تجربه تونس در راه کشورهای عربی!
با توجه به وجود حکومت‌های ناکارآمد در کشورهایی چون الجزایر، مصر، لیبی، سودان و اردن احتمال می‌رود، آتش این ناآرامی‌ها به داخل این کشور‌ها نیز کشیده شود و مردم این کشور‌ها را به خیابان‌ها بکشاند.
با توجه به ناآرامی‌های اخیر در کشور تونس، این احتمال وجود دارد که این ناآرامی‌ها به کشورهای دیگر عربی نیز تسری یابد. به گزارش سرویس بین المل «فردا» به نقل از وبسایت مجله امریکایی فارین افرز، با توجه به وجود حکومت‌های ناکارآمد در این کشورهایی چون الجزایر، مصر، لیبی، سودان و اردن احتمال می‌رود، آتش این ناآرامی‌ها به داخل این کشور‌ها نیز کشیده شود و مردم این کشور‌ها را به خیابان‌ها بکشاند. حال به بررسی شرایط سیاسی و اقتصادی این ۵ کشور می‌پردازیم.
رییس جمهور این کشورعبدالعزیز بوتفلیقه، از سال ۱۹۹۹ در راس قدرت می‌باشد. او متممی را به قانون اساسی این کشور افزود که بر اساس آن می‌توانست برای سومین بار به قدرت برسد. او در انتخاباتی که توسط گروههای مخالف تحریم شده بود، به این مهم دست یافت. در حال حاضر نگرانی‌هایی در مورد سلامت این رییس جمهور ۷۳ ساله وجود دارد و حتی شایعاتی در این زمینه زمزمه می‌شود که برادر او به دنبال به دست گرفتن قدرت بعد از مرگ او می‌باشد. بوتفلیقه که جنگ داخلی الجزایر را که نزدیک به یک دهه ادامه داشت، از نزدیک دیده است و در پی آن تلاش کرده است که روابط خود با کشورهای اروپایی و افریقایی افزایش دهد. از سوی دیگر انتقاداتی به او وارد شده است که او نتوانسته است فعالیت نیروهای مسلمان در داخل کشوررا محدود کند اینکه در سالهای حکومت او نهادهای دموکراتیک رشد چندانی نداشته‌اند. علامات خطر: همانند تونس ناآرام‌هایی وتظاهرات‌هایی در اوایل سال جدید در رابطه با افزایش بهای مواد غذایی و بالا رفتن رشد بیکاری در این کشور اتفاق افتاد. بالا رفتن قیمت شیر، شکر و آرد دلیل اصلی این نارضایتی‌هایی بوده است. بواسطه این اقدام هزاران جوان به خیابان‌های پایتخت ریختند و به سمت نیروهای امنیتی سنگ پرتاب می‌کردند. در این حادثه مردم حتی پایگاههای پلیس را نیز به آتش کشیدند. کشورالجزایر در حال حاضر نزدیک به ۲۰% از گاز کشور‌ها اروپایی را تامین می‌کند و شهروندان الجزایری معتقدند که درآمدهای ناشی از این امر در میان مردم تقسیم نمی‌شود. از سوی دیگر با توجه به درگیری‌های ایجاد شده در تونس، حرکاتی در الجزایر انجام شده تا مردم را تهییج به آمدن به خیابان‌ها بکند. در این مورد ۵ تن از شهروندان تونسی اقدام به خود سوزی کرده‌اند. دلیل این خود سوزی‌ها اعتراض به خودکشی دانشجویی در یکی از دانشگاه‌ها اعلام شده است که در ماه دسامبر نیز ناآرامی‌هایی را ایجاد کرده بود. اگرچه رژیم بوتفلیقه در میان مردم الجزایر محبوبیتی ندارد، اما این حکومت به مانند دیگر حکومت‌های عربی منطقه سرکوبگر نیست. بر همین اساس تحلیلگران معتقدند که مخالفان رژیم قادر نخواهند بود تا مردم را به خیابان‌ها بکشند و به اعتراض دسته جمعی دست بزنند. این احتمال نیز وجود دارد که رییس جمهور الجزایر به دفاع از مردم تونس بپردازد تا پادشاه فراری این کشور.
