ايرانيان نصف نيازشان شير مصرف می‌كنند

فارس: عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان گفت: ايرانيان كمتر از نيازشان لبنيات مصرف مي‌كنند و مردم به جاي 240 گرم لبنيات، 128 گرم روزانه مصرف مي‌كنند. روند روز افزون بيمار‌ي‌هاي غير واگير در اكثر نقاط جهان در حال گسترش است. شيوع سكته‌هاي قلبي و مغزي، افزايش فشار خون، ديابت، انواع سرطان‌ها و ساير بيماري‌هاي غير واگير كه يكي از عوامل مهم و زمينه‌ساز آن تغيير شيوه‌هاي زندگي و عمدتاً رژيم غذايي و الگوي مصرف غذا به شمار مي‌رود. بيماري‌هاي غير واگير موجب كاهش طول عمر مي‌شوند و همچنين هزينه‌ درماني سنگيني را به نظام سلامت وارد مي‌كند و 60 درصد مرگ و مير افراد به دليل شيوه زندگي و بيماري‌هاي غير واگير مانند بيماري‌هاي قلبي و عروقي، ديابت، چاقي، سرطان و بيماري‌هاي تنفسي است. * مردم ايران روزانه به 2070 كالري نياز دارند مرتضي صفوي، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان در گفت‌و‌گوي تفصيلي درباره سبد غذايي خانوار و ميزان مصرف موادغذايي توسط خانواده‌ها مي‌گويد: طبق آمار سازمان جهاني بهداشت مردم ايران روزانه به 2070 كالري نياز دارند و طبق مطالعاتي در كشور صورت گرفته است مردم ايران روزانه 52 گرم گوشت سفيد و قرمز مصرف مي‌كنند كه اين ميزان بايد 98 گرم باشد. *مردم به جاي 240 گرم لبنيات، 128 گرم روزانه مصرف مي‌كنند به گفته وي مردم ايران روزانه نيازمند 240 گرم لبنيات دارند اما ميزاني كه مردم روزانه مصرف مي‌كنند 128 گرم است كه اين آمار تأمل بر انگيز است و همچنين روزانه به 50 گرم چربي و روغن مصرف مي‌كنند ولي نياز آنها به چربي و روغن 35 گرم است. *ايرانيان به جاي 390 گرم روزانه 466 گرم نان و غلات مصرف مي‌كنند عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: نياز افراد به نان و غلات روزانه 390 گرم است كه ميزان مصرفي مردم 466 گرم است و همچنين هر ايراني نيازمند روزانه 280 گرم سبزياست ولي 214 گرم در روز ميوه و سبزي مصرف مي‌كند و همچنين نيازمند 260 گرم ميوه هستند كه 186 گرم مصرف مي‌كنند، اين رقم تأمل برانگيز است و با توجه به اينكه قيمت ميوه و سبزي آنجنان بالا نيست ولي كاهش مصرف اين گروه غذايي نمي‌تواند مناسب باشد. صفوي مي‌گويد: با توجه به ميزان مصرف مواد غذايي كه بيان شده است، مصرف گروه نان و غلات، چربي، روغن و شكر، بسيار بيشتر از حد مورد نياز است كه مي‌تواند يكي از عوامل شيوع چاقي و به دنبال آن ابتلا به بيماريهاي قلبي - عروقي و سرطان‌ها باشد و همچنين مصرف سبزي‌ها، گوشت و لبنيات بسيار كمتر از حد مورد نياز بدن افراد است. وي اضافه مي‌كند: ايران نيز دچار مشكلات تغذيه‌اي بسياري است و مشكلات ناشي از سوء تغذيه به شكل كوتاه قدي، كم وزني و لاغري در كودكان زير 5 سال كشور و كمبود ريزمغذي‌ها در افراد جامعه وجود دارد و پرخوري و تغييرات الگوي مصرف غذا به صورت افزايش مصرف مواد قندي و چربي موجب افزايش شيوع بيماري‌هاي مزمن شده است. