ابعاد سیاسی اجلاس کاپ 29

بیست‌ونهمین دوره کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (کاپ ۲۹) که از ۲۱ آبان تا ۲ آذر در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار می‌شود، به مسائلی فراتر از چالش‌های زیست‌محیطی توجه جلب کرده است. علاوه بر نگرانی‌های محیط‌زیستی، برخی تحلیلگران به ابعاد سیاسی این نشست از جمله حضور نمایندگان رژیم صهیونیستی و مواضع کشورهای بزرگ اشاره دارند که موجب ایجاد تحولات مهم در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی شده است. در این گزارش به سه موضوع اساسی پرداخته شده است: مخالفت اروپا با نشست کاپ ۲۹ در باکو، غیبت ایران در این اجلاس و نگرانی‌های اسرائیل از واکنش‌های اروپا و اذعان به نقش آذربایجان در تقویت روابط با تل‌آویو.

 چرا اروپا با نشست کاپ ۲۹ مخالف است؟

حضور آذربایجان به‌عنوان میزبان کنفرانس تغییرات اقلیمی کاپ ۲۹ با واکنش‌های منفی از سوی برخی کشورهای اروپایی روبه‌رو شده است. این واکنش‌ها عمدتا به دلیل همکاری‌های نزدیک آذربایجان با رژیم صهیونیستی و عدم هم‌راستایی با اصول حقوق بشری است که کشورهای اروپایی به‌ویژه در زمینه کشتار فلسطینی‌ها توسط رژیم اسرائیل از آن بهره‌برداری می‌کنند. نگرانی‌های امنیتی و حقوق بشری از جمله مسائلی هستند که موجب شده‌اند برخی مقامات ارشد اروپایی از شرکت در این اجلاس خودداری کنند. پیش از این امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد در نشست آتی کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد ۲۰۲۴، کاپ ۲۹ که از روز ۱۱ نوامبر (۲۱ آبان) در باکو، پایتخت آذربایجان برگزار می‌شود و تا روز ۱۳ نوامبر ادامه دارد، شرکت نخواهد کرد. رهبران آلمان و چند قدرت دیگر جهانی نیز در این نشست حضور نخواهند داشت.

ماکرون تنها کسی نیست که قصد شرکت در نشست سالانه سازمان ملل متحد درباره آب و هوا را ندارد. عصر پنجشنبه دولت آلمان نیز خبر داد که اولاف شولتس، صدراعظم این کشور سفر خود را به جمهوری آذربایجان برای شرکت در اجلاس کاپ ۲۹ لغو کرده است.

یانیک ژادو، سناتور فرانسوی از جبهه سبزها از وزیر خواسته بود به‌خاطر محیط‌زیست، به‌خاطر ارمنی‌ها با توجه به مناقشه مرزی بین ارمنستان و آذربایجان و برای حقوق بشر کاپ ۲۹ را تحریم کند. 

با این وجود پاریس می‌گوید تحریم کامل این رویداد را نپذیرفته و سیاست صندلی خالی را دنبال نخواهد کرد. در واقع فرانسه تنها در سطح یک هیأت نمایندگی در این نشست شرکت خواهد کرد؛ اما رئیس‌جمهور در آنجا حضور نخواهد داشت.

 چرا ایران در این نشست شرکت نکرد؟

یکی از نکات برجسته در این اجلاس، غیبت جمهوری اسلامی ایران است. تصمیم به عدم حضور در این کنفرانس با توجه به عوامل مختلف اتخاذ شده است. نخستین دلیل اصلی به حضور نمایندگان رژیم صهیونیستی در این نشست مربوط می‌شود. رژیم اسرائیل به‌طور رسمی دعوت شده است تا با هیأتی از تجار و مقامات بلندپایه خود در باکو حضور یابد. با توجه به سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در مخالفت با رژیم صهیونیستی، شرکت در چنین نشست‌هایی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به نفع رژیم اسرائیل باشد، از نظر سیاسی و امنیتی پذیرفته نیست.

دومین دلیل این تصمیم به سیاست‌های دولت آذربایجان بازمی‌گردد. آذربایجان با وجود روابط مثبت ظاهری با ایران، در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای به سمت غرب و رژیم صهیونیستی تمایل نشان داده است. این تغییر رویکرد باعث شده است که ایران در تعاملات خود با آذربایجان محتاطانه‌تر عمل کند. از نظر تهران، حضور در نشست باکو که رژیم اسرائیل در آن به‌طور رسمی دعوت شده است، می‌توانست نشان‌دهنده حمایت از سیاست‌های این کشور و رژیم صهیونیستی باشد که جمهوری اسلامی آن را نقض آشکار اصول اخلاقی و سیاسی می‌داند.

