متکی پس از برکناری چه می گوید؟
احتمال آغاز جنگ آمريكا يا اسراييل عليه ايران هم منتفي نيست
ایسنا: وزير سابق امور خارجه كشورمان گفت: بديهي است كه آمريكايي‌ها مي‌خواهند در منطقه ما بذر تفرقه بيفكنند. ولي اتحاد ما با كشورهاي خليج فارس از اهميت ژئوپلتيكي، ژئو استراتژيكي و ژئو اقتصادي برخوردار است. احتمال آغاز جنگ آمريكا يا اسراييل عليه ايران هم منتفي نيست منوچهر متكي در گفت‌وگو با سردبير هفته نامه «زافترا» و در پاسخ به سوالي درباره احتمال وارد آوردن ضربه مسلحانه به ايران و تاثير آن بر اوضاع منطقه و جهان اظهار كرد: سال‌ها پيش كارشناسان آگاه، به پيشبيني اوضاع جهان در هزاره سوم پرداختند. دو قرن گذشته مملو از جنگ‌هاي ويرانگرانه وحشتناك بود. همه اعتقاد داشتند كه بشريت از اين جنگ‌ها تجربه تلخي به دست آورده و در هزاره سوم سعي خواهد كرد اشتباهات و ناكامي‌هاي قرن‌هاي گذشته را اصلاح كند. ولي در اوايل هزاره جديد متوجه شديم كه اين آرزوي ديرينه بشريت تحقق نيافت. وي ادامه داد: دهساله اول هزاره سوم به پايان مي‌رسد و جهانيان مي‌بينند كه اين دوره هم مملوه از جنگ‌ها و فجايع بوده است. جهان امن‌تر نشده است. در منطقه ما در كشورهاي افغانستان، عراق، لبنان و در نوار غزه چند جنگ خشن رخ داده است و مناقشه نظامي بين ارمنستان و آذربايجان نيز خاموش نشده است. طراحان جنگ افغانستان قبل از تجاوز به اين كشور اعتقاد داشتند كه مي‌توانند به پيروزي سريع دست يابند و ايران هدف بعدي حمله آن‌ها خواهد بود. متجاوزين هفت يا هشت سال است كه از قصد حمله به ايران دست نمي‌كشند. وي ادامه داد: مبتكران جنگ افغانستان به دلايل مشخصي عراق را به عنوان هدف خود براي ضربه زدن انتخاب كردند. آن‌ها ضمن آغاز جنگ عليه عراق حتي به خود زحمت ندادند تا براي انجام اين عمليات اجازه سازمان ملل متحد را دريافت كنند. روسيه، چين و فرانسه مخالف حمله آمريكا به عراق بودند، ولي كاخ سفيد احساس مي‌كرد که نيازي به قطعنامه سازمان ملل ندارد. آن‌ها بعد از حمله به عراق شوراي امنيت سازمان ملل متحد را تحت فشار شديدي قرار دادند تا عمليات نظامي خود را در عراق مشروعيت بخشند. وزير سابق امور خارجه كشورمان يادآور شد: آقاي بوش در سال‌هاي پاياني رياست جمهوري خود برنامه‌هاي تجاوز به ايران را در سر مي‌پروراند. نمايندگان ايالات متحده تقريباً هر روز اعلام مي‌كردند كه تداركات حمله به ايران فراهم شده است. در سال آخر حكومت بوش احتمال حمله به ايران به حداکثر خود رسيده بود. ما از كشورها و منابع مختلف اطلاعات دريافت مي‌كرديم كه تصميم درباره حمله به ايران اتخاذ شده و اين‌كه اين حمله اجتناب‌ناپذير است. وي خاطرنشان كرد: خردمنداني كه هنوز در آمريكا باقي مانده‌اند، به او هشدار داده بودند كه تجاوز به اين منطقه عواقب غيرقابل پيشبيني به دنبال خواهد داشت. اگر ايران به صحنه عمليات