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: مهمترين عوامل خطري كه در بروز و شيوع اين بيماري‌ها مانند پرفشاري خون، كلسترول بالا، چاقي، بي‌تحركي، مصرف ناكافي ميوه و سبزي و استعمال دخانيات كه بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت موجب بروز بيش از نيمي از بار بيماري‌ها در جهان هستند، با اصلاح شيوه زندگي مي‌تواند بهبود پيدا كند. صفوي مي‌افزايد: نقش الگوي صحيح مصرف مواد غذايي و پيشگيري از اين بيماري‌ها به اثبات رسيده است. الگوي نامتعادل مصرف برخي از غذاها مانند چربي‌ها و روغن‌ و شكر موجب بروز بيماري‌هاي غيرواگير شده است. آگاهي‌هاي تغذيه‌اي و ايجاد رفتارهاي مناسب تغذيه‌اي مي‌تواند در كاهش اين بيماري‌ها مؤثر باشد. *كميت و كيفيت الگوي غذاي مصرفي نيز متضمن سلامت تغذيه‌اي جامعه است وي مي‌گويد: بيماري اسراف از لحاظ اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، آسيب‌ها و مشكلات گوناگوني به وجود مي‌آورد و مي‌تواند آينده كشور را تهديد كند. توجه به اينكه غذا و تغذيه از ابعاد اساسي زندگي، سلامت و رفاه در جامعه است، تأمين غذاي كافي و توجه به كميت و كيفيت الگوي غذاي مصرفي نيز متضمن سلامت تغذيه‌اي جامعه است. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان اضافه مي‌كند: انجام مطالعات الگوي مصرف مواد غذايي در ايران توسط انستيتو تحقيقات تغذيه، مركز آمار، وزارت كشاورزي، بانك مركزي، وزارت اقتصاد و دارايي و ساير نهادهاي مرتبط با مسئله غذا و تغذيه، بيش از 30 سال سابقه داشته و از سال 1350 حركت‌هايي براي برنامه‌ريزي تغذيه آغاز شده و تاكنون نيز ادامه دارد. صفوي مي‌افزايد: مطالعات جامع در سطح ملي در زمينه الگوي مصرف مواد غذايي در ايران، به روش غير مستقيم شامل ارزيابي وضعيت تغذيه‌اي كشور طي سال‌هاي 1368 تا 1380 با استفاده از ترازنامه غذايي توسط مركز مطالعات برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي و برآورد الگوي غذاي مصرفي بر اساس اطلاعات هزينه خوراك خانوار توسط مركز آمار ايران است. وي مي‌گويد: بررسي الگوي غذاي مصرفي خانوارها به روش مستقيم، براي نخستين‌ بار در سال 1342 توسط انستيتو خواربار و تغذيه ايران به روش ثبت و توزين 5 روزه و طرح جامع مطالعات مصرف مواد غذايي و تغذيه در كشور (سال‌هاي 69 تا 74) بر روي 5 هزار 553 خانوار شهري و روستايي انجام شد. * الگوي مصرف مواد غذايي و تغذيه در ايران از كيفيت مطلوبي برخوردار نيست عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: جمع‌بندي و ارزيابي بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه الگوي مصرف مواد غذايي و تغذيه در ايران از كيفيت مطلوبي برخوردار نيست. روند تغييرات ايجاد شده در الگوي غذاي مصرفي براي افزايش مصرف قند و شكر، روغن و چربي و مصرف ناكافي سبزي و ميوه، شير