دولت علی‌اف در برابر مسلمانان

مهر: دولتمردان آذربایجان در مقوله ممنوعیت حجاب گام در مسیری گذاشتند که به رغم کم اهمیت بودن موضوع در دنیای سیاست پیشینه قابل تاملی دارد و حداقل نیم نگاهی به این تاریخچه در کشورهای همسایه می تواند در آئینه ای تمام نما شکست این طرح را پیشاپیش به تصویر کشد. در سالیانی نه چندان دور و پس از جنگ جهانی اول سه دولت تازه تاسیس شامل ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتا ترک، ایران به حکومت رضا پهلوی و افغانستان به پادشاهی ظاهر شاه به واسطه مجذوبیت و مرعوبیت از اروپای دهه های نخست قرن 20 ، مدرنیسم به سبک غربی را الگوی خود گرفته و در این مسیر از صوری ترین وجوه غرب یعنی کشف حجاب حرکت خود را آغاز کردند. مدرنیسم پوششی در کشور افغانستان هرگز به اجرا در نیامد زیرا تعلقات دینی و سنتی در این کشور به قدری قوی بود که از ابتدا این طرح را پس زد و ظاهر شاه با وجود سلطنت باثباتش نتوانست در این مسیر حتی گام کوچکی را بر دارد. در ایران اما رضا خان پهلوی با زور و اجبار پلیسی (قزاقی) این طرح به اجرا گذاشت و بر اساس یک فرمان نظامی در کوچه و خیابان چادر را از سر زنان و دختران برداشت. برخی از زنان و دختران به همین دلیل خانه نشین شده و به جای اینکه مدرنیسم عاریه ای اجرا شود نوعی بربریت مدرن در کشور رواج یافت. به هرحال همین روند با کیفیت گذشته ، پس اشغال ایران توسط متفقین جنگ جهانی دوم و بر کناری رضا خان قزاق با وقفه مواجه شد و با روی کار آمدن فرزند سست عنصرش به شکل دیگری و با روش های غیر پلیسی ولی تبعیض آمیز به اجرا در آمد که نهایت نیز این گونه اقدامات به همراه لیست بلند بالایی از وابستگیها عامل انقلاب اسلامی و بازگشت مردم به سنتهای ارزشی و اسلامی ایران شد. در ترکیه اما مقابله با حجاب به دلیل نزدیکی به اروپا و التقاط بیشتر مسیحیان با مسلمانان این کشور در بخشهای غربی ، پذیرش بی حجابی آسانتر بود گر چه هنوز هم در قسمت های شرقی بلاخص کردهای ترکیه نسبت به حجاب تعصب خاصی دارند. به هر حال کمال پاشا در ترکیه بلاخص در استانبول توانست تعلق به حجاب را کم رنگ کند ولی در این کشور نیز آثار ظاهری و رسانه های دولتی در ترویج بی حجابی بیش از مردم پیش رفته و حتی برای نهادینه کردن آن در سال 1997 قانون منع حجاب در دوایر دولتی و دانشگاه ها را تصویب کردند. نظامیان لائیک ترکیه به عنوان اهرمی تعیین کننده ، بعد از رو ی کار آمدن نجم الدین اربکان و تقویت اسلام گرایان در این کشور به یک باره احساس خطر کرده و پس از کودتایی آرام و کنار گذاشتن اربکان طیف گسترده ای از اقدامات سکورلاریستی را منجمله همین اقدام به اجرا درآوردند.در آن مقطع واکنش های گوناگونی از سوی مردم و حتی نمایندگان مجلس این کشور برانگیخته شد ولی در نهایت با زور و فشار منع حجاب به اجرا درآمد. از آنجایی که در مقولات فرهنگی نمی توان پاسخ گرفتن از یک اقدام جابرانه را به مقطع اجرای یک طرح دولتی منحصر کرد ، در موضوع منع حجاب در ترکیه نیز مبارزات منفی بانوان مسلمان راه را بر موفقیت قطعی آن بست. دولت نیز پس از سنجش عدم موفقیت آن ابتدا تلاش کرد این قانون را لغو کند ولی با مقاومت لابی های نظامیان در دولت اختیار را به روسای دانشگاه ها واگذار کرد تا در صورت صلاحدید بانوان محجه به تحصیل خود در دانشگاه ها بپردازند. هم