تغییر ۱۸۰ درجه ای یا نقشه ای جدید برای رقیب منطقه ای؟

سفر عارف به ریاض برای شرکت در اجلاس کشورهای اسلامی رنگ و بوی متفاوتی از همیشه داشت.  مواضع کشورهای عضو به ویژه اظهار نظرهای صریح بن سلمان در محکومیت رژیم صهیونیستی از سویی و از سوی دیگر حمایت از ایران مورد توجه تحلیل گران قرار گرفت و بسیاری از تغییر ۱۸۰ درجه ای عربستان و همپیمانان عربی اش در قبال ایران سخن به میان آوردند تا جایی که  مهرداد فرهمند، تحلیل گر مسائل خاورمیانه در گفت و گو با شبکه ضدایرانی ایران اینترنشنال از این تغییر موضع تعجب کرده و به صراحت گفت :« به یاد بیاوریم که همین آقای بن سلمان چند سال پیش می‌گفت: ما باید جنگ را به داخل ایران بکشانیم اما الان می‌گوید که باید حریم ایران رعایت شود و حمله اسرائیل به ایران را محکوم می‌کند؛ این نشان از دستاورد بزرگی است و رسانه‌های عربی از این چرخش حیرت زده شده‌اند.» گفت و گوی گرم و صمیمی معاون اول کشورمان با بن سلمان نیز در نوع خود قابل توجه بود. عارف که  به گرمی از سوی ولیعهد سعودی مورد استقبال قرار گرفته بود، با تشکر از میزبانی شایسته عربستان در نشست ریاض گفت: در ماه‌های اخیر، مسیر جدیدی برای توسعه و گسترش ارتباط و تعامل دو کشور گشوده شده است که این راه، مسیری برگشت ناپذیراست. معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه این دیدار  ضمن ابلاغ سلام رئیس‌جمهور، از ولیعهد عربستان سعودی برای سفر به ایران دعوت کرد و گفت:« توسعه روابط سیاسی دو کشور، در شرایط کنونی مسیر درست و صحیحی را دنبال می کند و امیدواریم که این رابطه خوب سیاسی، در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، علمی و فناوری هم با جدیت از سوی طرفین دنبال شود. اظهارات بن سلمان نیز قابل تامل و توجه بود. او در گفت و گو با عارف با تاکید بر ضرورت گسترش روابط و همکاری‌های دو جانبه به ویژه در حوزه اقتصادی و فرهنگی گفت: حوادث و اتفاقات یک سال اخیر منطقه هیچ گاه خلل و مانعی برای توسعه روابط فیمابین دو کشور نبوده و نخواهد بود و تردیدی ندارم که تا پایان سال ۲۰۲۵، روابط این دو کشور بزرگ منطقه در بالاترین سطح قرار خواهد گرفت. او همچنین تصریح کرد که «  ما از تجارب تاریخی درس می گیریم و از این تجربیات، برای ایجاد روابط مستحکم تر و طولانی بین دو کشور و تحکیم هر چه بیشتر آن استفاده خواهیم کرد.» 

۳ گزاره درباره تحرکات جدید سیاسی اعراب در حمایت از ایران!

 نباید فراموش کرد که تهران و ریاض همواره به عنوان دو رقیب سنتی در منطقه  شناخته شده و در دهه گذشته تنش میان آن دو به اوج خود رسیده بود. از این رو  این تغییر ادبیات سعودی و دیگر همپیمانان عربی آن را باید با تامل و دقت بیشتری مورد توجه قرار داد . در همین باره مصطفی نجفی تحلیل گر حوزه بین الملل  در یادداشتی این تغییر رفتار سعودی را زیر ذره بین قرار داده و سه سناریو برای آن متصور است که در ادامه می خوانید :« سوال مهم این است که جامعه عربی با محوریت سعودی چرا اکنون به تکاپو برای محکومیت اسرائیل افتاده است؟اول: محاسبات راهبردی کشورهای عربی این است که اسرائیل گام به گام در حال گسترش کمپین نظامی خود در منطقه است و در صورت ضربه بزرگی به ایران، توازن قوای منطقه ای به نفع این رژیم تغییر خواهد کرد و اعراب به ویژه عربستان با معضل امنیتی جدیدی در منطقه مواجه می شوند. در واقع، آن ها توازن قدرت میان طرفین را ترجیح می دهند و نمی خواهند هیچ کدام از آن ها پیروز از این منازعه خارج شود. بر همین مبنا، در سطح سیاسی در حال تضعیف موضع رژیم به ویژه در مناسبات منطقه ای هستند. دوم: این اجلاس و مواضع حاصل از آن، پیامی به ترامپ و دولت آینده اوست. بدین معنا که عربستان و سایر متحدان آمریکا در منطقه می خواهند به ترامپ این پیام را بدهند که حاضر نیستند روندهای سیاسی و دیپلماتیک دو سال اخیر در منطقه را که منجر به عادی سازی روابط ایران و برخی کشورهای عربی شد،تحت فشار او از بین ببرند و بار دیگر وارد وضعیت رقابت و خصومت با ایران شوند و هزینه آن را پرداخت کنند. نکته مهم آن که آن ها از هرگونه برخورد بزرگ در منطقه واهمه دارند و نمی خواهند طرح های توسعه شان قربانی بی ثباتی و جنگ بزرگ در منطقه شود. سوم: گزاره سوم می تواند کاملا در تعارض با دو گزاره نخست باشد، یعنی متحدان آمریکا در منطقه از جمله سعودی از طرح آمریکا و اسرائیل برای ضربه به ایران آگاه هستند و قصد دارند با نزدیک کردن خود به ایران، از گزند اقدامات و پاسخ های تهاجمی ایران در برابر هرگونه اقدام نظامی دور شوند. در واقع، مواضع تاکتیکی حمایتی از ایران برای خارج شدن از هزینه های راهبردی تقابل نظامی در منطقه.هرچه است، این تحرکات دیپلماتیک کشورهای پرنفوذ عربی که پیش از حمله اسرائیل آغاز شد، کم سابقه و قابل توجه بوده است که نباید به راحتی از کنار آن گذشت.»