تنها غذای ايرانی از نگاه گردشگران خارجی

ميراث فرهنگي: محدود شدن وعده‌هاي غذايي مسافران خارجي به انواع كباب موجود در منوي رستوران‌ها‌ باعث دلزدگي گردشگران شده و از سوي ديگر باعث مي‌شود كه فرصتي براي آشنايي با واقعيت آشپزخانه ايراني پيش نيايد. اين در حالي است كه تنوع غذايي از مشخصات اصلي آشپزي ايراني بوده و با ذائقه گردشگران نيز مطابقت دارد. گردشگري كه به ايران سفر مي‌كند مطئنا در وهله اول بازديد از برخي سايت‌هاي تاريخي و طبيعي كشور را هدف قرار داده اما نحوه پذيرايي و ساير خدمات ارائه شده در زمان سفر از مواردي هستند كه بر جذابيت و يا عدم جذابيت آن تأثير گذاشته و تصوير اين سرزمين را در ذهن گردشگر خارجي شفاف يا مات مي‌سازد. غذا و نحوه ارائه آن به گردشگر از آنجا اهميت بسياري مي‌يابد كه خود جزوي از جاذبه سفر محسوب مي‌شود و هر گردشگري پيش از سفر به سرزميني ناشناخته در اين زمينه كسب اطلاعات مي‌كند بنابراين آماده ديدن و چشيدن غذاهاي متنوع ايراني مي‌شود اما در عمل با غذاهاي مشابهي در خيلي از رستوران‌ها مواجه مي‌شود. اينجاست كه نقش رستوران‌ها به عنوان يكي از حلقه‌هاي مرتبط با گردشگري و همچنين آخرين حلقه يعني راهنماي گردشگري كه ارتباط مستقيم با ساير حلقه‌ها دارد، نمود مي‌يابد. غلامرضا شهداديان راهنماي گردشگري مي‌گويد: «مشكل ما از همان اول با پسوند كباب آغاز مي‌شود. چراکه جداي انواع كباب، بقيه مواد غذايي مانند ماهي را هم كباب مي‌كنند و اين براي مسافر نمايي از تنبلي آشپزي ايراني است كه نمي‌خواهند تنوع ايجاد كنند. اين در حالي است كه در كشورهاي ديگر با ماهي انواع و اقسام و سوپ و غذا را درست مي‌كنند ولي ما فقط كباب آن را به مسافر مي‌دهيم. درست است كه در برخي مناطق غذايي مثل قليه ماهي داريم ولي چيزي نيست كه در رستوران ارائه شود.» وي دليل اين امر را جايگاه رستوران در ميان ايرانيان مي‌داند: «ايراني براي لذت بردن به رستوران نمي‌رود و بيشتر به طرف غذاهايي مثل جوجه‌كباب يا انواع ديگر كباب مي‌رود كه تهيه آن در خانه مشكل است و غذايي مانند خورش سبزي را كه خود به راحتي در خانه درست مي‌كند،‌انتخاب نمي‌كند. به تبع رستوران‌ها هم انواع كباب را كه مشتري دارد و بماند هم خراب نمي‌شود در منو مي‌گذارند. و اين در تور مشكل‌زا مي‌شود،‌ حساب كنيد در يك تور 15 روزه،‌ هر روز با 5، 6 رديف انواع كباب در منو مواجه مي‌شويد. در جايي مانند دزفول كه گنجشك مي‌خورند،‌ گنجشك‌كباب است و مسافر خنده‌اش مي‌گيرد.» شهداديان مي‌گويد: «اگر عده زياد باشد مثلاً‌ حدود 20 نفر اگر به رستوران قورمه سبزي سفارش بدهيم،‌ مي‌پذيرد ولي كمتر از اين برايش به صرفه نيست و برخي از مسافران هم ممكن است به اين غذا اعتماد نكنند. شده كه براي همين عده ديزي سفارش داده شده و همه دوست داشتند.» وي در مورد رستوران سنتي نيز معتقد است وضع به همين منوال است و كباب‌ها در منو رديف هستند. اين راهنماي گردشگري معتقد است: «تنها زماني مي‌توانيم فكري به حال اين معضل كنيم كه حجم بالاي توريست داشته باشيم و براي رستوران طبخ ساير غذاها به صرفه باشد». آشپزخانه ايراني يك جاذبه‌ گردشگري است سامان شمعداني يكي ديگر از راهنمايان گردشگري مي‌گويد: «ايران از نظر تنوع غذايي مشكلي ندارد. توريست‌هاي مختلف ذائقه‌هاي متفاوتي دارند، اروپايي‌ها هم ذائقه خاصي دارند و برخي از ميان آنها گياه‌خوار هستند كه طي سفر دچار مشكل مي‌شويم. من مسافر گياه‌خوار داشته‌ام،‌ روزهاي اول و دوم مشكلي نداشته ولي روزهاي بعدي ديگر غذا تكراري مي‌شود،‌ كاري كه كرده‌ام به آشپز گفتم سبزيجاتي مثل كلم،‌ هويج،‌ سيب‌زميني را با هم تركيب كند و‌ سالادهاي مختلف و ميوه را به غذايشان اضافه كرده‌ام.» وي همچنين پيك‌نيك را مناسب مي‌داند: «در مسيرهايي كه رستوران مناسبي نيست،‌ پيك‌نيك گذاشته‌ و با ميوه،‌ خرما و پنير پذيرايي كردم و گاهي هندوانه كه خيلي خوششان آمده است.» اين راهنماي گردشگري مي‌گويد: «در شهرهاي سنتي مثل يزد و اصفهان مي‌توان غذاهايي مثل انواع خورش فسنجان، كرفس،‌ سبزي و آلو را سفارش داد و معمولاً خيلي دوست دارند و دستور پخت را مي‌پرسند.» سامان شمعداني در پاسخ به اين سئوال كه چقدر امكان سفارش هست،‌مي‌گويد: «در شهرهايي غير از تهران ممكن است،‌ در كرمانشاه ‌خورش خلال و در قزوين قيمه نسا سفارش داده‌ام اما در تهران دست‌مان باز نيست چون شهر مدرني است و به لحاظ حسي كه بايد به مسافر القاء كرد و همچنين موقعيت و زمان،‌ محدوديت داريم.» همان طور كه پيش از اين گفته شد آشپزي و غذا بخش مهمي از سفر را تشكيل مي‌دهد، اين راهنماي گردشگري نيز معتقد است: «قسمتي از تور متعلق به جاذبه‌هاي غذايي و آشپزخانه ايراني است و من اين را هميشه به مسافران مي‌گويم كه اين شانس را دارند تا از نزديك آشپزخانه ايراني را ببينند. ادويه‌ها و چاشني‌ها را مي‌توانند بچشند، مي‌بينند كه زعفران چگونه در غذا استفاده مي‌شود. ديزي يكي ديگر از جاذبه‌هاي آشپزخانه ايراني است،‌ نحوه پخت و خوردن آن براي مسافران خيلي جالب است.» اين راهنماي گردشگري معتقد است انواع نان ايراني اعم از سنگك و بربري هم از ديدني‌هاي جذاب براي مسافران خارجي است.