جنگي تبديل شود، خط جبهه آمريكا از چين تا درياي مديترانه، تا مرز سوريه و فلسطين گسترش خواهد يافت. حق با ما بود محافظه‌كاران جديدي كه به آغاز جنگ متمايل هستند، بالاخره جرأت نخواهند كرد تا به اين ماجراجويي دست بزنند. دمكرات‌هايي كه امروزه در ايالات متحده به قدرت رسيده‌اند، امكان كشاندن كشور خود به اين بحران غيرقابل پيشبيني را ندارند. ولي از آن‌جايي که ما در منطقه بحراني قرار داريم، مجبور هستيم تدابير دفاعي لازم را اتخاذ كنيم. احتمال آغاز جنگ آمريكا يا اسراييل عليه ايران هم منتفي نيست. ماجراي نيروگاه بوشهر وي در پاسخ به سوالي درباره سياست داخلي يا خارجي روسيه و مواضع آن نسبت به ايران از جمله امتناع از فروش سامانه دفاعي ضد هوايي اس-300 ، بحث در اين زمينه را يك موضوع حساس و دشوار دانست و اظهار كرد: ما با روسيه همسايه هستيم و تاريخ طولاني روابط، ما را به همديگر نزديك مي‌كند. در طول تاريخ در اين روابط فراز و نشيب‌هاي زيادي بودند. تاريخ روابط ما دربرگيرنده مراحل بي‌اعتمادي و تلاش براي رها شدن از اين بي‌اعتمادي بود. در دوران قبل از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، روابط ما شاهد مراحل طولاني بي‌اعتمادي بود. متكي افزود: پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، گروه‌ها و محافل سياسي غرب‌گرا از حکومت بركنار شدند. مردم ايران تلاش مي‌کردند تا سياست خارجي را خودش تعيين كرده و تصميمات لازم را اتخاذ نمايد. رهبران اتحاد شوروي راضي بودند كه سياست غرب‌گرايانه ايران شكست خورده و مردم به طراحي سياست حاکمه و مستقل خود پرداخته‌اند. ما اتحاد شوروي را از فهرست تهديد‌هاي عليه ايران و امنيت كشورمان حذف كرديم. ما مي‌فهميديم كه بايد روابط حسن همجواري برقرار كرده و بعد از تعيين عرصه منافع ملي به تشريك مساعي در برخورد با دشمنان مشترك بپردازيم. متأسفانه، تجاوز شوروي به افغانستان و حمايت مسكو از عراق كه به ايران حمله كرده بود، به روابط ما جنبه منفي داد و باعث پيچيدگي اين روابط شد. وي يادآور شد: رهبران جديد اتحاد شوروي اعتقاد داشتند كه بايد با كشور همسايه ايران روابط دوستانه‌اي برقرار كرد. در ايران كه به مخالفت با جهانخواران پرداخته بود، كساني بودند كه برقراري روابط حسنه با شوروي را لازم مي‌دانستند. دو كشور مذاكرات فشرده ثمربخش درباره برقراري مناسبات جديد را شروع كردند و در گرماگرم اين مذاكرات در اتحاد شوروي تحولات ناگهاني و بازگشت‌ناپذيري رخ داد. پس از آن ما نه تنها با يك كشور اتحاد شوروي، بلكه با چند كشور و از جمله فدراسيون روسيه (در خزر) همسايه شديم. وي گفت: به نظر مي‌رسيد كه روسيه با سرعت به سوي غرب حركت مي‌كند. ولي هنگامي كه آقاي پوتين به قدرت رسيد، او تلاش كرد تا جايگاه سابق روسيه را احياء كند و سياست مستقلي دنبال نمايد و با كشورهايي كه روابط با آن‌ها در سال‌هاي