ایران و ترامپ؛ احترام و اعتماد؟!

 فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به سوالی درباره موضع ایران در قبال درخواست احتمالی دولت آمریکا برای مذاکره دوجانبه گفت که دولت جمهوری اسلامی ایران هر پیشنهادی را که در راستای منافع ایران باشد، بررسی می‌کند.وی سپس این مذاکره را نیازمند احترام و اعتمادسازی دانست و تاکید کرد که احترام و اعتماد هم موضوعی نیست که فقط در کلام متبادر بشود و باید عملیاتی شود. این دو «پیش شرط» که معمولا در رابطه با مذاکره با آمریکا مطرح می‌شود دو مفهوم کلی است و سطح و دامنه و مصادیق روشنی هم برای آن‌ها تعریف نشده است؛ این که مشخصا باید چه نوع احترام و اعتمادسازی انجام شود؟ البته تا حدودی مفهوم اعتمادسازی روشن است، ولی مفهوم احترام در روابط شخصی واضح است، اما در دنیای سیاست به چه معناست؟آیا آمریکا برای نشان دادن احترام باید دست از خصومت بردارد یا تحریم‌ها را کاهش داده یا رفع کند یا دارایی‌های ایران را آزاد کند و غیره؟هیچ کدام از این اتفاقات قبل از مذاکره روی نخواهد داد و بعد از مذاکره هم برخی از آن‌ها مانند دست برداشتن از دشمنی اتفاق نخواهد افتاد؛ مگر این که یکی از دو‌ طرف اساسا ماهیت سیاست خود در قبال دیگری را تغییر دهد.اما فارغ از این مباحث، پرسش این است که مگر اروپا و بالاخص سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس آن دو شرط را از نظر تهران به جای آورده‌اند؟ یعنی اعتمادسازی کرده‌اند که قرار است گفت وگوهای روز جمعه آتی در ژنو برگزار شود؟ مضافا این که این گفت وگوها پس از تصویب قطعنامه اخیر در شورای حکام با پیشنهاد سه کشور و تحریم‌های اروپا انجام می‌شود که اگر قرار بود از منظر احترام و اعتمادسازی به مذاکره نگریست، این رفتار تروئیکای اروپایی واجد چه نوع احترام و اعتمادسازیِ مورد نظر تهران است؟کما این که مگر مذاکرات مستقیم منتج به برجام با آمریکا مسبوق به چنین احترام و اعتمادسازی بود؟ اگر بود که چرا این اعتماد برجام را تقویت نکرد و اگر نبود چرا آن وقت مذاکره صورت گرفت؟حالا نیز چنین است و طرح این ملاک‌ها موضوعیت ندارد. حال که در گفت وگو با اروپا از دو عامل پیشگفته عبور شده، این پرسش مطرح می‌شود که چرا در مورد آمریکا نیز چنین نشود؟از این گذشته اتفاقا ترامپ کسی نیست که حتی در ظاهر امر نیز احترام را نگه دارد؛ چه رسد به این که احترام کلامی را عملیاتی کند. در دوره نخست او این رفتارش در قبال متحدان آمریکا به ویژه عربستان کاملا مشهود بود؛ تا جایی که آن را «گاو شیرده» نامید اما بن سلمان به روی خود نیاورد و با وجود آن منافعش را در بازگشت ترامپ به قدرت می‌دید و او را بر دموکرات‌ها که ظواهر را نیز رعایت می‌کنند، ترجیح داد.از این رو، اگر ایران قصد مذاکره‌ای با دولت ترامپ را دارد که به احتمال زیاد اتفاق می‌افتد، باید خود را برای اظهارات جنجالی و «احترام‌سوز» او آماده کند. ترامپ خیلی دوست دارد که با اولین مذاکره و هر توافقی بر روی آن مانور دهد و آن را نشانه پیروزی خود بداند و چه بسا کلماتی بر زبان جاری کند که برای تهران آزاردهنده باشد.