اولین ارزیابی‌ها از چشم انداز احتمالی سیاست خارجی دولت ترامپ
اوکراین از کریمه چشم‌پوشی کند، غزه به شروط نتانیاهو تن دهد!
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب امریکا در کارزار‌های انتخاباتی خود وعده داده بود با پیروزی در انتخابات نوامبر، یک‌روزه به بحران‌ها در اوکراین و غزه پایان خواهد داد. حالا بخشی از جزئیات این راه‌حل‌های دیپلماتیک از زبان مشاورانش بیان شده است.
در شرایطی که ترامپ گفته بود به محض ورود به کاخ سفید، به بحران‌های جهانی که سرمنشأ اصلی آن امریکاست پایان می‌دهد، راه‌حل‌های ارائه شده پس از پیروزی در انتخابات، نشان می‌دهد که برنامه دولت آتی واشینگتن هم چندان خوش‌چشم‌انداز نیست. سیاست چشم‌پوشی اوکراین از سرزمین خود در ازای توقف درگیری، پایان جنگ غزه با شروط پیشنهادی نتانیاهو، همه آن چیزی است که ترامپ در آستین دارد؛ برنامه‌هایی که پیش‌تر آزموده شده ولی نتیجه‌ای نداشته است. در مورد تحریم‌های ایران هم آن‌گونه که به نظر می‌رسد، سیاست همزمان توافق احتمالی و ادامه فشار حداکثری، در دستورکار قرار گرفته که نشان می‌دهد حل این چالش‌ها با رویکرد سکاندار جدید کاخ سفید، گرهی از مشکلات جهانی باز نمی‌کند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب امریکا در کارزار‌های انتخاباتی خود وعده داده بود با پیروزی در انتخابات نوامبر، یک‌روزه به بحران‌ها در اوکراین و غزه پایان خواهد داد. حالا بخشی از جزئیات این راه‌حل‌های دیپلماتیک از زبان مشاورانش بیان شده است. برایان لانزا، یکی از مشاوران ارشد ترامپ گفته که هدف از پایان دادن به جنگ در اوکراین، یافتن صلح است، نه بازپس‌گیری قلمرو. لانزا روز شنبه به بی‌بی‌سی گفت: «ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین باید بپذیرد که کریمه در اختیار روسیه قرار گرفته و از دست رفته است و در حال حاضر اولویت ایالات متحده توقف کشتار است.»
موضع ترامپ در قبال اوکراین درحالی است که در سه سال گذشته چنین پیشنهاداتی از سوی برخی مقامات اروپایی از جمله امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه مطرح شده بود که اوکراینی‌ها باید از سرزمین‌های ازدست‌رفته چشم‌پوشی کنند، اما این مواضع خشم رهبران کی‌یف را در پی داشت. روس‌ها نیز با اینکه از موضع ترامپ درباره بحران اوکراین استقبال کرده‌اند، اما درباره اجرایی شدن وعده‌های او خوش‌بین نیستند. وزارت خارجه روسیه دیروز در این باره گفت که وعده‌های ترامپ برای حل سریع بحران اوکراین چیزی جز لفاظی نیست.
طرح صلح ترامپ مخالفان زیادی هم در اروپا دارد. دولت‌های اروپایی که در سه سال گذشته ده‌ها میلیارد دلار برای جنگ اوکراین هزینه کرده‌اند، به راحتی شکست در برابر روسیه را نمی‌پذیرند و معلوم نیست که در صورت عقب‌نشینی امریکا از حمایت‌های کی‌یف، آنها به این اقدام تن دهند، زیرا از دید رهبران اتحادیه اروپا، شکست اوکراین در برابر روسیه، این قاره را در موضع ضعف قرار خواهد داد و امنیت آنها را به خطر می‌اندازد.
دیدگاه یک‌طرفه در قبال غزه
با اینکه در غزه دو طرف با یکدیگر درگیر هستند و اگر آتش‌بسی در میان باشد باید به امضای دو طرف دعوا برسد، اما ترامپ در این جنگ وحشتناک هم موضع یک‌سویه دارد. در این باره مشاور ترامپ به بی‌بی‌سی گفت: «فلسطینی‌ها باید پیش‌قدم شوند و از هر اقدامی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل برای بازگرداندن گروگان‌ها ضروری می‌داند، حمایت کنند.»
ترامپ جمعه شب در تماس تلفنی با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین درباره جنگ غزه صحبت کرد. به گزارش فلسطین‌الیوم، دفتر ریاست تشکیلات خودگردان اعلام کرد: «ترامپ در پاسخ بر تعهد خود به توقف جنگ تأکید و بر تمایل خود برای همکاری با عباس و همچنین سایر ذی‌نفعان منطقه‌ای و جهانی در تلاش برای دستیابی به صلح در منطقه تأکید کرد.» یک مقام فلسطینی مطلع نیز اعلام کرد که در این تماس تلفنی، ترامپ گفته که می‌خواهد به جنگ در غزه پایان دهد.
