واسطه‌گری نروژی‌ها بین ایران و آمریکا / ایران با ترامپ مذاکره می‌کند؟
به تازگی در ایران پالس‌هایی از سوی برخی مقامات در خصوص مذاکره با آمریکا و شرایط این گفت وگوها در آینده شنیده می‌شود و در آخرین مورد نیز محمدجواد ظریف ضمن تعیین شروطی برای مذاکره با آمریکای ترامپ، این گفت وگوها را دور از تصور ندانست؛ اما آیا ایران با آمریکا وارد گفت وگو می‌شود و اهمیت مذاکرات با کشورهای اروپایی در این بین چیست؟
بعد از علی لاریجانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور رهبر انقلاب که اخیرا در مصاحبه‌ای با سایت KHAMENEI.IR و همچنین در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس، پالس‌هایی در خصوص مذاکره به آمریکا ارسال کرده بود، به تازگی محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهوری نیز در مقاله‌ای که در نشریه «فارن افرز» منتشر شد، نوشته است:« غرب باید به احیای توافق هسته‌ای بپردازد، اما برای این کار، باید اقدامات مشخص و عملی انجام دهد تا اطمینان حاصل کند ایران می‌تواند به‌طور اقتصادی از این توافق بهره‌برداری کند و اگر ترامپ تصمیم به انجام چنین اقداماتی بگیرد، ایران آماده است تا گفت‌وگویی داشته باشد که به نفع تهران و واشنگتن باشد.»
این در حالی است که اخیرا مذاکرات ایران و اروپا بعد از بیش از دو سال توقف، جمعه نهم آذر ماه در ژنو با هماهنگی‌هایی که پیشتر در نیویورک صورت گرفته بود، برگزار شد.
انتظار نمی‌رفت که این مذاکرات در یک دور انجام شود و به نتیجه برسد و پیش‌بینی‌ها این بود که این مذاکرات به دفعات انجام خواهد گرفت. لذا بعد از انجام گفت وگوهای ژنو هر دو طرف اعلام کردند که مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد.
مجالی تا اکتبر ۲۰۲۶
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلتیک دانشگاه و سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان در گفت وگو با خبرنگار گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد، درباره مذاکرات ژنو گفت:« این مذاکرات فقط روی موضوع هسته‌ای متمرکز نیست بلکه مسائل حقوق بشر، مسائل مربوط به آژانس، مسائل همکاری‌های ایران و روسیه و تحولات در خاورمیانه را در بر می‌گیرد و قرار بر این شده است که در مورد همه این موارد صحبت شود. »
وی معتقد است که هنوز نمی‌توان درباره اثرات این دور از مذاکرات در ژنو صحبت کرد و باید منتظر دور بعدی گفت وگوها باشیم و ببینیم که آیا مذاکرات بعدی نتیجه‌بخش خواهد بود یا خیر.
دیپلمات با سابقه کشورمان تشریح کرد که اهمیت این مذاکرات در این است که اکتبر 2025 یعنی مهر ماه سال آینده، قطعنامه 2231 که شورای امنیت تصویب کرده و ضامن برجام است، به پایان می‌رسد و اگر مذاکرات ایران و اروپا تا آن زمان به موفقیتی نائل نشود، احتمالا مکانیسم ماشه توسط کشورهای اروپایی فعال خواهد شد و منجر به تمدید تحریم‌های ایران که باید تا آن زمان به اتمام برسد، می‌شود. هرچند آمریکا و مذاکره احتمالی ایران با آن کشور بر این روند اثرگذار خواهد بود.
فرجی‌راد با تاکید بر این موضوع که به همین دلیل ایران نیز تمایل به انجام این مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن دارد، ادامه داد:«شاید اروپایی‌ها به این تمایل و نیاز ایران به مذاکرات پی برده‌اند و در این راستا احتمالا سخت‌گیری‌های بیشتری علیه ایران در گفت وگوهای پیش‌رو اعمال خواهند کرد. »
مذاکره با آمریکا سخت است
استاد ژئوپلتیک دانشگاه درباره تاثیر آغاز به کار دونالد ترامپ در آمریکا تا کمتر از دو ماه دیگر و تبعات آن بر مذاکرات بین ایران و اروپا گفت:« طی یکی دو ماه گذشته شاهد اظهار تمایل ترامپ به انجام گفت وگوها با ایران بودیم و طرف ایرانی هم نسبت به مذاکره با آمریکا اظهار بی میلی نکرده است. البته گفت وگو با آمریکا نیز کار سختی است. در این بین باید منتظر باشیم ببینیم که آیا آمریکای ترامپ علاقه‌مند هست که مذاکرات مشترکی با اروپا و ایران انجام دهد یا می‌خواهد خودش به تنهایی با ایران گفت وگو کند.»