در نهایت، ایران به‌عنوان یکی از کشورهایی که به‌طور پیوسته در اجلاس‌های پیشین محیط‌زیستی شرکت کرده و به اجرای توافقات بین‌المللی در این زمینه تمایل داشته است، این‌بار به‌ دلایل فوق‌الذکر ترجیح داد که سطح حضور خود را محدود کند.

نگرانی اسرائیل از رفتار اروپا با آذربایجان و اعتراف به نقش آذربایجان در کمک به تل‌آویو در حمله به ایران

یکی دیگر از جنبه‌های این نشست، نگرانی‌های رژیم اسرائیل از تغییرات رفتار اروپا در قبال آذربایجان است. در سال‌های اخیر، روابط آذربایجان و رژیم صهیونیستی به‌طور چشمگیری به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی، نظامی و امنیتی تقویت شده است. با توجه به روابط پررنگ آذربایجان با رژیم صهیونیستی، رژیم اسرائیل از مواضع اروپا که به‌ویژه در قبال مسائل منطقه‌ای و روابط با تهران به شدت حساس شده است، نگرانی‌هایی دارد.

در همین زمینه  سایت رسمی رژیم صهیونیستی اورشلیم پست نوشت: «رهبران غربی باید تمام تلاش خود را برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و حمایت از کنفرانس COP29 به میزبانی باکو انجام دهند. همه ما باید از رهبران غربی بخواهیم که از انتقاد از برگزاری این کنفرانس در آذربایجان دست بردارند و بر تهدیدات ناشی از گرمایش زمین تمرکز کنند. آذربایجان متحد اسرائیل و ایالات متحده است که پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 ، نیروهای خود را برای کمک به ناتو به افغانستان فرستاد. آذربایجان یک متحد مهم در مبارزه با ایران هسته ای است. در واقع، جدای از تغییرات آب و هوایی، هرتزوگ می خواهد به آذربایجان نیز برود تا درباره تهدید ایران علیه اسرائیل و آذربایجان به طور یکسان بحث کند. درصد زیادی از ایرانیان را آذربایجانی ها تشکیل می دهند که بسیاری از آنها تمایل به جدایی و تشکیل یک آذربایجان جنوبی مستقل دارند. به همین دلیل مبارزه با آخوندها در صورت هماهنگی با آذربایجان مؤثرتر خواهد بود.»

این نگرانی‌ها زمانی بیشتر می‌شود که آذربایجان به‌طور علنی به کمک رژیم اسرائیل در زمینه‌های مختلف از جمله جاسوسی، امنیتی و حتی نظامی برای مقابله با ایران در مناطق مختلف اشاره کرده است. این همکاری‌ها که به‌ویژه در سال‌های اخیر در راستای مقابله با تهدیدات ایران از سوی رژیم صهیونیستی به شدت گسترش یافته است، در صورتی که اروپا و کشورهای غربی بخواهند به‌طور جدی به رفتارهای آذربایجان در قبال اسرائیل واکنش نشان دهند، می‌تواند تهدیدی جدی برای روابط بین آذربایجان و تل‌آویو به‌شمار آید.

در واقع رژیم اسرائیل به حضور خود در چنین نشست‌هایی وابسته است تا از فرصت‌هایی مانند اجلاس کاپ ۲۹ برای تطهیر اقدامات خود و تقویت روابط با کشورهای منطقه به‌ویژه آذربایجان استفاده کند. این موقعیت‌ها به‌ویژه در زمانی که رژیم اسرائیل در صحنه بین‌المللی در محاصره انتقادات جهانی قرار دارد، می‌تواند به‌عنوان فرصتی برای بازسازی وجهه و فشار به ایران مورد استفاده قرار گیرد.

یک رویداد سیاسی

کنفرانس کاپ ۲۹ در باکو نه‌تنها به‌عنوان یک رویداد محیط ‌زیستی بلکه به‌عنوان یک بستر سیاسی پیچیده با ابعاد متعدد مطرح است. مخالفت اروپا با این نشست به‌ویژه به‌خاطر نقش آذربایجان در حمایت از رژیم صهیونیستی و غیبت ایران از آن، به‌ وضوح نشان‌دهنده دگرگونی‌های عمده در سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. در این میان، نگرانی‌های اسرائیل از تغییر رفتار اروپا و پذیرش علنی کمک‌های آذربایجان به تل‌آویو در مقابله با ایران، بر اهمیت این نشست از دیدگاه سیاسی افزوده است. بااین‌حال باید دید که آیا این تحولات تأثیری بر روابط آذربایجان با کشورهای اسلامی و همچنین کشورهای غربی خواهد گذاشت یا نه.

صبح نو