​اقتصاد دیجیتال در حال تحول در منطقه و فرصت‌های از دست‌رفته ایران

سرمایه‌گذاری کشورهای منا در دیجیتالی شدن اقتصاد

کشورهای منطقه منا با توجه به نیاز روزافزون به فناوری‌های دیجیتال، به شدت بر روی اقتصاد مبتنی بر فناوری تمرکز کرده‌اند. به عنوان مثال، امارات متحده عربی با پروژه‌های بلندپروازانه‌ای همچون دبی هوشمند و استراتژی هوش مصنوعی 2031، سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه انجام داده است. این کشور توانسته است خود را به عنوان یکی از مراکز مهم فناوری در منطقه و حتی جهان معرفی کند.

در همین راستا، عربستان سعودی نیز با اجرای برنامه ویژن 2030، به دنبال افزایش سهم اقتصاد دیجیتال از GDP خود است. هدف این کشور رسیدن به 15 درصد از تولید ناخالص داخلی از طریق فناوری‌های نوین و ایجاد یک اقتصاد پایدار و دیجیتال محور تا سال 2030 است. عربستان با تمرکز بر هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیا (IoT) در حال تقویت زیرساخت‌های فناوری خود برای دست‌یابی به این اهداف است.

قطر نیز به عنوان یکی دیگر از کشورهای منطقه منا، به سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های فناوری و دیجیتال خود است. این کشور با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تجارت الکترونیک و فین‌تک، به دنبال رشد اقتصاد دیجیتال و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است.

پتانسیل‌های ایران برای توسعه اقتصاد دیجیتال

ایران با داشتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد در زمینه نیروی انسانی جوان و زیرساخت‌های در حال توسعه، می‌تواند به یکی از قطب‌های اقتصاد دیجیتال در منطقه منا تبدیل شود. با وجود چالش‌های موجود، ظرفیت‌های فراوانی برای رشد این حوزه در ایران وجود دارد که می‌تواند در صورت سرمایه‌گذاری‌های مناسب و برنامه‌ریزی‌های کارآمد، به شکوفایی این بخش منجر شود.

1. نیروی انسانی جوان و تحصیل‌کرده

یکی از اصلی‌ترین مزایای ایران در مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال، جمعیت جوان و تحصیل‌کرده آن است. بیش از 60 درصد جمعیت ایران را افراد زیر 35 سال تشکیل می‌دهند که بسیاری از آن‌ها با فناوری‌های نوین آشنا هستند و از آن‌ها در زندگی روزمره خود استفاده می‌کنند. این نیروی کار جوان، آماده ورود به بازارهای دیجیتال و توسعه نوآوری‌ها در حوزه‌هایی مانند فین‌تک، تجارت الکترونیک و خدمات دیجیتال است.

2. توسعه سریع زیرساخت‌های دیجیتال

ایران در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری در زمینه زیرساخت‌های اینترنتی و شبکه‌های ارتباطی انجام داده است. با گسترش شبکه‌های 4G و راه‌اندازی آزمایشی شبکه 5G در برخی از شهرهای کشور، دسترسی به اینترنت پرسرعت در سراسر کشور بهبود یافته و زمینه برای توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال فراهم شده است. این زیرساخت‌های رو به رشد می‌تواند بستری مناسب برای توسعه تجارت الکترونیک، پلتفرم‌های خدمات آنلاین و محصولات فین‌تک باشد.

3. جایگاه استراتژیک برای صادرات محصولات دیجیتال

ایران با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، می‌تواند به یک مرکز صادرات خدمات دیجیتال به کشورهای منطقه منا و آسیای میانه تبدیل شود. شرکت‌های ایرانی که در زمینه توسعه نرم‌افزارها، اپلیکیشن‌های موبایلی و پلتفرم‌های آنلاین فعالیت می‌کنند، می‌توانند بازارهای منطقه‌ای را هدف قرار دهند و از این طریق به توسعه اقتصاد دیجیتال کمک کنند. فین‌تک و تجارت الکترونیک از جمله حوزه‌هایی هستند که ایران می‌تواند در آن‌ها به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد.

4. رشد استارتاپ‌های فناوری‌محور

در سال‌های اخیر، اکوسیستم استارتاپی ایران نیز شاهد رشد چشمگیری بوده است. استارتاپ‌های مختلف در حوزه‌های حمل‌ونقل هوشمند، خدمات مالی دیجیتال و پلتفرم‌های آموزشی در حال فعالیت هستند و پتانسیل بالایی برای رشد و نوآوری دارند. حمایت دولت و سرمایه‌گذاران از این استارتاپ‌ها می‌تواند به توسعه بیشتر اقتصاد دیجیتال کمک کند.

چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران و مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته

بر اساس آمارهای جهانی، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در کشورهای پیشرفته به بیش از 15 تا 20 درصد رسیده است. به عنوان مثال، سهم اقتصاد دیجیتال از GDP در ایالات متحده آمریکا به حدود 19 درصد می‌رسد، در حالی که این رقم در چین بیش از 30 درصد است. کشورهای پیشرو منطقه منا نیز در تلاشند تا سهم اقتصاد دیجیتال خود را به 10 تا 15 درصد افزایش دهند.

در ایران، اگرچه اقتصاد دیجیتال هنوز در حال شکل‌گیری است، اما تخمین زده می‌شود که سهم فعلی این بخش از GDP کمتر از 6 درصد باشد. این نشان‌دهنده فرصتی بزرگ برای توسعه و رشد این بخش در کشور است. با توجه به تجربه کشورهای منطقه منا و توسعه‌یافته، می‌توان امیدوار بود که با برنامه‌ریزی مناسب و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها، سهم اقتصاد دیجیتال ایران نیز به سرعت رشد کند و به سطوح کشورهای پیشرفته نزدیک شود.

نتیجه‌گیری و امیدواری برای آینده اقتصاد دیجیتال ایران

ایران با توجه به پتانسیل‌های بالا در زمینه نیروی انسانی و زیرساخت‌های ارتباطی، می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در حوزه اقتصاد دیجیتال تبدیل شود. اگر سیاست‌گذاری‌های حمایتی از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال به درستی اجرا شود و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در این بخش افزایش یابد، ایران می‌تواند به سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی از طریق اقتصاد دیجیتال دست یابد و به یکی از پیشروهای این حوزه در منطقه منا تبدیل شود.