رفتار‌های غیرعادی ویروس جدید را دریابید!
اینکه ما بخواهیم تأکید کنیم حتماً ویروس به ایران راه پیدا کرده یا تأکید کنیم اصلاً این ویروس به ایران نرسیده هر دو حالت ناصحیح است! بیماری تنفسی احتمال انتقالش وجود دارد و اگر تاکنون هم به کشور نرسیده‌باشد، باید منتظرش باشیم
تجربه ناخوشایند بیش از دو سال پاندمی کرونا و مرگ چندین میلیون نفر از انسان‌ها آنچنان در دلمان هراس انداخته که به این سادگی‌ها نمی‌توانیم ماجرا را فراموش کنیم. کافی است تا یک‌بار دیگر مثل همین چند روز اخیر تصاویری از هجوم چینی‌ها با ماسک و مشکلات تنفسی به بیمارستان و مراکز درمانی دست به دست شود تا دوباره دلمان بریزد و احساس کنیم یک پاندمی تازه بیخ گوشمان است. گزارش‌های اخیر حاکی از افزایش قابل‌توجه عفونت‌هایی با ویروس «متاپنوموویروس انسانی» (HMPV) در چین، به‌ویژه در کودکان ۱۴ ساله و کمتر است. طبق تأکید وزیر بهداشت ویروس چینی هنوز وارد کشور مان نشده‌است. به گفته ظفرقندی، ویروسی که در حال حاضر در کشور وجود دارد آنفلوآنزای H۱N۱ است. با وجود این، سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس در گفت‌وگویی اعلام کرده‌بود که ویروس جدید وارد کشور شده و از مسئولان خواسته در این‌باره با مردم صادق باشند. HMPV یک ویروس تنفسی است که برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۱ میلادی شناسایی شد. این ویروس عمدتاً مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند نشانه‌هایی از ناراحتی خفیف و شبیه آنفلوآنزا گرفته تا عوارضی شدید مانند ذات‌الریه ایجاد کند. افراد آسیب‌پذیر، مانند کودکان خردسال، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به‌صورت ویژه در معرض خطر هستند. شباهت میان HMPV و کووید ۱۹ چشمگیر است و تب، سرفه، گرفتگی بینی، تنگی نفس، انتقال از راه قطرات تنفسی و سطوح آلوده از موارد مشترک این بیماری‌ها است. برای اطلاعات بیشتر درباره این ویروس، شیوع آن در ایران، عوارض و مرگ و میر و نوع مواجهه با آن به سراغ دکتر محمد کریمی‌نیا پژوهشگر زیستی و دستیار ویژه رئیس سازمان پدافند غیرعامل رفته‌ایم و با وی به گفتگو نشسته‌ایم.
آقای دکتر کریمی‌نیا! انتشار تصاویری از شیوع ویروسی جدید در چین نگرانی‌هایی را ایجاد کرده‌است. این ویروس چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
طبق اطلاعات منتشر‌شده این ویروس از خانواده ویروس‌های تنفسی است که قبلاً هم وجود داشته و مانند کووید ۱۹ چیز جدیدی نیست. معمولاً هم سالانه در نقاط مختلف جهان خودنمایی می‌کرده، اما علائم شدید نبوده و آزار چندانی هم نداشته‌است. حتی به نظر من تصاویری هم که از چین منتشر می‌شود، تصاویر واضحی نیست و همه افرادی که در صحنه می‌بینیم، بیمار نیستند، اما بعد از کرونا وحشتی ایجاد شده و تا علائمی ایجاد می‌شود، حجم زیادی از مراجعه‌کننده به مراکز درمانی می‌آیند تا ثابت شود بیماری جدید است یا در کشور‌های مختلف بوده یا نبوده‌است.
آیا این ویروس می‌تواند مرگ و میر داشته‌باشد؟ درصدش چقدر است؟
آمار‌هایی که تاکنون منتشر شده نشان می‌دهد آنچنان مرگ و میر نمی‌تواند داشته باشد.
