سازوکار منطقه‌ای ۳+۳ در استانبول؛ گره صلح باکو-ایروان کجاست؟
کارشناس مسائل قفقاز با بیان اینکه باید میزان اثربخشی و کارایی سازوکار ۳+۳ را در صحنه میدان سنجید، گفت که ایران باید از این فرصت استفاده کند.
نشست سازوکار مشورتی منطقه‌ای ۳+۳ که متشکل از کشورهای ایران، روسیه، ترکیه و جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان است سومین دور از گفت‌وگوهای کشورهای همسایه در منطقه قفقاز است که امروز جمعه در استانبول و با مشارکت وزرای امور خارجه جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ایران و روسیه برگزار می‌شود.
مهم‌ترین هدفی که کشورهای عضو ۳+۳ دنبال می‌کنند برقراری صلح و ثبات میان ۲ کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان است که موارد اختلافی بسیاری دارند، اعضای این فرمت معتقد هستند که مسائل منطقه‌ای باید توسط کشورهای منطقه حل و فصل شود.
گرجستان به‌رغم اینکه در نشست‌های قبلی هم دعوت شده بود اما اعلام کرد که به دلیل اختلاف با روسیه، در این جلسات شرکت نمی‌کند و برای حضور در سومین نشست ۳+۳ نیز سخنگوی وزارت خارجه این کشور صراحتا اعلام کرد که گرجستان در نشست ۳+۳ در استانبول شرکت نمی‌کند.
«هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه در نشستی با اعلام اینکه نشست مذکور در استانبول برگزار می‌شود، اظهار داشت: «ما به همکاری و رایزنی درباره مسائل قفقاز جنوبی با کشورهای منطقه در چارچوب ابتکار ۳+۳ ادامه می‌دهیم. امیدوارم سومین نشست این مجمع در ۱۸ اکتبر در استانبول برگزار شود. وزرای امور خارجه آذربایجان، ارمنستان، ایران و روسیه در این نشست شرکت خواهند کرد.»
ایران باید از ابتکار ۳+۳ استفاده کند
«سید محمدرضا دماوندی» در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از برگزاری نشست ۳+۳ با توجه به شرایط قفقاز جنوبی گفت: در اصل ۳+۳ به منظور کمک به صلح و ثبات منطقه تشکیل شده، اما گرجستان به عنوان یکی از اضلاع سه‌گانه این فرمت تمایلی برای شرکت در این نشست ندارد و اعلام کرده که در نشست ۳+۳ در استانبول شرکت نمی‌کند، به نظر این‌کار نفس شکل‌گیری ۳+۳ را زیر سوال می‌برد. اگر عدم حضور گرجستان ادامه داشته باشد باید عنوان این گروه به ۲+۳ تغییر پیدا کند اما اگر علت این اقدام گرجستان روشن شود، بسیاری از سوالات پاسخ داده می‌شود.
وی تصریح کرد: شاید چنین تصور شود که در این مجموعه منطقه‌ای همسایگی با ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان از یک طرف و حضور روسیه در این فرمت از سوی دیگر، این احساس برای گرجستان ایجاد کرده که وزنی برای شرکت در این مذاکرات ندارد.
این کارشناس مسائل قفقاز همچنین بیان کرد: وزیر خارجه ترکیه در سخنان خود تاکید کرد که ۳+۳ از آن‌جایی برای ما اهمیت دارد که مسائل توسط کشورهای منطقه حل شود، کشورها در این نشست با اعتقاد قلبی و باور به این جمله که مسائل و مشکلات به صورت منطقه‌ای حل می‌شود، شرکت می‌کنند.
دماوندی با اشاره به اینکه ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حالت نیمه‌جنگی قرار دارند و هر روز مطالبی را بیان می‌کنند که ممکن است دوباره شاهد تحرکات نظامی باشیم، گفت: در واقع باید میزان اثربخشی و کارایی ۳+۳ را در صحنه میدان سنجید که آیا این فرمت قادر است معضل بزرگ منطقه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را حل کند و توانایی این کار را دارد یا خیر؟ به هر حال خیلی سخت است.
وی یادآور شد: فراموش نکنیم ترکیه به‌عنوان کشور عضو ناتو یکسری مسئولیت‌هایی دارد و به نوعی ترکیه ناتو است و می‌تواند معرف و ایفاگر نقش پنهان ناتو در منطقه باشد آن هم در جریان مذاکراتی که کشورهای منطقه در آن حضور دارند.
این کارشناس مسائل قفقاز همچنین افزود: در فرمت ۳+۳ ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران باید از این ابتکار و فرصت استفاده کرده و اثربخشی آن برای حل مسائل منطقه در درازمدت را نبینیم زیرا این فرمت در بازه زمانی طولانی، اثر و کارایی اولیه را ندارد.
دالان ادعایی زنگزور، گره صلح باکو-ایروان
دماوندی درباره اینکه آیا در سومین نشست ۳+۳ کشورهای شرکت کننده امکان نتیجه گیری برای توافق نهایی صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد؟ گفت: بعید است زیرا بحث مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان یک گره قابل توجه دارد و آن مساله دالان ادعایی زنگزور است که نقطه کلیدی و اساسی در به سرانجام رسیدن صلح ایروان و باکو به شمار می‌رود؛ اگر غیر از این بود، در مورد سایر موضوعات به تفاهم می‌رسیدند.
وی در پایان گفت: موضوع دالان مساله‌ای اساسی و لاینحل باقی مانده است، بعید به نظر می‌رسد که در این نشست کشورهای شرکت کننده در این باره هم بتوانند به جمع‌بندی برسند زیرا این موضوع بازیگران فرامنطقه‌ای هم دارد. /ایسنا