نشستی بعد از ۴۳ سال؛ ایران به دنبال «منطقه‌ای قوی»
نخستین نشست غیررسمی ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس در دوحه در حالی برگزار شد که به گفته عراقچی طرف‌های مقابل نسبت به ارتباط مستمر ابراز علاقه کردند و یک تحلیلگر منطقه هم آن را گامی مثبت و از منظر سیاسی و امنیتی حائز اهمیت می‌داند.
پنجشنبه ۱۲ مهرماه دوحه قطر، حاشیه سومین نشست سران مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا (ACD) و برگزاری نشست غیررسمی وزرای امور خارجه ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس با حضور ۶ کشور عضو (عربستان سعودی، بحرین، امارات عربی متحده، کویت، عمان و قطر) به میزبانی شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر و با حضور سیدعباس عراقچی.
نشستی که برای نخستین بار بعد از ۴۳ از تشکیل این شورا برگزار شد.
وزرای خارجه ایران و ۶ کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس ضمن بررسى تحولات منطقه، بر ادامه گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه در جهت تقویت روابط فیمابین و یافتن راه‌های همکاری در جهت رشد و شکوفایی منطقه تأکید کردند و عراقچی هم ضمن استقبال از برگزاری این نشست بر اهتمام دائمی ایران به همسایگان و توسعه همکارى‌هاى منطقه‌ای و حرکت در جهت ایجاد منطقه قوی با مشارکت همه کشورهای منطقه تأکید کرد.
عراقچی در همین خصوص ۱۷ مهرماه در حاشیه نشست «طوفان‌الاقصی» در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی با اشاره به برگزاری نشست مذکور در دوحه گفت: طبیعی است رابطه بین ما و شورای همکاری همواره فراز و نشیب‌هایی داشته است، اما اراده برای اینکه این رابطه منجر به همکاری‌های منطقه‌ای برای حل مشکلات منطقه شود، الان وجود دارد. ما با تک‌تک این کشورها البته به غیر از بحرین که هنوز قطع رابطه هستیم، روابط و رفت‌وآمدهای خودمان را داریم. البته با بحرین هم تحولاتی بوده و در طول سه ماه گذشته، سه بار وزیر خارجه بحرین به ایران سفر کرده است.
وی افزود: با وجود قطع رابطه با یکی از اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس، اما جلسه مشترک ما و اعضا در دوحه برگزار شد و همه کشورهای حاضر ابراز علاقه کردند که این رابطه مستمر باشد و احتیاج داریم درباره مسائل منطقه با هم مشورت و رایزنی داشته باشیم.
به گزارش فارس، بعد از قطعی روابط ایران و عربستان در پی حمله به اماکن دیپلماتیک این کشور در تهران در سال ۱۳۹۴ بحرین و تعدادی از کشورها به تأسی از عربستان اقدام به قطع یا کاهش رابطه با ایران کردند. روابط ایران و عربستان سعودی پس از بیانیه مشترک دو کشور در ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ در پکن و در پی پنج دور گفت‌وگو در عراق و سه دور مذاکره در عمان، احیا و با دیدار وزرای خارجه دو کشور در ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ در پایتخت چین این روند آغاز و به بازگشایی اماکن دیپلماتیک دو کشور منتهی شد. امارات و کویت هم که اقدام به کاهش سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران به سطح کاردار کرده بودند، قبل از عربستان، روابط با ایران را به سطح سفیر ارتقاء دادند.
امروز هم سیدعباس عراقچی در دور جدید سفرهایش به منطقه وارد ریاض شد تا با فیصل بن فرحان همتای عربستانی درباره مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه و به خصوص توقف جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان به گفت‌وگو بپردازد.
* گامی مثبت
صباح زنگنه تحلیلگر مسائل غرب آسیا و نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی (سازمان کنفرانس اسلامی) که حدود هفت سال عهده‌دار این سمت بوده است، در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس، بیان کرد: هر نوع ملاقاتی با کشورهای همسایه می‌تواند گام مثبتی تلقی شود به خصوص اگر بر اساس طرح و برنامه و با اهداف مشخص باشد.