آیا باید نگران یک پاندمی تازه باشیم یا خیر؟
طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، گزارش‌ها هم نگران‌کننده نیست. طبق آنچه چند روز پیش سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد بیماری ویروس جدید، بیماری‌ای نیست که از قاعده خودش خارج شده‌باشد، نگران‌کننده نیست و نیازی به اعلام وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی نیست. البته این چیزی است که مطابق با اعلام سازمان جهانی بهداشت به آن استناد می‌کنیم، گزارش‌هایی هم که تاکنون آمده نگران‌کننده نیست و گزارش‌های چندانی در رابطه با مرگ و میر و بستری‌های بیمارستانی مراقبت‌های ویژه نمی‌بینیم. ولی به نظر می‌رسد وزارت بهداشت و مجموعه معاونت بهداشتی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر باید جدی‌تر اقدامات را پیش بگیرند، مراقبت‌ها را بیشتر کنند و یک مقداری هم اطلاعات ویژه به مردم بدهند تا نگران نباشند.
آقای دکتر درباره کووید هم گفته می‌شد که ویروس جدیدی نیست و از قبل بوده و جهش ۲۰۱۹ کووید به ویروسی خطرناک تبدیل شد! غیر از این بود؟!
نه خانواده کووید از قبل بوده‌است، بعضی از سویه‌های خانواده کرونا جزو خانواده سرماخوردگی هم بوده‌اند، اما کووید ۱۹ سویه نوپدید بود! در رابطه با ویروس جدید، اما طبق گزارشات منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی این ویروس از قبل بوده‌است. البته ما در تصمیم‌گیری‌ها و برخورد با بیماری‌های جدید اگرچه باید استنادی به گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت داشته‌باشیم، اما این دلیل نمی‌شود که مراقبت‌ها، آموزش‌ها وآمادگی‌های خودمان را نداشته‌باشیم؛ یعنی به رغم اینکه مجموعه شواهد، قرائن و فرایند‌ها نشان می‌دهد این بیماری ظرفیت ایجاد وضعیت حادی را ندارد، اما ما باید مراقبت‌های زیستی‌مان را تقویت کنیم. شرایط آزمایشگاهی را آماده کنیم و همینطور شرایط بهداشتی آماده باشند تا اگر رفتار غیرعادی از این ویروس دیده شد، سریع‌تر اقدام کنیم و بتوانیم ماجرا را مدیریت کنیم.
در این چند روزه خبر‌هایی مبنی بر اینکه در برخی دیگر از نقاط دنیا هم آمار بیماری‌های تنفسی رشد چشمگیر داشته‌است، به گوش می‌رسد به طور نمونه امریکای جنوبی یا برخی دیگر از کشور‌ها و این می‌تواند نگرانی‌ها را در خصوص شکل‌گیری یک پاندمی دیگر تشدید کند. آیا این بیماری‌های ویروسی همان آنفلوآنزا یا سرماخوردگی است؟
در شش ماه دوم سال در مناطق جنوب کره زمین ما سالانه بیماری‌های تنفسی را داریم. فقط بیش از ۸۰نوع ویروس سرماخوردگی داریم و علائم مختلف بعضی مواقع گزارش می‌شود. هم اکنون فصلی است که آنفلوآنزا چه آنفلوآنزای نوع A و چه آنفلوآنزا‌های نوع B شیوع پیدا می‌کند. ما قبل از کرونا در ۲۰۱۸ در امریکا، هزاران نفر فوتی بر اثر ویروس آنفلوآنزا داشتیم. بعد از شیوع کرونا سویه‌ها و زیر‌سویه‌های مختلف کووید ۱۹ هم در این فصل شیوع پیدا می‌کنند. ما به غیر از بیماری جدید شاهد سویه‌ای از زیر سویه از کرونا هستیم به علاوه آنفلوآنزا و سرماخوردگی که در فصل کنونی در نقاط مختلف جهان شیوع پیدا کرده‌است.