و لبنيات و گوشت است. صفوي مي‌گويد: از طرف ديگر روند افزايش شيوع چاقي و بيماري‌هاي مزمن مرتبط با رژيم غذايي، همزمان با مشكلات ناشي از كمبود انرژي و پروتئين، آهن و ساير ريزمغذي‌هاي دريافتي نشان دهنده آن است كه عدم تعادل در الگوي غذاي مصرفي به عنوان يك عامل خطر سلامت تغذيه‌اي افراد جامعه ايراني حائز اهميت است و مستلزم تدوين سياست‌ها و برنامه‌ريزي اصولي در زمينه غذا و تغذيه است. وي اضافه مي‌كند: تدوين برنامه الگوهاي مصرف، به ويژه الگوي مصرف مواد غذايي در برنامه‌هاي توسعه كشور از اولويت‌هاي كشور بوده است و دولت به انجام آن موظف شده است. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌گويد: همچنين برنامه‌ريزي غذا و تغذيه از جمله محورهاي اصلي و كليدي مطرح شده بوده است. تدوين و تحليل سياست‌ها و برنامه‌ريزي اصولي غذا و تغذيه مستلزم دسترسي به اطلاعات به روز در زمينه الگوي غذاي مصرفي است. صفوي مي‌افزايد: سيستم كارآمد و علمي جمع‌آوري داده‌ها، به عنوان ابزار كليدي توليد اطلاعات مورد نياز براي تصميم‌گيري، سياستگذاري و شناسايي چالش‌هاي تحقق اهداف توسعه ملي محسوب مي‌شوند مجموع داده‌هاي الگوي مصرف مواد غذايي از جمله مهمترين ابزار سيستم اطلاعات چند بخشي است كه به عنوان راهنماي عملي حركت در راستاي امنيت غذايي و تامين رفاه و سلامت جامعه در سطح ملي و محلي مطرح است. وي اضافه مي‌كند: توليد و عرضه غذا و امكان دسترسي تمام آحاد جامعه ايران به غذاي كافي، مطلوب و سالم و برخورداري از سلامت تغذيه‌اي از برنامه‌‌هاي توسعه ملي ايران است و در اين راستا دولت موظف به تدوين برنامه الگوهاي مصرف به ويژه الگوي مصرف مواد غذايي با هدف ايجاد هماهنگي ميان الگوي توليد، عرضه و مصرف در راستاي تأمين نيازهاي تغذيه‌اي و سلامت جامعه است. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌گويد: تمام بخش‌هاي توسعه كه هر يك به نوعي در الگوي مصرف مواد غذايي داراي نفوذ هستند نيز به عنوان زير مجموعه‌هاي دولت نقش اساسي در برنامه‌‌هاي غذا و تغذيه دارند و اين امر نشان‌دهنده ضرورت توجه به نتايج مطالعات مختلف از جمله مطالعات الگوي مصرف مواد غذايي براي دسترسي به اطلاعات جامع در ابعاد مختلف غذا و تغذيه است. وي مي‌افزايد: در سطح استاني، شوراي امنيت غذا و تغذيه استان‌ها با استناد به نتايج تحقيقات مختلف و داده‌هاي موجود در ديگر بخش‌هاي توسعه مي‌تواند وضعيت الگوي مصرف مواد غذايي را تعيين كند و در تدوين سياست‌هاي استاني، توليد و عرضه مواد غذايي و دستيابي به امنيت غذايي و ارزيابي سياست‌ها و برنامه‌هاي اجرايي در زمينه غذا و تغذيه به عنوان بالاترين سطح اجرايي استان از اين اطلاعات كمك بگيرد. صفوي مي‌گويد: توانمندسازي خانواده‌ها و جامعه به منظور ارتقاي وضعيت تغذيه افراد خانواده بر اساس تجزيه و تحليل صحيح اطلاعات و ارائه راهكارهاي مناسب و كاربردي براي آموزش خانواده‌ها در