چرا بحث تحریم ایران‌ایر از سوی اوکراین و غرب مطرح شد؟
اخیرا اخباری درباره تحریم «ایران‌ایر» به بهانه دروغ همراهی برای انتقال سلاح و موشک به روسیه منتشر و گفته شد فرانسه، آلمان و انگلیس اعلام کرده‌اند که ایران به روسیه موشک ارسال کرده است.
این سه کشور اروپایی با اعلام اینکه ایران به روسیه موشک ارسال کرده، در بیانیه مشترک گفتند این اقدام باعث «افزایش تنش و تهدیدی مستقیم برای امنیت اروپا» است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هم اخیرا در نشست خبری مشترک با همتای انگلیسی در لندن گفته که روسیه از ایران، موشک بالستیک دریافت کرده است. سه کشور اروپایی همچنین اعلام کردند اقدامات فوری برای لغو قراردادهای دوجانبه خدمات هوایی با ایران و تحریم شرکت هواپیمایی «ایران‌ایر» را انجام می‌دهند. آنها وعده دادند تحریم‌هایی را علیه طرف‌های ایرانی اعمال میکنند.
ماجرا از کجا شروع شد؟
وزیر خارجه آمریکا اخیرا در حاشیه سفر خود به انگلستان، در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه این کشور اعلام کرد که آمریکا روز سه‌شنبه تحریم‌های جدیدی علیه ایران و از جمله ایران‌ایر وضع می‌کند. رسانه‌های غربی از جمله نیویورک تایمز و وال استریت ژورنال نیز به این مسأله پرداختند. پس از آن وزارت امور خارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ایالات متحده آمریکا به استفاده از تمام ابزار‌هایی که در اختیار دارد برای ایجاد اختلال و مقابله با صادرات تسلیحات ایران، با تمرکز ویژه به ارسال تسلیحاتی که از جنگ روسیه علیه اوکراین حمایت می‌کند، ادامه خواهد داد. اقدامات تحریمی امروز بر اساس تحریم‌های قبلی از جمله در فوریه ۲۰۲۴، اکتبر ۲۰۲۳، می۲۰۲۳، دسامبر ۲۰۲۲، علیه نهاد‌ها و اشخاصی است که همکاری ایران و روسیه را تسهیل میکنند. وزارت خارجه آمریکا، شرکت هواپیمایی ایران‌ایر را برای مشارکت مادی در عرضه، فروش یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم سلاح یا کالای مرتبط از ایران یا به مقصد این کشور تحریم می‌کند.» تروئیکا نیز در بیانیه خود نوشته است: «تروئیکای اروپایی به‌طور خصوصی و عمومی مشخص کرده‌اند که در صورت انجام این انتقال، اقدامات جدید و قابل‌توجهی علیه ایران انجام خواهیم داد. ما اکنون تأیید می‌کنیم که ایران این انتقال‌ها را انجام داده است. ما اقدامات فوری برای لغو قراردادهای دوجانبه خدمات هوایی با ایران، تعیین افراد و اشخاص مهم مرتبط با برنامه موشکی بالستیک ایران و انتقال موشک‌های بالستیک و سایر تسلیحات به روسیه را پیگیری خواهیم کرد. ما همچنین برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران‌ایر کار خواهیم کرد.»
تکرار یک ماجرای بی‌اساس
اتهام ارسال موشک‌های بالستیک و پهپاد از سوی ایران به جبهه روسیه، چند وقتی است که مجددا مطرح شده است. غربی‌ها از ابتدای جنگ اوکراین، ادعای ارسال موشک‌های بالستیک و پهپاد از سوی ایران به روسیه را مطرح میکنند. آنها با انتشار اسنادی مبهم، به نقش ایران در تقویت جبهه روسیه اشاره میکنند. بر همین اساس و با توجه به این اتهامات بی‌پایه و اساس بود که گفته شد شرکت « ایران‌ایر» تحریم شده است. البته وزیر خارجه کشورمان رسما ارسال موشک به روسیه را تکذیب کرده است. حتی برخی مقامات آمریکایی هم گفته‌اند موشک‌های ایران به روسیه ارسال شده؛ اما هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در کنفرانس مطبوعاتی هفتگی خود تأکید کرد: «ما ادعاهای مربوط به نقش ایران در صادرات تسلیحات به یک طرف جنگ را قویا رد می کنیم.» کنعانی همچنین تأکید کرد: «ایران ضمن مخالفت با جنگ، از راهکار سیاسی برای حل و فصل اختلافات روسیه و اوکراین و پایان بخشیدن به درگیری‌های نظامی حمایت می‌کند.» ایران‌ایر هم می‌گوید که هنوز نامه رسمی برای تحریم‌ها ابلاغ نشده و پرواز‌ها پابرجاست؛ اگرچه تبعات این تحریم می‌تواند هزینه پرواز‌های خارجی را بسیار بالا ببرد و شرایط ایران را سخت‌تر از گذشته کند. پس از آن سخنگوی «هما» نیز به انتخاب درباره تبعات این تحریم گفت: «سخنگوی وزارت خارجه مواضع اصلی را مطرح میکنند و ما به‌عنوان ایران‌ایر می‌توانیم بگوییم که این ادعا‌ها دروغ است و هواپیمایی ایران هیچ اقدامی نظامی انجام نداده است.
تا این لحظه هم هیچ نامه رسمی برای انجام نشدن پرواز‌ها به ایران‌ایر ابلاغ نشده است. همین الان اروپا به ما سوخت و خدمات تعمیرات نمی‌دهد و ما شرایط سختی داریم. تمامی فعالیت‌های هما طبق گزارش‌های اتحادیه اروپا و آژانس ایمنی اتحادیه اروپا روی فعالیت‌های هما دارند، به خوبی می‌دانند که هما یک مجموعه اقتصادی در حوزه مسافری است. ما هیچ اقدام خلاف عرف بین‌المللی تاکنون انجام نداده‌ایم.» با توجه به آنچه اوکراین و مقامات غربی می‌گویند و تناقض‌هایی که در اظهارات آنها درباره تحریم ایران‌ایر وجود دارد، به نظر می‌رسد آنها به دنبال این هستند تا به ایران بگویند اگر به روسیه موشک ارسال کند، تحریم خواهد شد. البته تحریم‌های غرب و آمریکا موضوع جدیدی برای ایران نیست و همواره ما با این تحریم‌ها مواجه بوده‌ایم؛ اما اوکراین با همراهی اروژا به نظر می‌رسد به دنبال یک اقدام پیشگیرانه باشد.
صبح نو