خوشبختانه علائم این بیماری‌ها خیلی شدید نیست و ظرفیت‌های مراقبتی کشور کفایت لازم را دارد. همچنین تجاربی که در دوران کرونا داشتیم، باعث شده مردم مراقبت بیشتری کنند؛ ماسک بزنند و مراقبت‌های بهداشتی را جدی بگیرند. در مدارس هم مدیران مدارس نسبت به گذشته آماده‌تر هستند و سعی می‌کنند برگزاری کلاس‌ها به گونه‌ای باشد که احتمال شیوع ویروس کاهش یابد.
یعنی از نگاه شما احتمال آن وجود دارد که ویروس جدید به ایران هم رسیده باشد، اما اگر هم به ایران رسیده‌باشد یا طی روز‌های آینده برسد با عنایت به گزارش‌های موجود خیلی جای نگرانی نیست؛ درست است؟
چون بیماری تنفسی است، بالاخره این احتمال وجود دارد که این بیماری در سایر کشور‌ها هم شیوع پیدا کند. همچنان که بیماری کرونا ابتدا در ووهان دیده شد، اما ظرف مدت کوتاهی و کمتر از یک ماه، کشور‌های مختلفی را در بر گرفت و در تمام نقاط جهان شیوع پیدا کرد. چون به هر حال ما با کشور چین مراودات و حجم بسیار زیادی تجارت داریم. سفر‌های هوایی، سفر‌های دریایی، افرادی که از ایران به چین می‌روند و مسافرانی که از چین به ایران می‌آیند و همه اینها زمینه‌سازی انتقال را دارند. اینکه ما بخواهیم تأکید کنیم حتماً ویروس به ایران راه پیدا کرده یا تأکید کنیم اصلاً این ویروس به ایران نرسیده‌است، هر دو حالت ناصحیح است! بیماری تنفسی احتمال انتقالش وجود دارد و اگر تاکنون هم به کشور نرسیده‌باشد، باید منتظرش باشیم. شاید در آینده به ایران بیاید، اما آنچه هست به نظر نمی‌آید این ویروس ظرفیت گسترش سنگین و آزار و اذیت‌های منجر به اپیدمی‌های آزاردهنده را داشته باشد.
آقای دکتر! نگرانی‌ها بیشتر بابت تکرار ماجرای کرونا است، اما آنطور که شما اشاره دارید، به نظر نمی‌رسد که آن فضا یک‌بار دیگر شکل بگیرد.
به هر حال سازمان بهداشت جهانی روی آمادگی جهانی برای مقابله با پاندمی آینده تأکید زیادی کرده‌است. از خصوصیات پاندمی آینده همین است که یک بیماری تنفسی خواهد بود. پس قاعدتاً هر بیماری تنفسی که اتفاق بیفتد، باید رصد کنیم و نباید ساده‌لوحانه با آن مواجه شویم. ضمن اینکه ویروس اگر قبلاً وجود داشته است، باید حواسمان به عملکرد گذشته بیماری باشد. به رفتار‌های جدید این بیماری هم باید توجه کنیم. ممکن است یک ویروس نوپدید باشد، مثل کووید۱۹ یا باز پدید باشد، مانند انواعی از آنفلوآنزا که قبلاً داشته‌ایم و دوباره باز پدید شدند. به هر حال تولیت سلامت کشور که وزارت بهداشت است، ضمن افزایش آمادگی درون دستگاهی؛ شبکه بهداشت درمان، شبکه دارویی و شبکه تشخیصی خودش را باید قوی کند و لازم است حتماً هم اطلاع‌رسانی صحیح هم به دستگاه‌های دیگر داشته باشد و هم به آحاد جامعه اطلاع‌رسانی درست، به وقت و بهنگام داشته‌باشد تا در مقابل ویروس غافلگیر نشویم. وقتی هم که دستگاه‌های مختلف در جریان قرار بگیرند، اگر نیاز به همکاری بین دستگاهی و فراتر از بین دستگاهی داشته‌باشد، این ظرفیت آماده است و قرارگاه پدافند زیستی سازمان پدافند عامل هم بدون اینکه دخالتی در امور جاری داشته باشد، این مسیر را رصد می‌کند و اگر نیاز بود بر اساس پروتکل‌ها و دستور‌های جاری که دارد ورود پیدا می‌کند.
منبع: روزنامه جوان