آشنایی با تفاوت حق السعی و مزد در قانون کار
مفهوم حقوق و دستمزد برای اکثر کارگران و کارمندان در قانون کار، تنها محدود به دریافتی‌های پایان ماه آن‌ها می‌شود. در واقع آن‌ها فکر می‌کنند باید تنها حقوقی که برای هر ساعت کاری آن‌ها تعیین شده است را در پایان ماه دریافت کنند. این در حالی است که حق‌السعی به عنوان حقوق اصلی کارمندان وجود دارد و حقوق هر ساعت کار، تنها جزوی از این پرداختی‌ها است. از آن طرف هم کارفرمایان اصولا در شروع فعالیت کاری خود، اشاره‌ای به حق‌السعی ندارند و تنها درباره دستمزد کارگر صحبت می‌کنند. در واقع با این کار، مزایای دیگر کارگر را زیر پا می‌گذارند.
بنابراین تمامی کارگران و کارمندان باید بدانند که حق السعی چیست. شاید به نظر شما این اصطلاح همان مزد باشد؛ اما در واقعیت، این دو مفهوم کاملا با یکدیگر فرق دارند. بنابراین اگر می‌خواهید از پایمال شدن حق خود جلوگیری کنید، تفاوت مزد و حق السعی را در این مطلب برای شما شرح خواهیم داد.
منظور از حق السعی چیست؟
در حالت کلی معنای کلمه حق السعی، دریافت حق تلاش است. بر همین اساس، به تمامی مبلغی که در ازای انجام کار خاصی به کارگر داده می‌شود، حق السعی می‌گویند. همچنین دریافتی‌های کارگر، تنها محدود به مزد ساعتی نیست و موارد مختلفی از جمله مزایا، پاداش، ایاب‌وذهاب، خواروبار، هزینه مسکن، اجرت، حقوق و دستمزد، حق‌الزحمه و سود سالانه فرد را پوشش می‌دهد.
توجه کنید که برای هر کدام از این موارد، مبلغ جداگانه‌ای در نظر گرفته می‌شود که مجموع آن‌ها، حق السعی را تشکیل می‌دهد. البته برای آگاهی از موارد دیگر این اصطلاح قانونی، می‌توانید از مشاوره قانون کار کمک بگیرید.
مزد (دستمزد) در قانون کار چیست؟
یکی دیگر از مهمترین دریافتی‌های هر فرد، دستمزد است. زمانی که کارگر کار مشخصی را برای کارفرمای خود انجام می‌دهد، باید مبلغی را هم تحت عنوان مزد یا همان دستمزد دریافت کند. دستمزد به دو شکل نقدی و غیر نقدی به کارگر داده می‌شود؛ از همین رو مثلا ممکن است که در ازای فعالیت کارگر، محصول یا خدمت خاصی به آن ارائه شود.
از طرفی توجه کنید که اگر دستمزد بر اساس ساعت‌های کارکرد نیروی کار داده شود، به آن مزد ساعتی می‌گویند. همچنین اگر بر اساس ساخت محصول یا خدمت ارائه‌شده در مدت زمان خاصی باشد، کارمزد نامیده می‌شود. همچنین توجه کنید که در هنگام پرداخت دستمزد، فقط به اندازه کار انجام شده نیروی کار هزینه پرداخت می‌شود. از طرفی یکی از مهمترین انواع دستمزد، مزد ثابت است که متناسب با شرایط هر شغل و به همراه مزایای دیگر در قانون کار وجود دارد.