ترامپ در شرایطی می‌خواهد به جنگ غزه با شروط نتانیاهو پایان دهد که در ۱۳ ماه گذشته، ارتش اسرائیل با حملات گسترده هوایی و زمینی، این باریکه را به ویرانه تبدیل کرده و از دید جامعه جهانی شرط لازم و ضروری در این جنگ ظالمانه، توقف جنایات صهیونیست‌ها است تا شرایط برای آتش‌بس هموار شود. از طرفی، توقف درگیری با شروط جاه‌طلبانه نتانیاهو، در ماه‌های گذشته نتیجه نداده است و آن چیزی که صهیونیست‌ها می‌خواهند در تضاد با خواست فلسطینیان است. بنابراین، اگر راه‌حل ترامپ برای پایان جنگ غزه، تسلیم گروه‌های مقاومت فلسطین و تقدیم دودستی غزه به اسرائیل باشد، باید گفت که این طرح در عمل اجرایی نخواهد شد و رهبران حماس نیز زیر بار این خفت نخواهند رفت و اخیراً هم به ترامپ هشدار دادند که از تجربه دولت جو بایدن عبرت گرفته و مسیر درست را در قبال مناقشه فلسطین در پیش بگیرد.
البته برخی سناریو‌های دیگر نیز مطرح است، ازجمله اینکه رسانه‌های عبری معتقدند که رئیس‌جمهور منتخب امریکا ممکن است در روابط خود با نخست وزیر اسرائیل تجدیدنظر کند. روزنامه هاآرتص دیروز گزارش داد: «ترامپ به رغم دوستی با نتانیاهو، هیچ فرصتی را برای برکناری او از دست نخواهد داد زیرا هزینه حفاظت و صیانت از نتانیاهو بسیار بالاست.» هاآرتص نوشت: «این نظر یک پیش‌بینی دقیق نیست بلکه تحلیلی از موضع بی‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی ترامپ است که مسائل اقتصادی برایش اولویت دارد.»
موضع متناقض درباره تحریم ایران
بحث تحریم‌های ایران همواره یکی از موضوعات مهم در سیاست خارجی ترامپ بوده است و آن‌گونه که از گزارش‌های رسانه‌ای برمی‌آید، این بار ظاهراً ترامپ قصد خاتمه دادن به این پرونده را با سازوکار‌های جدید دارد. در این باره روزنامه لبنانی اورینت‌تودی روز شنبه نوشت: «مسعود بولوس، مشاور لبنانی‌الاصل ترامپ می‌گوید که رئیس‌جمهور امریکا در حال آماده‌سازی یک توافق هسته‌ای جدید با ایران است.» بر اساس گفته افراد نزدیک به ترامپ، او دوست دارد توافقی با تهران انجام دهد، اما تنها اگر این توافق متعلق به خود او باشد. با این حال، برخی منابع، روابط دولت ترامپ با ایران را تنش‌زا توصیف می‌کنند. چهار نفر از مقامات دولت قبلی ترامپ و افراد نزدیک به او در کارزار انتخاباتی‌اش روز جمعه به نشریه «پولیتیکو» گفته‌اند که سیاست‌های رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده درحالی که با وضعیت فعلی خاورمیانه مطابقت داشته باشد، سیاست «فشار حداکثری» بر ایران را نیز احیا خواهد کرد. یکی از این مقامات سابق دولت ترامپ، در این باره گفت: «تنگ‌تر شدن حلقه اقتصادی اطراف ایران از روز اول یک اولویت در سیاست خارجی خواهد بود تا پاکسازی اوضاع نابسامان بایدن در خاورمیانه آغاز شود.»
یک مقام سابق کاخ سفید نیز به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفت: «من فکر می‌کنم که شما شاهد بازگشت تحریم‌ها خواهید بود، شما خواهید دید خیلی بیشتر، چه از نظر دیپلماتیک و چه از لحاظ مالی، آنها در تلاش هستند ایران را منزوی کنند. این است که ایران قطعاً در حال حاضر در موضع ضعف قرار دارد و اکنون فرصتی برای بهره‌برداری از این ضعف است.»
تجربه دولت اول ترامپ نشان داد که کارزار فشار حداکثری علیه ایران شکست خورده است و ادامه این مسیر نه تنها کمکی به حل اختلافات دو طرف نمی‌کند، بلکه با تنگ‌تر کردن حلقه تحریم‌ها، شاید این بار ایران در دکترین هسته‌ای خود تجدیدنظر کند؛ چیزی که در ماه‌های اخیر با در نظر گرفتن تنش‌ها در خاورمیانه، بار‌ها از سوی مقامات ارشد تهران به آن اشاره شده است و موضع خصمانه دولت ترامپ می‌تواند شیب این مسیر را تندتر کند.
منبع: روزنامه جوان