وی افزود: برگزاری این اجلاس در شرایط فعلی می‌تواند مهم تلقی شود به خصوص با توجه به شرایط جاری در فلسطین و لبنان و تلاش‌های رژیم صهیونیستی برای محدود کردن حضور ایران در صحنه منطقه.
زنگنه برگزاری این نشست را از منظر سیاسی و همچنین امنیتی حائز اهمیت دانست.
وی درباره آینده روند همکاری‌های ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و تداوم برگزاری چنین نشست‌هایی نیز با بیان اینکه شرایط تعیین کننده است، خاطرنشان کرد: داشتن روابط خوب به نفع همه کشورهای منطقه است و می‌تواند مانع از تسری بحران جاری در منطقه به سایر کشورها بشود.
* حاصل یک نقشه راه دیپلماتیک
محمد فرازمند مدیرکل پیشین خلیج‌فارس وزارت امور خارجه و سفیر سابق ایران در ترکیه بعد از برگزاری این نشست در روز پنجشنبه ۱۲ مهرماه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: نشست عراقچی با وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس در دوحه یک رویداد قابل توجه و نادر در ۴۵ سال گذشته است. از زمان تأسیس این شورا موانع متعددی این ارتباط ضروری را به تعویق انداخته بود. برای آرامش و توسعه منطقه این جلسات باید به شکل منظم تداوم یابد. هفته قبل نیز دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در نیویورک با عراقچی دیدار کرده بود. این دیدار و ملاقات وزیر خارجه عربستان با پزشکیان در دوحه نشان می‌دهد نشست امروز وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس با همتای ایرانی حاصل یک نقشه راه دیپلماتیک و تحول در رویکرد این شورا به ایران است.
* تحقق ایده منطقه‌گرایی
علیرضا عنایتی سفیر ایران در ریاض امروز (جمعه) ۱۳ مهرماه درباره این نشست عنوان کرد: دیدار مشترک وزرای خارجه ایران و وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در دوحه، نخستین گام برای یک همکاری منطقه‌ای فراگیر و تلاشی ضروری برای تحقق ایده منطقه‌گرایی است. ایران در تقویت همکاری‌های دوجانبه و جندجانبه و تقویت منطقه‌گرایی برای تحقق توسعه و امنیت جدی است.
عراقچی هم در این باره در اینستاگرامش نوشت: در سفر به دوحه در همراهی با رئیس‌جمهور فرصتی حاصل شد که در اولین نشست مشترک با وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی را مورد بحث و رایزنی قرار دهیم و بر همگرایی و همکاری کشورهای منطقه با یکدیگر در زمینه‌های مختلف و بر ادامه گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه در جهت تقویت روابط فیمابین و یافتن راه‌های همکاری در جهت رشد و شکوفایی منطقه تأکید کنیم. در این نشست بر توجه ویژه و اهتمام دایٔمی کشورمان به همسایگان، توسعه همکارى‌هاى منطقه‌ای و حرکت در جهت ایجاد منطقه قوی با مشارکت همه کشورهای منطقه تصریح شد.
* نشستی که قرار بود با حضور عراق برگزار شود
به گزارش فارس، نشست ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس به ابتکار آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل و با حضور عراق قرار بود در حاشیه نشست هفتاد و هشتم مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۴۰۲ و با حضور شهید حسین امیرعبداللهیان برگزار شود که به دلیل اختلاف عراق و کویت این امر محقق نشد.
پس از روی کار آمدن دولت چهاردهم اعلام شد که سیاست حسن همسایگی که دولت سیزدهم آن را دنبال کرده بود، همچنان ادامه خواهد یافت و در همین ارتباط نیز سیدعباس عراقچی در برنامه پیشنهادی خود اعلام کرد که سیاست «حسن همسایگی» همچنان با قوت به پیش می‌رود و تعامل و رایزنی با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را از جمله اولویت‌های دولت چهاردهم برشمرد و گفت که «حرکتی که در دوران شهید رئیسی دنبال شده بود با قدرت و قوت هر چه بیشتری ادامه می‌یابد.»
