردم سیاست دیگری در پیش گرفته وخواهان کناره گیری و سقوط مبارک شدند.

بحرین نیز در ماه مارس شاهد امواج اعتراضات عمومی بر سیاست‌های دولت حاکم و متزلزل شدن پایه‌های حکومتی آل خلیفه بود و خاندان آل سعود که روابط نزدیکی را با آل خلیفه در بحرین داشت پس از اینکه موقعیت حاکمان منامه را در پی اعتراضات مردمی در خطر دید تصمیم گرفت نیروهای خود را به بهانه تامین امنیت به این کشور گسیل بدارد تا معترضان بحرینی را سرکوب کند.

به واسطه این جریانات حتی تسلط عربستان سعودی بر بازارهای بین المللی نفت در معرض تهدید قرار گرفت به نحوی که نشست هفته گذشته وزیران اوپک در وین بدون نتیجه مثبتی پایان یافت. در این نشست «علی النعیمی» به عنوان نماینده عربستان سعودی با این استدلال که افزایش قیمت نفت تهدیدی برای بهبود اقتصاد جهانی محسوب می‌شود، از افزایش تولید حمایت می‌کرد. اما نمایندگان ایران در نشست مذکور، اعضای اوپک را بر آن داشتند تا با این طرح مخالفت کرده و درآمد بالای نفت را بر آن ترجیح دهند.

بر اساس این گزارش، در حالی که ملک عبدالله پادشاه ۸۸ ساله و دیگر شاهزادگان سالخورده عرب با عصا و ویلچیر حرکت می‌کنند، کاخ‌های مقامات سعودی به خانه‌های پُر زرق و برق و مجلل گذشتگان شباهت دارد. در این میان بندر بن سلطان ـ شاهزاده عربستانی ـ این روز‌ها تلاش‌های فراوانی برای دفاع از موقعیت خاندان سعودی و اعضای آسیب پذیر شورای همکاری خلیج فارس انجام داده است. او تلاش کرد با به استخدام درآوردن مزدورانی از کشورهایی چون پاکستان، مالزی و اندونزی برای اعزام به مناطق نا‌آرام به سرکوب خیزش‌های اسلامی منطقه بپردازد.

این در حالی است که طرح مقامات آل سعود، برای گسترش شورای همکاری خلیج فارس که شیخ نشین‌هایی چون کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان را دربر می‌گیرد با شکست روبرو شد. ماه گذشته پادشاه اردن و مراکش (مغرب) برای عضویت در شورای همکاری‌های خلیج فارس فرا خوانده شدند. عبدلله دوم- پادشاه اردن- در نامه‌ای به ملک عبدالله رسما درخواست عضویت خود در شورای همکاری خلیج فارس را مطرح کرد، که با استقبال مقامات سعودی روبرو شد.

طرح گسترش شورای همکاری خلیج فارس که نقشه سران سعودی برای افزایش نفوذ خود در شبه جزیره عرب و سرکوب موج اعتراض‌های مردمی است، نتوانسته است چندان تغییری در اوضاع و شرایط منطقه ایجاد کند. مصداق آن را نیز اقدام مردم اردن در پرتاب سنگ و بطری به خودروی عبدالله دوم می‌توان دید. در مغرب نیزطرح شورای همکاری خلیج فارس با واکنش سرد مقامات مغربی و اعتراض فعالان سیاسی آن روبه رو شد.

اوضاع عربستان سعودی با ورود مهمان ناخوانده -علی عبدالله صالح، رئیس جمهور یمن- وخیم‌تر شد. پس از هفته‌ها تلاش مقامات سعودی برای خروج امن صالح از صنعا، انفجار مرموزی در کاخ ریاست جمهوری و زخمی شدن صالح و نیمی از افراد کابینه‌اش سرنوشت وی را به تخت‌های بیمارستانی در ریاض رقم زد.

در مورد تحولات یمن که کشوری هم مرز با عربستان سعودی است، سران رژیم آل سعود که همواره بیم ورود جریانات انقلابی به ریاض را دارند همواره تلاش کرده‌اند تا در قالب پیشنهاد‌ها و راه حل‌های سیاسی در امور داخلی این کشور دخالت کرده و روند تغییرات آن را مدیریت کنند، زیرا با افزایش آشفتگی در یمن خطر نفوذ القاعده به شبه جزیره عرب و در نتیجه امکان بی‌ثباتی در عربستان سعودی افزایش می‌یابد.

در این میان اقدامات مقامات سعودی نتوانسته است از گسترش نفوذ ایران در منطقه را کاهش دهد- کشوری که رقیب مذهبی و منطقه‌ای عربستان سعودی است. ادامه این روند مقامات سعودی را از آینده انقلابهای منطقه‌ای و کاهش تاثیر گذاری این کشور بر منطقه نگران ساخته است.