نحوه محاسبه حق السعی و مزد
با توجه به تفاوت مزد و حق السعی، بهتر است که نحوه محاسبه هر کدام از آن‌ها را هم بدانید. به طور کلی تمامی پرداختی‌های کارگر را حق السعی می‌گویند؛ از همین رو برای محاسبه این پرداختی، باید همه مزایای نقدی و غیر نقدی فرد را جداگانه حساب کنید و در نهایت آن‌ها با هم جمع کنید. اما اگر می‌خواهید نحوه محاسبه حق السعی و مزد کارگر را پیدا کنید، فرمول‌های زیر به شما کمک می‌کنند:
- مزد هر ساعت کار: مزد روزانه/7.33
- اضافه کاری قانون کار: ساعت‌های اضافه کاری* 1.4* مزد ساعتی
- جمعه کاری قانون کار: ساعت‌های جمعه کاری* 0.4* مزد ساعتی
- شب کاری قانون کار: ساعت‌های شب کاری* 0.35*مزد ساعتی
- سنوات سالانه: حقوق ماهیانه * سابقه کار
- عیدی و پاداش: معادل دو ماه حقوق
با استفاده از این فرمول‌ها، همزمان می‌توانید دستمزد کارگر و حق السعی آن را حساب کنید. البته اگر می‌خواهید این کار را به صورت دقیق انجام دهید، باید از مشاوره قانون کار تلفنی کمک بگیرید؛ چرا که هر کدام از افراد شرایط کاری خاصی دارند و نحوه محاسبه هر کدام از مزایای آن‌ها، نیاز به تخصص دارد.
حق السعی و مزد چه تفاوتی با هم دارند؟
با وجود موارد ذکر شده، حتما با برخی از موارد موجود در خصوص تفاوت حق السعی و مزد آشنا شده‌اید؛ اما با این وجود، اگر می‌خواهید با وجه تمایز بین این دو مفهوم را بدانید، موارد زیر را بررسی کنید:
- ماهیت اصلی دستمزد و حق السعی با یکدیگر یکسان است؛ اما مزد، زیر مجموعه حق السعی محسوب می‌شود.
- اکثر کارفرمایان دستمزد را به صورت روزانه پرداخت می‌کنند؛ اما حق السعی ماهیانه به کارگر داده می‌شود.
- حق السعی شامل تمامی پرداختی‌های فرد در ساعت‌های مشخص شده است؛ ولی دستمزد، در قبال انجام کار مشخصی پرداخت می‌شود و به صورت نقدی و غیر نقدی هم امکان پرداخت آن وجود دارد.
- یکی دیگر از تفاوت مزد و حق السعی این است که مزایای مختلفی مانند حق مسکن، سنوات و حق خواروبار جزو موارد محاسبه دستمزد قرار نمی‌گیرد.
حتی با وجود موارد مربوط به تفاوت حق السعی و مزد، در هر حالت کارفرما باید هزینه تلاش کارگر را پرداخت کند؛ بنابراین اگر کارفرمایی شما تا به حال حق السعی ایام کاری شما را پرداخت نکرده است، می‌توانید به صورت قانونی از آن شکایت کنید.
سخن پایانی
آشنایی با اصطلاحات مالی مربوط به قانون کار، برای تمامی کارگران و کارفرمایان ضروری است؛ از همین رو ما در این مطلب، تفاوت حق السعی و مزد را به صورت جامع به شما ارائه کردیم.
پیشنهاد می‌کنیم که برای این کار و آشنایی با انواع حقوق و مزایای مربوط به کارگر در قانون کار، حتما از طریق مشاوره تامین اجتماعی و قانون کار با افراد خبره این زمینه، مشورت کنید؛ چرا که انجام این مدل از کارها، نیاز به آگاهی قبلی در خصوص قوانین و مقررات موجود در قانون کار دارد.
از طرفی اگر وقت کافی برای مراجعه حضوری را ندارید، می‌توانید از طریق وبسایت‌های حقوقی متخصص مانند کارمنتو با افراد خبره این حوزه در تمامی ساعت‌ها و روزهای هفته ارتباط برقرار کنید و اطمینان داشته باشید که اطلاعات شما به صورت محرمانه حفظ می‌شود. لازم به ذکر است که ارتباط شما با بیش از 350 مشاور برتر به صورت آنلاین و تلفنی و از طریق VOIP است و در قالب پلتفرم ویژه کاربر و کارفرما انجام می‌شود.