در راستای این سیاست عراقچی ششم شهریورماه و در همان روزهای نخستین تصدی وزارت امور خارجه با جمعی از سفرا و رؤسای نمایندگی‌های ایران در حوزه خلیج‌فارس گفت‌وگو و توصیه‌های لازم را برای پیشبرد روابط و دستیابی به چشم‌انداز ایجاد منطقه‌ای قوی ارائه کرد.
رئیس جمهور مسعود پزشکیان نیز همان روزهای نخست در مقاله‌ای با عنوان «پیام من به جهان جدید» نوشت: در دولت من، تحکیم روابط با همسایگان در اولویت قرار خواهد داشت. ما پیگیر تشکیل یک «منطقه قوی» خواهیم بود.
با توجه به سیاست اعلامی دولت چهاردهم، اولین سفر خارجی مسعود پزشکیان به عراق انجام شد و نخستین مهمان خارجی عراقچی پس از تصدی این سمت، کسی نبود جز وزیر خارجه قطر. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی پنجم شهریور ماه در سفر به تهران با همتای ایرانی و مسعود پزشکیان دیدار کرد.
پزشکیان نیز ۱۱ و ۱۲ مهرماه سفری به دوحه داشت هم سفری دوجانبه و هم شرکت در سومین نشست سران مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا.
سایر وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس (عربستان سعودی، امارات، عمان، بحرین و کویت) هم در همان روزهای نخستین آغاز به کار عراقچی با وزیر امور خارجه ایران تماس تلفنی برقرار کردند. جاسم محمد البدیوی دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس نیز در گفت‌وگویی تلفنی با وزیر خارجه جدید با تأکید بر اهمیت جایگاه ایران در ارتقای صلح و ثبات در منطقه، گفت که اعضای این شورا علاقه‌مند به مشورت و تعامل با ایران در خصوص چالش‌های بزرگ منطقه هستند. عراقچی هم به تمایل ایران برای ارتقای روابط دوستانه و برادرانه با این شورا اشاره کرد و یادآور شد که روابط ایران و شورا باید وارد مرحله جدیدی از درک متقابل و همکاری شود.
البته در حاشیه هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل نیز دبیرکل شورای همکاری و وزرای خارجه کویت، بحرین و عمان با عراقچی ملاقات کردند.
لوئیجی دی مایو نماینده ویژه اتحادیه اروپا در امور منطقه خلیج‌فارس هم در حاشیه نشست مجمع عمومی با عراقچی دیدار کرد.
برگزاری نشست مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه در ۲۵ شهریورماه با رؤسای نمایندگی‌های ۶ کشور حوزه خلیج‌فارس (عربستان سعودی، عراق، امارات عربی متحده، کویت، قطر و عمان) به جز بحرین هم از دیگر تحولات این مدت بود.
تخت‌روانچی در این دیدار بر اراده دولت چهاردهم برای تعامل و رایزنی مستمر با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تأکید کرد و با برشمردن برخی موضوعات مشترک بین ۸ کشور این حوزه (ایران، عربستان سعودی، عراق، بحرین، امارات عربی متحده، عمان، کویت و قطر) نظیر همکاری‌های اقتصادی، ترانزیت، محیط‌زیست، کشتیرانی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، گارد ساحلی، نگاه همه کشورهای منطقه در خصوص این مسائل را یکسان توصیف و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تقویت همکاری‌ها از طریق رفت‌وآمد، گفت‌وگو و تعامل تأکید کرد.
عرب نیوز در این باره در گزار‌شی می‌نویسد: نشست وزرای خارجه در دوحه می‌تواند کاتالیزوری برای یک چرخش تاریخی باشد. مردم دو طرف خلیج‌فارس تشنه عادی سازی روابط هستند تا بتوانند منافع مشترک فرهنگی و اقتصادی خود را که به هزاران سال قبل باز می‌گردد، از سر بگیرند./فارس