حسنی مبارک ۸۲ ساله با تصویب قانونی در مجلس مصر در حال حاضر نزدیک به سه دهه است که بر مصر فرمان می‌راند، اما به نظر می‌رسد که دوران حکومت فرعون گونه او به پایان رسیده است. البته شایعات فراوان پیرامون بیماری حسنی مبارک موجب رقابت میان جمال مبارک-پسر او- و عمر سلیمان -رییس سازمان اطلاعات این کشور- شده است، که برای جانشینی لحظه شماری می‌کنند. علائم خطر: در روزهای اخیر خود سوزی‌های فراوانی در مصر اتفاق افتاده است. جوان ۲۵ سالهای در اسکندریه اقدام به خود سوزی کرد. از سوی دیگر وکیل ۴۰ سالهای نیز در حالی که شعارهایی در مخالفت با افزایش قیمت‌ها در مصر می‌داد، اقدام به خود سوزی کرد. چند روز پیش نیز مردی روبه روی مجلس مصر اقدام به این عمل کرد. در مقابل وزیر امور خارجه مصر ناآرامی‌ها در تونسس را به «حماقت» توصیف کرده است و اعلام کرده است که کسانی که در پی کشاندن شعله‌های این خشم به داخل مصر می‌باشند، بدنبال سرابی بیش نیستند. از سوی دیگر محمد البرادعی - رییس سابق انرزی اتمی - که یکی از مخالفان سرسخت رژیم مبارک می‌باشداعلام کرده است که تغییر در مصربا توجه به جریاناتی که در تونس ایجاد شده است «اجتناب ناپذیر» می‌باشد.
کلنل معمر قذافی پس از کودتای ۱۹۶۹ در راس هرم قدرت لیبی قرار گرفت. او در حالی نزدیک به چهار دهه به حکومت در لیبی ادامه می‌دهد، که لیبی در طی این سال‌ها یکی از کشورهایی بوده است که از نظر رعایت قوانین حقوق بشر جزء پایین‌ترین کشور‌ها بوده است. در این کشور دیکتاتور زده هیچ گونه مطبوعات آزاد و مستقلی وجود ندارند و مخالفن نیز حق نتق کشیدن ندارند. «کتاب سبز» قذافی راهبردهای کلی نظام لیبی را مشخص می‌سازد و تقریبا به مانند کتاب قانون اساسی «مقدس» شمرده می‌شود. البته پس از اینکه قذافی برنامه‌های هسته‌ای خود را متوقف کرد، دولت درجه انتقاد پذیری خود را بالا برده است. احتمال می‌رود که ادامه این اصلاحات توسط پسر او -سیف- پی گیری شود، کسی که نسبت به قذافی مشی معتدل تری را دارد و از دید کار‌شناسان بعد از قذافی به قدرت خواهد رسید. علائم خطر: در این روز‌ها اطلاعات موثقی از داخل لیبی به بیرون مخابره نمی‌شود. اما چند فیلم کوتاهی که بر روی شبکه یو تیوب قرار گرفته است، نشان از تاثیر ناآرامی‌های سودان بر این کشور دارد. مردم در این کشور با توجه به بالا رفتن قیمت مواد غذایی به خیابان‌ها آمده بودند. از سوی دیگر خود معمر قذافی در سخنرانی تلویزیونی خود به مخالفت با اقدامات مردم تونس پرداخته بود. او همچنین گریزی به اسناد ویکی لیکس زده بود و اعلام کرده بود که انتشار این اسناد عامل اصلی این ناآرامی‌ها در کشور‌ها و فضای بین الملل گشته است. این اسناد همچنین برای قذافی نیز دردسرهایی داشت زیرا که از راز رابطه او با یک پرستاراکراینی مو بلوند پرده بر می‌داشت. او در مصاحبه خود زین العابدین بن علی را با عنوان «برادر عزیز» مورد خطاب قرار داد. از سوی دیگر اختلافاتی در میان اعضا خانواده قذافی بر سر قدرت وجود دارد، زیرا برادر کوچک‌تر سیف- معتصم- مخاف با مشی معتدل برادر بزرگ‌تر خود می‌باشد. این موجب شده است تا با برادر بزرگ‌تر خود به مخالفت برخیزد.