گذشته سرد شده بود، روابط برقرار نمايد. با روي كار آمدن آقاي پوتين تعامل ما با روسيه رو به بهبودي گذاشت. ما در همان زمان مذاكرات جديد همكاري راهبردي را آغاز كرديم. روسيه ساخت نيروگاه اتمي بوشهر را شروع كرد و اين پروژه اساس همكاري انرژتيك ما را تشكيل مي‌دهد. بسياري از پروژه‌هاي ايران توجه روسيه را به خود جلب كرد و روسيه علاقه‌مند شد تا در اجراي آن‌ها شركت كند. اساس سياست آمريكا نگراني از امكان ساخت بمب هسته‌يي در ايران نيست وزير سابق امور خارجه كشورمان ادامه داد: در همان حال كشورهاي غرب و آمريكا با استفاده از حوادث 11 سپتامبر حمله خود را به جهان اسلام شروع كردند. آن‌ها سعي كردند تا محاصره فکري براي ايران درست كنند، ولي ايران نمي‌توانست اين تبعيض علمي را بپذيرد. ما بر اين اعتقاد هستيم كه اگر همه كشورهاي جهان از حق برابر استفاده از نعمات علم و تمدن برخوردارند، ما هم حق داريم مانند كشورهاي ديگر از اين نعمات بهره‌مند شويم. ما نمي‌توانستيم بپذيريم كه هنگامي كه ايران خواست با دانش علمي جهان آشنا شود، درب‌ها را بر روي آن ببندند. ما با اين روند كه استفاده از دانش علمي، امتياز فقط تعدادي از كشورها باشد، سازش نكرديم. هر موقعي كه كسي از دانشمندان ما پژوهش‌هاي خود را به مرحله ساخت فناوري جديد مي‌رساند، آمريكايي‌ها اعتراض كرده و اعلام مي‌کردند كه ايران حق ندارد فناوري‌هاي جديد را به كار گيرد. وي خاطرنشان كرد: چند سال است كه آمريكا مسأله هسته‌يي ايران را مطرح مي‌كند. ما درک مي‌کنيم كه نگراني از امكان ساخت بمب هسته‌يي در ايران اساس سياست آمريكا را تشكيل نمي‌دهد. در سال 2005 آقاي ولاديمير پوتين در ملاقات با آقاي احمدي‌نژاد اظهار كرد كه روسيه از نيات واقعي ايران خبر دارد و معتقد است كه ايران مشغول به ساخت بمب اتمي نيست. آمريكايي‌ها ناراحت بودند كه ايران بدون اجازه آمريكا به طراحي مدرن‌ترين فناوري‌ها پرداخته است. آن‌ها همچنين از مواضع ما در قبال برخي از مسايل ناراضي بودند، زيرا ما نمي‌توانستيم با بي‌تفاوتي شاهد كشتار صدها هزار شهروند افغانستان و ششصد هزار شهروند عراق به دست آمريكا باشيم. ما تأكيد مي‌كرديم كه اين آمريكايي‌ها بودند كه در زمان حضور اتحاد شوروي در افغانستان سازمان‌هاي افراطي طالبان و القاعده را تشكيل دادند و همين امر منطقه ما را به صحنه افراط تبديل كرده است. ما كتمان نمي كرديم كه ماجراجويي آمريكا محكوم به شكست است. وي خاطرنشان كرد: روابط بين ايالات متحده و ايران روابط «نه جنگ و نه صلح» است. به توسعه مناسبات بين ايران و روسيه خوشبين هستم متكي گفت: آمريكايي‌ها در منطقه ما از استانداردهاي دوگانه پيروي مي‌كنند. ما به سياست واقع‌بينانه روسيه در اين منطقه بسيار اميدوار بوديم. اطمينان داريم كه روسيه درک مي‌کند كه توانمندي ملت ايران به بمب اتم و تسليحات نيست. انقلاب اسلامي