اکنون دولت اردوغان مترصد است که به محض مساعد شدن فضا سیاسی این قانون را لغو و تبعیض موجود در این کشور برای تحصیل زنان با حجاب برداشته شود. آذرباریجان شیعی ولی متاثر از رگه های کمونیستی جمهوری آذرباریجان با سبقه 20 ساله هنوز به طور کامل از شبکه کمونیستی نفوذ کرده در ساختار نهاد های حکومتی این کشور رها نشده است. با وجود تاثر شدید آذری زبانان از فرهنگ ایرانی ، نظامات اداری در این کشور تلاش می کنند که شخصیت مستقلی را از خود به نمایش بگذارند ولی این هدف نه تنها طی 20 سال گذشته واقعیت پیدا نکرده بلکه طرف های دیگری مثل ترکیه نیز به لیست وابستگی های آذربایجان افزوده شد. ممنوعیت حجاب در دانشگاه ها و دوایر دولتی آذربایجان دقیقا کپی برابر اصل از قانون منع حجاب در ترکیه است که در میان ترک ها به حداقل موجودیت آن بسنده شده است.حال نکته در این جاست که خود آذری زبانان این کشور نیز تعلقات دینی متفاوت و جدی تر نسبت به مردم ترکیه دارند . اکثریت مردم آذربایجان شیعی و دور از اروپای مدرن بوده و طی 70 سال به رغم استیلای شوروی کمونیست و خفقان ائدئولوژیکی بلشویک ها در حفظ دیانت خود کارنامه مشخصی را دارند. علاوه بر این آذری زبانان با تعصبات خاصی که نسبت به نوامیس خود دارند به تجربه نشان داده اند که بسیاری از آنها در انتخاب تحصیل یا حجاب برای حفظ حجاب ارجعیت قائل هستند. حال طبیعی است که واکنش های مردمی در این کشور دامنه های گسترده ای پیدا کرده و هیات حاکمه متاثر از نظام کمونیستی متوجه عمق اهانتش به شعائر دینی مسلمانان این کشور نشده و دست به اقدامات خشونت بار بر علیه مردم بزنند. بر اساس اخبار طی همین مدت کوتاه از اعلام ممنوعیت حجاب در دوایر دولتی و دانشگاه های آذربایجان، واکنش اعتراض آمیز مردم گسترش یافته و دولت نیز برای سرکوب این واکنش ها به اقدامات پلیسی روی آورده است. دولت در فاز نخست محسن صمدف رهبر حزب اسلام جمهوری آذربایجان را که انتقادات تندی در زمینه سیاستهای دین ستیزانه هیات حاکمه داشت بازداشت و در پی دامنه دار شدن اعتراضات دهها نفر از روسای تشکل های اسلامی و مسلمانان در این کشور را دستگیر کرد . نام افرادی منجمله حاج شاهین حسنلی امام جماعت مسجد مشهدی دادش ، حجت الاسلام ذوالفقار میکائیل زاده از حافظان قرآن و حاج مهدی محمداف رئیس جمعیت ارزشهای ملی معنوی در همین سلسله از بازداشت ها است . همچنین در ادامه بازداشت ها ، پلیس طی چند روز گذشته حدود چهل نفر از متدینین شهر گنجه را بازداشت و با صدور حبس برای تعدادی از آنها، از دینداران خواسته که به بازداشت رئیس حزب اسلام اعتراض نکنند. برخی پایگاه های خبری نیز به نقل از شاهدان عینی از دستگیری چندین نفر از مسلمانان در شهر سومگائیت خبر داد . توجه به تجربه های منطقه ای ، نیاز امروز دولتمردان آذری همانگونه که اشاره شد تجربه های مذکور همه و همه بیانگر یک واقعیت و آن ناکارآمدی معیارهای ناهمگون با فرهنگ اسلامی حاکم بر مردم این منطقه است. حال شاید با زور باتوم پلیس، دولتمردان مجذوب و مرعوب غرب بتوانند مدت زمان کوتاهی را به مردم خوراک فرهنگی تحمیلی خود را بخورانند ولی بی شک آنچه که تاریخ مردم مسلمان منطقه به عنوان آئینه تمام نمای فرهنگ و هویت دینی مسلمانان به نمایش می دهد، واکنش قاطع و منقلب کننده مردم پس از این اقدام دولترمدان آذری خواهد بود.