سازمان‌هايي همچون صدا و سيما، آموزش و پرورش، كميته امداد امام خميني، بهزيستي، نهضت سواد‌آموزي و حوزه‌هاي علميه مي‌تواند موجب بالا رفتن كيفيت تغذيه باشد. *ارتقاي رشد كمي و كيفي توليدات كشاورزي به منظور تأمين سبد مطلوب غذايي مهم است عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: ارتقاي رشد كمي و كيفي توليدات كشاورزي به منظور تأمين سبد مطلوب غذايي، توجه به نتايج بررسي و كمبودهاي مشاهده شده در ريزمغذي‌ها و پروتئين‌هاي حيواني در هدفمند كردن توليد‌ها و سوق دادن امكانات توليد در بخش كشاورزي و دامپروري به سمت توليد مواد غذايي با ارزش‌تر مثل سبزي‌ها، ميوه‌ها و حبوبات براي جبران ريز مغذي‌ها و تخم مرغ، مرغ و ماهي براي جبران كمبود پروتئين حيواني نيز از ديگر راه‌كارهايي است كه مي‌توان سبد غذايي خانواده را مطلوب كرد. وي مي‌گويد: در بخش بازرگاني توجه به توليد، توزيع و واردات مواد غذايي مفيد و مناسب نظير روغن مايع گلزا، خشكبار، ميوه خشك و نيز بهبود كيفيت صنايع غذايي تكميلي و تسهيل دسترسي به مواد غذايي مناسب در همه سطوح جامعه نيز از ديگر راه‌كارهاي بهبود تغذيه مردم است. *حمايت از صنايع و توليدات غذايي موجب بهبود كيفيت سبد غذايي مي‌شود صفوي مي‌افزايد: حمايت از صنايع و توليدات غذايي نظير شيلات و سويا در راستاي بهبود وضعيت سبد غذايي با هزينه كمتر و تعيين روند تغييرات الگوي غذايي مصرفي و شناخت عوامل خطر رژيمي مربتط با بيماري‌ها و توجه به نتايج بررسي در ارتقاي سلامت و ايمني مواد غذايي در كليه مراحل از توليد تا مصرف توسط نهادهايي همچون دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور نيز از راه‌كارهاي بهبود سبد غذايي خانواده است. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: با توجه به اينكه محصولات لبني اغلب به همراه غذاهايي مانند كيك‌ها، كلوچه‌ها و شيريني‌ها و انواع غذاهاي تهيه شده از گوشت و آرد مصرف مي‌شوند، ممكن است به ميزان مصرف اين مواد توجه نشود و حتي ممكن است كمتر از نياز بدن مصرف شود. صفوي مي‌گويد: ماده غذايي شير تأمين‌كننده بسياري از مواد مغذي اساسي از جمله ويتامين‌هاي گروه B و كلسيم است. شير معمولاً به صورت كم چربي يا پر چربي مصرف مي‌شود، ولي شيرهاي با چربي بالاتر، از چربي اشباع‌شده و كلسترول بالاتري برخوردار هستند كه كالري بيشتري هم به بدن مي‌رساند. *به جاي شير كامل از شير بدون چربي استفاده شود وي مي‌افزايد: ‏به‌طور كلي، بايد سعي كرد، به جاي شير كامل از شير بدون چربي استفاده كرد به دليل اينكه كلسيم شير كم‌چرب بهتر جذب مي‌شود. اگر اين تغيير به تدريج صورت گيرد بهتر است زيرا به اين ترتيب ميزان مصرف چربي اشباع، كلسترول و كالري كاهش پيدا خواهد كرد. