توکلی: فاصله های طبقاتی افزایش یافته است

الف: احمد توکلی نماینده تهران در مجلس، دوشنبه شب در استودیوی شبکه یک سیما حضور یافت و به سوالات مجریان برنامه زنده ‹‹باشما›› و بینندگان این برنامه پاسخ گفت. مشروح سوالات و پاسخ های توکلی به این شرح است: سوال مجری برنامه: آیا روحیه حرص در جامعه امروز ما رو به افزایش است یا کاهش؟ توکلی: در نگاه اقتصادی، حرص چند نوع است. ازجمله حرص به تولید و حرص به مصرف و حرص به جمع آوری مال دنیا. در اسلام حرص به تولید تشویق شده است به ويژه اگر با نيت خير و با نيت كمك به مردم و رونق بازار مسلمين انجام شود البته در جامعه امروز ایران، موانع زیادی فرا راه تولید و سرمایه گذاری وجود دارد. به همین دلیل از نظر من مهمترین راهبرد اقتصادی کشور باید بهبود محیط کسب وکار و رفع موانع تولید و سرمایه گذاری باشد. نوع دیگر حرص، حرص به مصرف و خرید است که این نوع حرص نهی شده و مذموم است. حرص در تولید بد نیست. اگر سعی کنیم که با پول کم تر، تولید بیشتری داشته باشیم پسندیده است. همان قدر که در تولید حرص خوب است، در مصرف بد است. در مصرف قناعت باید حاکم باشد، در تولید حرص مجموعا به نظر می رسد مردم به حرص نادرست یعنی حرص به مصرف تشویق می شوند. مجری: چه عواملی در ایجاد روحیه حرص به مصرف دخیل اند؟ توکلی: مهمتر از همه رسانه ها و همین صدا و سیما. وقتی یک بانک تبلیغ می کند که «به آرزوهايت فكر كن » بعد تصوير يك ماشين را نشان مي دهد، شان و آمال انسانی را در حد یک خودرو پایین می آورد، بلکه درمیان بخش وسیعی از مردم که برنده نمی شوند احساس فقر را ترویج می کند و این پدیده می تواند عوارض بسیار خطرناک فرهنگی و اجتماعی داشته باشد. این نوع تبلیغات باعث تشدید فاصله طبقاتی و تعمیق شکاف بین طبقه وسیع همیشه آرزومند و عده قلیل رسیده به آرزوها می شود. این قبیل تبلیغات مسموم بانکها اکثریت مردم را در موقعیتی قرار می دهد که داشتن خودرو بدون کار را حق خود می دانند و از همه بدتر فقر احساسی را دامن می زند. یعنی حالتی که اکثریت مردم نسبت به داشته های اطرافیان خود؛ احساس کمبود، ظلم و حق کشی می کنند و نهایتا مایوس و اگر ایمان کافی نداشته باشند، خدای نکرده کینه جو می شوند. مجری: چرا فخرفروشی ثروتمندان در اسلام نهی شده است؟ توکلی: براي اينكه در اسلام، برتري به تقوي است. رفتار ثروتمند فخرفروش، در ميان مردم عادي احساس يأس و كمبود ايجاد مي‌كند و مردم را دچار فقر احساسي مي‌كند يعني براي مردم لذت از زندگي، با احساس تبعيض و حرمان جايگزين مي‌شود. خداوند از ثروتمند فخرفروش كه مانور تجمل راه مي‌اندازد تا دل فقرا را بسوزاند به شدت خشمگين مي‌شود شاهد مثال آنكه قارون را با آن همه ثروت‌اش كه اتفاقاً مشروع بود به سخت ترين مجازات رساند مجری: حد ثروتمندی چیست؟ ثروتمندان در جامعه اسلامی چه محدودیتهایی باید داشته باشند؟ توکلی: حد ثروتمندي بستگي به شأن و شرايط اجتماعي دارد. زماني در اوايل انقلاب به اشتباه هر ثروتمندي را مجرم تلقي مي‌كردند. من در آن زمان داديار دادگاه بهشهر بودم و به شدت در مقابل اين روحيه خطرناك مقاومت مي‌كردم. محدوديت رفتاري ثروتمندان يكي اين است با ثروتمندان مانور تجمل راه نيندازند و دل فقرا و مردم عادي را نسوزانند و ثانياً اينكه به ثروتشان دل نبندند بلكه آنرا ابزاري براي كسب رضايت الهي ببينند. مجموعاً در اسلام كسب درآمد نامحدود و مقبول است اما انباشت و كنز ثروت نامطلوب است و پذيرفته نيست. مجری: آیا در نظام اسلامی مسئولان محدودیت ثروت و درآمد دارند؟ توکلی: در این مورد وضعیت جمهوری اسلامی را با احکام اسلام متمایز کنید چون برخی عملکردها در جمهوری اسلامی باعث می شود آبروی اسلام بریزد. از نظر اسلام، مسوول قطعاً بايد محدوديت داشته باشد. اين در نامه حضرت علي(ع) به مالك اشتر به روشني مشخص است رفتار حضرت علي عليه السلام هم همين را مي‌گويد كه حاكم اسلامي بايد مطابق كم درآمدترين افراد جامعه زندگي كند در عين حال تلاش كند تا همه به رفاه و درآمد زياد برسند. متاسفانه وضعيت امروز جمهوري اسلامي با اين حالت آرماني فاصله زيادي گرفته. چند روز پيش در تلويزيون من معاون وزير اقتصاد را ديدم كه در دفتري نشسته كه آنقدر تجمل و زرق و برق دارد كه فقط امير عبدالله شاه عربستان قابل تصور است كه چنين ولخرجي و ريخت و پاشي داشته باشد. مجری: با توجه به اینکه لایحه بودجه 90 الان در کمیسیون تلفیق در حال بررسیه، چرا الان در کمیسیون تلفیق نیستید؟ توکلی: از ابتداي تشكيل كميسيون تلفيق بودجه 90 فقط دوبار در آن شركت كرده‌ام. يكبار در اسفند ماه بود و يكبار هم امروز كه هر كدام دقايقي بيشتر طول نكشيد و به روح و جسمم آسيب زد و به ناچار كميسيون را ترك كرده ام. مدتي است كمردردم تشديد شده و عواملي كه مرا ناراحت و عصبي مي‌كند، دردم را تشديد مي‌كند. در كميسيون تلفيق بعضاً حرفهايي زده مي‌شود و احكامي تصويب مي‌شود كه نمي توانم ساكت بنشينم و ناخودآگاه عصبي مي‌شوم و درد كمرم تشديد مي شود. همين امروز براي اولين بار در سال جديد لنگان لنگان به كميسيون رفتم و در بررسي يك پيشنهاد تغيير قانون برنامه پنجم ضروري مي‌شد. همين قانوني كه دو سه ماه پيش تصويب كرده‌اند. با ناراحتي گفتم توليدكننده بيچاره اين كشور با اين همه تغيير غيرقابل پيش بيني قانون چه خاكي به سرش بكند؟ چرا به مصوبه 2-3 ماه پيش خود پاي بند نيستيد؟ آيا در كشوري كه قوانين اينقدر بي ثبات هستند، كسي سرمايه‌گذاري خواهد كرد؟ در اين وضعيت جسمي نمي‌توانم متاسفانه در اين كميسيون شركت كنم. سوال رسیده بینندگان: به عنوان یک مازندرانی نظرتان درباره سریال پایتخت که نوروز پخش می شد, چه بود؟ توکلی: من فقط چند قسمت آنرا ديدم و به نظرم سريال خوب و جالبي بود نشان مي‌داد با وجود همه سختي‌ها، يك خانواده ايراني مي‌تواند شاد باشد و از همديگر حمايت كند. من تعجب كردم كه چرا برخي مازندراني‌ها ناراحت شدند. اين سريال اتفاقاً به درستي روحيه خانم‌هاي مازندراني را نشان داد كه چقدر براي خانواده فداكاري مي‌كنند و چقدر با درايت در خدمت اقتصاد خانواده هستند همين طور روحيه خدمت به پدر و مادر را در اين مردم مهربان. مجموعاً به عنوان يك مازندراني پيام‌هاي اقتصادي و فرم و بازي‌هاي سريال پايتخت را پسنديدم و به مجموعه عوامل آن خسته نباشيد مي‌گويم. سوال رسیده از بینندگان: آیا با روش حلال می شود به قله ثروت انباشته رسید؟ توكلي: با روش حلال مي‌شود به قله درآمد رسيد اما به قله ثروت انباشته نه. چون كسب درآمد حلال هرچقدر بيشتر پسنديده است اما كسب ثروت و جمع آوري ثروت هرگز پذيرفته نيست. توليد و كار و درآمد حداكثري مجاز و اگر با نيت كسب رضايت‌الهي باشد و از راه حلال باشد تا حد مجاهده در راه خدا ثواب و فضيلت دارد اما دل بستن به ثروت و جمع آوري و نگهداري ثروت به شدت نهي شده است. اين همان رفتار معصومين ماست كه بسيار درآمد داشتند اما بسيار هم در راه خدا انفاق مي كردند و ثروت خويش را بكار مي‌انداختند.