آياتي كه به قيام امام مهدي (ع) تأويل شده‌اند

فارس: رسول خدا فرمود: «هر كس منكر قائم از فرزندانم در زمان غيبتش بشود، و در همان حال بميرد، قطعاً به مرگ جاهليت مرده است.» همانگونه كه مي‌دانيم، قرآن منبع اصلي تمامي قوانين و احكام و اعتقادات اسلامي است و اگر چه به صورت مستقيم يا بالفعل به بسياري از اعتقادات و چگونگي اجراي بسياري از احكام اشاره نكرده است . با اين حال داراي آياتي است كه در آن‌ها برخي از معارف اسلامي به صورت كلي و مجمل بيان شده است و تفسير و توضيح آن به عهده پيامبران (ص) نهاده شده است. درباره مهدويت نيز چنين است. ريشه اصلي اين تفكر قرآن است كه در چند آيه نابودي ستم را پيش‌بيني كرده است و پيروزي صالحان و پارسايان و مستضعفان را بشارت داده است و سرانجام كار را از آن پرهيزكاران دانسته و بشارت داده كه در پايان جهان، نيكوكاران حاكم خواهند شد. در تفسير اين آيات روايات فراواني بر پيامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است، كه بنابر آنها، حكومت امام مهدي (ع) در آخرالزمان همان حكومت مستضعفان و صالحاني است كه در قرآن بشارت به آنها داده شده است. خداوند در 365 آيه كه در 80 سوره آمده است به صورت كلي درباره مهدويت سخن گفته است. بيش از 500 روايت از پيامبر و ائمه (ص) و ائمه (ع) در تفسير اين آيات نقل شده است كه در ادامه به چند نمونه اشاره مي‌شود. «و نُرِیدُ أَن نَّمُن‌َّ عَلَی الَّذِین‌َ اسْتُضْعِفُواْ فِی الاْرْض‌ِ و نجعلهم ائمه و نجعلتم ائمه و نجعلتهم الوارثين» (ما مي‌خواهيم بر مستضعفان زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان روي زمين قرار دهيم) سلمان فارسي مي‌گويد: رسول خدا فرمودند: (خداوند هيچ پيامبر و امامي را نفرستاد مگر آنكه براي او 12 نقيب قرار داد. پس نام امام را شمرد و فرمود: سپس فرزندش، محمد بن الحسن المهدي (ع) است كه به امر پروردگار قيام مي‌كند. « لقد كتبنا فی الزبور من بعد الذكر إن الارض يرتها عبادي الصالحون» (در زبور بعد از ذكر تورات نوشتيم. بندگان شايسته‌ام وارث حكومت زمين خواهند شد) در تفسير اين آيه، محمد بن عبدلله بن حسن از امام باقر (ع) نقل كرده كه آن حضرت فرمودند: مراد از اين آيه قائم آل محمد (ع) و يارانش مي‌باشند. «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء و يجعلكم خلفاء الارض ….» (و يا كسي كه دعاي مضطر و گرفتار را اجابت مي‌كند، هنگامي كه او را مي‌خواند و بلا و سختي را برطرف مي‌سازد و شما را خلفاي زمين قرار مي‌دهد…) امام باقر (ع) در تفسير اين آيه، ضمن حديث مفصلي، سخنراني امام عصر (عج) را در موقع ظهور در مكه بيان مي‌فرمايد: «اولين كسي كه با او بيعت مي‌كند، جبرييل است و سپس بيش از سيصد نفر با او بيعت مي‌كنند.» همانگونه كه گفته شد، بيش از 300 آيه از كلام‌الله مجيد و بيش از 500 حديث در تفسير اين آيات پيرامون مهدويت وجود دارد و آيات و احاديث بالا تنها براي نمونه بيان شده است. اين آيات و احاديث در حقيقت پلي براي شناخت امام زمان هستند. اما حال اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا بايد امام مهدي (عج) را بشناسيم؟ به روايات بسياري در كتاب‌هاي شيعه و اهل تسنن برمي‌خوريم كه در آن مسلمانان موظف شده‌اند تا امام زمان خود را بشناسند و از او پيروي كنند. بيشتر دانشمندان اهل سنت، منظور از امام زمان در اين آيات را زمام‌داران و خلفا دانسته‌اند. اما شيعه بر اين باور است كه منظور از امام زمان در روايات، امامان معصوم (ع) هستند. بدين جهت لزوم شناخت مهدي (عج) را جزئي از همين شناخت كلي نسبت دوازده امام مي‌دانند. سلمان فارسي مي‌گويد: «پيامبر (ص) فرمودند: امامان بعد از من دوازده نفر هستند. همه آنها از قريش مي‌باشند … بدانيد كه اينان عترت من هستند و از گوشت و خون من هستند، چرا برخي مردم مرا درباره آنها آزار مي‌دهند؟ خداوند شفاعت من را نصيب آنها نكند.» همچنين در روايتي از امام حسن (ع) آمده است كه فرمود: «امامان پس از رسول خدا دوازده نفر هستند، نه نفر از آنها از نسل برادرم حسين مي‌باشند. مهدي اين امت از آن‌هاست.» پس از بيان اصل ضرورت وجود امامان، به بيان وظيفه مسلمانان در برابر آن‌ها و اينكه چرا بايد مسلمانان امام خويش را در هر زماني بشناسند، مي‌پردازيم. به چند دليل بايد امام مهدي (عج) را بشناسيم: الف) جلوگيري از انحراف و گمراهي: ضرورت شناخت حضرت مهدي (عج) وقتي احساس ميشود كه انسان‌ها در اثر فاصله گرفتن از امام خود به فساد و گمراهي كشيده مي‌شوند، كه براي رهايي از اين دام خطرناك، راهي جز پيروي از امام نخواهد بود . امام كاظم (ع) مي‌فرمايد: «امام، حجت بندگان است، هر كه او را رها كند گم‌راه مي‌شود و هركه هم‌راه او باشد، نجات مي‌يابد و رستگار مي‌شود.» ب) جلوگيري از ابطال عمل: پذيرش و قبولي اعمال و جلوگيري از بطلان عمل در گرو پذيرفتن امام معصوم است …. امام باقر (ع) به زراره فرمود: «اسلام بر 5 چيز بنا شده است. نماز، زكات، حج ، روزه و ولايت.» زراره مي‌گويد عرض كردم، كدام يك از آنها برتر است ، امام (ع) فرمود: «ولايت. زيرا كليد حاكم و حاكم و راه‌نماي آنها است. اگر مردي شب تا صبح را به نماز و صبح تا شب را به روزه سپري كند و و تمام ثروت خود را به صدقه بدهد و همه ساله به حج برود، امام و ولي خود را نشناخته باشد، تا از او پيروي كند و تمام كارهايش به راهنمايي او باشد، هرگز نزد خداوند اجر و ثوابي ندارد و از اهل ايمان نخواهد بود.» ج) رسيدن به حيات معنوي: پيامبر (ص) فرمودند: «اي مردم! هر كه بخواهد در زندگي همانند من باشد و مانند من بميرد، ولايت علي (ع) را بپذيرد و از امامان پس از او پيروي كند.» د ) براي فرار از مرگ جاهليت: قال رسول‌الله (ص): «من مات لم يعرف امام زمان مالت ميت جاهليه» در روايتي كه مورد پذيرش شيعه و سني است، تصريح شده كه هر كس امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهليت از دنيا مي‌رود. امام باقر مي‌فرمايد: «هر كس بميرد و امامي نداشته باشد، مرگ او مرگ جاهليت است و هيچ كس در اين جهت معذور نيست تا امام خود را بشناسد.» رسول خدا فرمود: «هر كس منكر قائم از فرزندانم در زمان غيبتش بشود، و در همان حال بميرد، قطعاً به مرگ جاهليت مرده است.»