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌‌گويد: اغلب مردم مصرف گوشت قرمز را كاهش مي‌دهند و به جاي آن پنير بيشتر مصرف مي‌كنند، در حالي كه پنيرها نيز از شير كامل يا خامه تهيه مي‌شوند و اغلب پنيرها در حالي كه از لحاظ كلسيم غني هستند ولي چربي اشباع‌شده بالايي نيز دارند و همچنين كلسترول آنها نيز بالاست. *گوشت قرمز، ماكيان و بيشتر پنيرها تقريباً مقدار مشابهي كلسترول دارند وي اضافه مي‌كند: گوشت قرمز، ماكيان و بيشتر پنيرها تقريباً مقدار مشابهي كلسترول دارند. ولي پنيرها اغلب از لحاظ چربي اشباع غني‌ترند. همچنين پنير منبع مناسبي مثل گوشت براي برخي ويتامين‌ها و املاح معدني خصوصاً آهن نمي‌تواند باشد. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان مي‌افزايد: ‏پنيرهايي كه از شيرهاي چربي گرفته تهيه شده‌اند، معمولاً نسبت به پنيرهاي طبيعي و ساخته شده از شير كامل، از چربي اشباع‌شده و كلسترول كمتري برخوردارند و در هر صورت بايد اين را در نظر داشت كه پنيرها نيز كمتر از گوشت قرمز حاوي چربي نيستند و پنيرهايي كه عمل فرآيند روي آنها صورت گرفته از لحاظ چربي اشباع‌شده بالاتر و پنيرهاي مصنوعي و كم چربي ممكن است چربي اشباع‌شده كمتري داشته باشند. *گوشت‌هاي قرمز از چربي اشباع كمتري نسبت به بيشتر پنيرها برخوردارند صفوي مي‌گويد: گوشت‌هاي قرمز از چربي اشباع كمتري نسبت به بيشتر پنيرها برخوردارند. بنابراين بايد از پنيرهاي با چربي پايين و مصنوعي به جاي نوع طبيعي و سخت آن استفاده شود. بهترين پنيرها، پنيري است كه داراي 7 تا 20‏ گرم چربي در هر 100 گرم باشد. وي مي‌افزايد: ‏اغلب مردم علاقه‌مند به بستني هستند كه بستني از شير كامل و خامه درست مي‌شود در نتيجه محتوي مقادير قابل توجهي چربي اشباع‌شده و كلسترول است، البته احتياج به حذف كردن بستني نيست، ولي بايد مقدار كمتري از آن مصرف شود و بهتر است از دسرهايي مانند شيريني، ماست، شربت‌ها كه از لحاظ ‏چربي اشباع پايين هستند، استفاده شود. صفوي مي‌گويد: زرده تخم مرغ از نظر كلسترول بالاست و هر عدد تخم مرغ محتوي حدود 270 ‏ميلي‌گرم كلسترول است كه بيش از سه زرده تخم مرغ در هفته نبايد مصرف شود. همچنين از غذاهايي كه با زرده تخم‌مرغ فراهم مي‌‌شود، نيز بايد پرهيز شود. سفيده تخم مرغها حاوي كلسترول نيستند و مي‌توانند جايگزين تخم مرغ كامل شوند. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان اضافه مي‌كند: در تهيه غذا بايد چربي‌هاي اشباع‌شده مانند كره كمتر استفاده شوند و مي‌توان ‏از روغن‌هاي نباتي مايع كه از لحاظ چربي غير اشباع بالاترند مانند گل رنگ، آفتابگردان، ذرت، زيتون، روغن‌هاي سويا و كنجد براي تهيه روغن بادام مي‌تواند به مقدار كم مصرف شود و لازم است از مارگارين‌ها و روغن‌هايي كه از لحاظ چربي غير اشباع چندگانه غني‌تر هستند استفاده شود. وي مي‌گويد: غذاهاي متنوعي براي رفع نياز انسان، روزانه مصرف مي‌شود، انتخاب غذاها از گروه‌هاي مختلف غذايي صورت مي‌گيرد كه از لحاظ مواد مغذي كه فراهم مي‌كنند، تقسيم‌بندي مي‌شوند. تعداد و اندازه هر لقمه غذا بايد براي رسيدن و