در طول دو دهه اخیر عمر البشیر استاد ایجاد اختلاف در میان گروههای مخالف می‌باشد. او با مهارت هر چه تمام‌تر اختلافاتی را میان مخالفان ایجاد می‌کند و آن‌ها را در برابر هم قرار می‌دهد تا یکدیگر را تضعیف کنند. از ۱۵ سال پیش تا کنون اختلافاتی در شمال و جنوب سودان وجود داشته است. از سوی دیگر در سال ۲۰۰۰ در جریان دارفو، عمرالبشیر با پخش سلاح در میان گروههای «جانجاوید» به مقابله با شورشیان دارفو پرداخت. در حال حاضر منطقه سودان جنوبی منتظر نتایج رفراندوم برای جدایی از شمال سودان می‌باشد. عمرالبشیر قول داده است تا به نتایج این رفراندوم پای بند باشد ولی هیچ کس نمی‌داند که او آیا این امر را انجام خواهد داد یا نه؟ نشانه‌های خطر: حسن التورابی رهبر اپوزوسیون سودان در پیغامی اعلام کرد که «هر آنچه در تونس رخ می‌دهد، بیانگر این است که این حوادث ممکن است در سودان نیز اتفاق بیقتد، که در این صورت سودان به محل خون و خونریزی مبدل خواهد شد». این هشدار‌ها برای بشیر بسیار خطرناک می‌باشند زیرا که در صورت جدایی بخش جنوبی سودان، عمر البشیر دیگر نخواهد توانست به مانند سابق به منابع نفتی دسترسی داشته باشد (بیشتر منابع نفتی در بخش جنوبی سودان قرار دارند). علی رغم اینکه ماجراهای تونس چندان بازتابی در سودان نداشته، نیروهای امنیتی روز سه شنبه تورابی را دستگیر کرده‌اند.
پادشاه اردن- عبدالله دوم- متحد مهم امریکا و اسراییل در در مورد مسئله صلح در خاورمیانه می‌باشد. عبدالله دوم، چهارمین پادشاه از خاندان سلطنتی هاشمی می‌باشد که از جنگ جهانی دوم تا به امروز در قدرت بوده‌اند. از سوی دیگر با روی کار آمدن مجلس جدید در اردن و دو رقمی شدن نرخ بیکاری در این سرزمین، این کشور را با مشکلاتی رویا رو ساخته است. علائم خطر: در ۱۶ ژانویه امسال نزدیک به ۳ هزار نفر از مردم اردن در مقابل مجلس این کشور دراردن تجمع کردند و به مخالفت با سیاست‌های اقتصادی دولت پرداختند. یکی از شهروندان این کشور در تابلویی این جملات را نوشته بود: «اردن کشور ثروتمندی نیست. در حال حاضر کشور با بحران نان رویاروست. از گرسنگی و خشم ما آگاه باشید». تظاهرات کنندگان انتقادات خود را به خاندان هاشمی نسبت ندادند زیرا که از تبعات احتمالی آن هراس داشتند. به گزارش «فردا»، با توجه به این پیش بینی‌ها بایستی منتظر بود و دید که آینده سیاسی این کشور‌ها چگونه رقم خواهد خورد. آیا این کشور‌ها نیز سرنوشتی به مانند سرنوشت تونس را تجربه خواهند کرد یا خیر؟