ایده سال 1404

اگر هر سال را با یک یا دو اتفاق به خاطر می‌آورند اما سال 1403 را باید سال اتفاق‌های متعدد دانست و از همین رو می‌توان با نام سال اتفاق‌ها از آن یاد کرد که در این ویژه نامه تا جایی که توانستیم آنها را مرور کردیم. این حجم از اتفاق اما متغیر مهمی برای شرایط سال 1404 است. واقعیت این است که سال آینده از نگاه جامعه ایران سال نگرانی‌های اقتصادی است. از نگاه جامعه شناس ایرانی، سال نگرانی درباره تبعات تورم و کاهش ارزش پول ملی است. نگاه خارجی هم امیدوار به ناآرامی داخلی و به هم ریختگی اقتصادی است که البته این نگاه تازه‌ای هم نیست. اما در مقابل این نگاه‌ها که کم هم نیستند، نگاهی که جمهوری اسلامی به مسائل دارد هم دارای اهمیت است. آن طور که من می‌فهمم در نگاه حاکمیت، تصور از وضع موجود واقعی است. یک بخش از این واقع انگاری به دولت مرتبط است. 

در سطح بالای دولت یک توصیف نزدیک به توصیف جامعه و واقعی از شرایط اقتصادی کشور وجود دارد. دولت در این حدود هفت ماه چندان به دنبال دستاوردسازی نبوده و به سمت کوچک کردن مشکلات هم نرفته است. این موضوع برای مجلس هم صدق می‌کند. نمایندگان مجلس به واسطه ارتباط با حوزه‌های انتخابیه نمی‌توانند با واقعیت فاصله بگیرند و از این جهت خیلی از اوقات مردم صدای خود را از این نهاد می‌شنوند. قوه قضاییه هم در چنین شرایطی است. ورود قوه به موضوعات مهم آن را در مرکز مسائل مردم قرار می‌دهد. در مجموع به نظر می‌رسد که ارائه یک تصویر منقطع با واقعیت زندگی مردم در سطح مسئولان کشور امکان بروز و ظهور ندارد. ادراک وضعیت از جانب مدیران اما کافی نیست چرا که اگر تبدیل به پایان کار یک مدیر شود دیگر چه کسی برای حل مشکل باقی می‌بماند؟ راه چاره چیست؟ چاره البته آسان نیست. چه بسا بسیاری از چهره‌هایی که فضا برای کمپین کردن یافته‌اند از دل همین ناامیدی پیشروی می‌کنند. پاسخ به این سوال مهم، «سیاست» است. سیاست گرچه حوصله و صبر می‌خواهد، فراز و نشیب دارد، از قبل ضعیف‌تر شده و چندان برای جامعه اشتیاق برانگیز نیست اما راه حل اصلی و واقعی است. در واقع نقطه‌ای که باید واکنش به مسائل را از آن شروع کرد امر سیاسی است. بر خلاف افرادی که به دنبال شورش علیه نهادهای سیاسی هستند و از ناامیدی در حل مساله شروع می‌کنند، بازگشت به مسیر حل مسائل کشور از همین جاست. به گمانم با وجود همه نگرانی‌ها، تهدیدها و ناامیدی‌ها حرکت از این مسیر کم هزینه‌تر و پر نفع‌تر است.

 آنچه در سطح سران قوا می‌گذرد از این جنبه دارای اهمیت و وزن است. در میان انبوهی از تنش های خبری، گفت و گوهای انتقادی، پروژه های سیاسی آن نهادی که می‌تواند به عنوان بخشی از راه حل و امیدبخشی عمل کند، نهاد سران قوا است. اینکه پس از مدت‌ها سران قوا نماد اختلاف و چنددستگی نیست و به عنوان یک مرجع هماهنگ کننده و فیصله بخش عمل می‌کند می‌تواند بخشی از پاسخ به نارسایی‌ها و مشکلات کشور باشد. در مقابل مخالفان این فرض با هر دلیل و استدلالی که کم هم نشنیدم، واضح‌ترین پاسخ این است که اگر این نهاد وجود نداشت یا کم اثر می‌شد، روند حل مشکلات سرعت می‌گرفت؟ واضح است که نه. این جدا از پاسخی است که معطوف به خروجی های این جلسه می توان به منتقدان گفت. این نهاد بالادستی در نقطه تلاقی دریافتن تهدیدها و درک از فرصت ها مورد اعتماد رهبر انقلاب است و سرمایه رضایت رهبری از وحدت و انسجام را هم دارد. در این نهاد با وجود تفاوت‌های سیاسی اما عقلانیت انقلابی به وضوح قابل مشاهده است. از این جهت هرگونه کم و کسری را باید به چشم اصلاحی بیان کرد تا این نهاد قدم های بزرگ تری برای دفع شرور و بسط خیرات برای کشور بردارد. 

در شرایط خاص جهان، در اوج نگرانی‌های اقتصادی، این شکل از حکمرانی معطوف به عقلانیت انقلابی و راه حل محور و بدون نزاع می‌تواند یک نقطه امیدبخش برای سال آینده باشد. تا هم سیاست‌های جبرانی در کشور تقویت شود؛ اعم از کالابرگ و افزایش حقوق کارگران تا سرعت تصمیم‌گیری بوروکراسی کشور تا پاسخ به مسائلی چون انرژی و مسکن. حرکت در این مسیر می‌تواند یک نقشه درست برای سال 1404 باشد.

صبح نو