نگهداري وزن مطلوب تنظيم شود. صفوي مي‌افزايد: گوشت قرمز، ماكيان، ماهي و نرم‌تنان منابع مهم تامين پروتئين و ساير مواد مغزي در رژيم غذايي است. اين غذاها در عين حال حاوي چربي اشباع‌شده و كلسترول است. جدول زير نشان‌دهنده تفاوت‌هاي بين گوشت بي‌چربي و نمونه‌هاي پرچربي آنهاست. گوشت بدون چربي گوساله از نظر چربي اشباع‌شده پايين‌تر از گوشت دنده گوساله است. مرغ بدون پوست، چربي اشباع‌شده كمتري نسبت به مرغ با پوست دارد. ماهي از نظر چربي اشباع و كلسترول پايين‌تر از گوشت مرغ يا گوشت قرمز هستند. البته غذاهاي با چربي كمتر، كالري كمتري نيز دارا هستند. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان اضافه مي‌كند: براي پايين‌تر آوردن ميزان كلسترول خون بايد از گوشت‌هاي كم چربي و ماهي‌ها و ماكيان و نرم‌تنان كم چربي استفاده شود. بايد به خاطر داشت كه تمامي اين غذاها حاوي مقداري چربي اشباع‌شده و كلسترول مي‌باشند. بنابراين مقدار مصرف اين مواد نيز حائز اهميت است. وي مي‌گويد: ميزان توصيه شده براي مصرف اين نوع گوشت‌ها و ماهي‌ها و ماكيان و نرم‌تنان حدود 180 گرم در هر روز است. براي تنوع لازم است به حبوبات خشك يا بقولات به‌عنوان غذاي اصلي توجه شود. اگر به غذاي حجيم‌تر و پركننده معده نياز باشد با استفاده از ماكاروني با گوشت يا سبزيجات مي‌توان آ ن را تكميل نمود. خوردن غذاهاي متنوع در روز مهم است زيرا غذايي كه از لحاظ چربي پايين است با ساير غذاها، ويتامين‌ها يا املاح معدني، همگي متفاوت بوده و در رژيم غذايي ضرورت دارند. در مورد گوشت قرمز، برخي مردم تصور مي‌كنند كه گوشت با رگه‌هاي چربي خوشمزه‌تر از گوشت بدون رگه‌هاي چربي مي‌باشد. به هر حال اين برشهاي خوشمزه همگي از نظر چربي بالا نيستند. به‌طور مئال برشهاي گوشت بدون چربي حيوان اگر به‌طور مناسب طبخ شود از لحاظ چربي اشباع كمتر از گوشت با رگه‌هاي چربي مي‌باشد. گوشت گوساله، گاو و بره مي‌توانند به ترتيب به عنوان ابتدائي، مناسب و خوب دسته‌بندي شوند. اين درجه‌بندي بوسيلة مقدار رگه چربي در گوشت در نظر گرفته مي‌شود. گوشت ابتدائي كه بالاترين درجه را داراست، بيشترين چربي را دارد در حالي كه گوشت مناسب رگه چربي كمتري دارد. اگر چه تفاوت بين مناسب و خوب، كم است ولي گوشت خوب كمتر از آ ن چربي دارد. اين نكته را بايد به ذهن سپرد كه نيازي نيست گوشت قرمز به‌طور كلي از برنامه غذايي حذف شود. گوشت بي‌چربي از نظر آهن و پروتئين غني است. زنان خصوصاً نبايستي از خوردن گوشت قرمز امتناع كنند، زيرا عواقبي چون كم خوني ناشي از كمبود آهن را بدنبال مي‌آورد. گوشت‌هاي پرچربي نبايستي مستمراً مصرف شود زيرا 60 تا 80 ‏درصد كالري آنها ناشي از چربي‌هاي اشباع‌شده مي‌باشد. روي برخي از اين گوشت‌ها مثل سوسيس و كالباس عمل فرايند انجام شده است. ساير اعضاي بدن حيوانات مثل جگر و قلوه نسبتاً از لحاظ چربي پايين هستند ولي از لحاظ كلسترول بالا است.