وی افزود:«البته هنوز خبری مبنی بر گفت وگوی ایران و آمریکا منتشر نشده ولی دور از تصور نیست که در آینده نزدیک برخی گفت وگوها بین تهران و واشنگتن حال به صورت مستقیم یا غیرمستقیم شکل بگیرد.»
در همین رابطه اسماعیل بقائی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود در مذاکرات ژنو شاهد مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا بوده‌ایم، تصریح کرد: «چنین چیزی نبوده است.»
بقائی در پاسخ به سوالی در مورد زمان برگزاری دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا و این که آیا این مذاکرات قبل از روی کار آمدن ترامپ انجام خواهد شد نیز توضیح داد: «در این ارتباط باید تصمیم گیری شود و هنوز زمان مشخصی برای دور جدید رایزنی‌ها تعیین نشده است.»
نگاه ترامپ به گفت وگو، نتیجه‌محور است
فرجی‌راد در بخش دیگری از گفت و گوی خود با گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد گفت که ترامپ علاقه‌ای به مذاکرات غیرمستقیم ندارد و خواهان آن است که هر گفت وگویی سریع به نتیجه برسد. همچنین شخصیت ترامپ به گونه‌ای است که می خواهد خودش از مذاکرات و نتیجه آن بهره تبلیغاتی ببرد. وی افزود:« در مجموع مذاکرات با آمریکا و اروپا، کار آسانی نیست به ویژه با توجه به تحولاتی که در منطقه در حال رخ دادن است، به نظر می‌رسد گفت وگوها ادامه دار باشد. »
سفیر پیشین کشورمان با اشاره به اینکه احتمالا تا مستقر شدن ترامپ در کاخ سفید، تهران و بروکسل، یکی دو دور دیگر نیز مذاکره انجام خواهند داد، گفت، اگر طی این مدت چراغ سبزی از سمت اروپایی‌ها ببینیم و شاهد پیشرفت گفت وگوها باشیم، این روند بر مذاکرات با آمریکا نیز اثر خواهد گذاشت.
اروپا در مساله ایران، خود را با آمریکا تطبیق می‌دهد
موضوع دیگری که این روزها بسیار مورد بحث قرار می‌گیرد احتمال فعال شدن «اسنپ بک» است. با توجه به خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق برجام امروز این کشور دیگر نمی‌تواند از اهرم اسنپ‌بک علیه ایران استفاده کند و فقط سه کشور اروپایی عضو برجام می‌توانند اسنپ‌بک را فعال کنند. با توجه به این مساله این پرسش مطرح می‌شود که آیا تهران از این منظر هم به مذاکرات با اروپا نیاز دارد و هم به مذاکرات با آمریکا؟ و آیا باید از دو کانال مذاکرات را پیگیری کند؟ سفیر پیشین کشورمان در کشورهای اروپایی با بیان اینکه مذاکرات اروپا به خودی خود نیز اهمیت دارد، تاکید کرد:« اما وقتی کشوری با آمریکا به خصوص آمریکای ترامپ به توافق برسد، دیگر اروپا نمی‌تواند بدون توجه به همراهی ایالات متحده در شورای امنیت، مساله مکانیزم ماشه را مطرح کند. در نتیجه امروز اگر توافق جدیدی میان ایران و آمریکا شکل بگیرد، مکانیزم ماشه حتی اگر فعال شود، دیگر اثر قبلی را نخواهد داشت. بنابراین اروپا نیز تلاش خواهد کرد که خود را با آمریکا تطبیق دهد.»
چرا تخت‌روانچی به نروژ رفت؟
سفیر سابق کشورمان در نروژ با بیان اینکه مجید تحت روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه پیش از مذاکره با سه کشور اروپایی به نروژ سفر کرده بود، گفت:« این سفر از نظر من دارای اهمیت است زیرا نروژی‌ها پیشتر نیز بین ایران و آمریکا واسطه‌گری کرده بودند. لذا می‌توان گفت احتمالا این دعوت از سوی نروژ از رئیس دستگاه دیپلماسی ایران صورت گرفته تا دریابند که تهران امروز چه نظری نسبت به مذاکره با آمریکا دارد.»
دنیای اقتصاد