ايران و نيز منطق و جذابيت اين انقلاب براي ملت‌هاست كه بين ايران و غرب تنش ايجاد مي‌كند. زماني سفر ولاديمير پوتين به تهران براي توسعه روابط دوستانه بين دو كشور موجبات بسيار خوبي را ايجاد كرد. تصميم روسيه مبني بر تكميل سريع ساخت نيروگاه اتمي بوشهر و تأمين سوخت هسته‌يي براي كشور ما با قدرداني طرف ايراني روبرو شد. دو كشور روسيه و ايران از امكانات خوب براي تعامل و توسعه مشترك برخوردارند. وي تاكيد كرد: ما بايد نهايت تلاش‌هاي خود را به عمل آوريم تا روابط دوجانبه ما تحت تأثير طرف‌هاي ثالث قرار نگيرد و ديگران بر سياست مستقل ما اثر منفي نگذارند. چارچوب‌هاي همكاري بين ايران و روسيه مشخص و معين است. ملاقات اخير دو رييس‌جمهور ما در باكو، گامي در جهت برطرف كردن سوء‌تفاهم‌هايي است كه در روابط بين دو كشور ايجاد شده بود. دو رييس‌جمهور توافق كردند تا به رايزني‌ها در سطح عالي ادامه دهند. اين مبناي خوبي براي توسعه مناسبات ما است كه من در اين مورد خوشبين هستم. وي در عين حال با بيان اين‌كه «برقراري مشاركت راهبردي بين دو كشور، كار ساده‌اي نيست» ادامه داد: ولي حفظ روابط موجود باز هم دشوارتر است. حوادث اخير نشان داده كه بعضي نيروها و كشورها مخالف برقراري روابط حسنه و راهبردي بين ايران و روسيه هستند. ما بايد از تجربه ارزشمند و مثبت تعامل اندوخته شده حفاظت كنيم. اقيانوس تاريخ معاصر دچار طوفان شديدي شده است وزير سابق امور خارجه كشورمان درباره آينده جهان و جايگاه ايران در اين جهان نيز با اشاره به اين‌كه «ناآرامي‌هاي عظيمي در جهان رخ مي‌دهد» افزود: اقيانوس تاريخ معاصر دچار طوفان شديدي شده است و اين طوفان، نتيجه اقداماتي است كه پس از جنگ جهاني دوم اتخاذ شده بود. مكانيزم‌هايي كه در آن زمان ايجاد شد به ظاهر کارآمد بود، ولي امروز فرسوده شده و جهان را به بن‌بست رسانده است. در جهان معاصر دو ديدگاه متضاد وجود دارد كه اين مبارزه بين نيروي منطق و زور است. كشورهاي غربي معتقدند كه اگر زور دست‌شان باشد، منطق آن‌ها هم بايد برتري داشته باشد. اين منطق مبتني بر زور، منطق يكجانبه‌گرايي و استانداردهاي دوگانه است كه تأكيد مي‌كند فقط يك ديدگاه حاكم وجود دارد كه به زورمندان تعلق دارد. اين نيرو استدلال خود را به ديگران تحميل مي‌كند. منطق معيوب و ناقص آمريكايي‌ها را به شكست مي‌كشاند وي خاطرنشان كرد: ديدگاه مقابل تأكيد مي‌كند كه منطق بايد منبع نيرو و توان باشد. اين منطق پايبند به عدالت است كه همه كشورها را مساوي و برابر دانسته و ظلم را رد مي‌كند. توسعه فناوري‌هاي اطلاعات در جهان معاصر باعث مي‌شود تا دولت‌ها درباره تصميمات خود كه بر خلاف گذشته ساده اتخاذ نمي‌شوند، تأمل و تفكر بيشتري بكنند. آن‌ها بايد در برابر كشورهاي ديگر پاسخگوي تصميمات خود باشند و افكار عمومي را به حقانيت خود متقاعد كنند. آمريكايي‌ها در افغانستان شكست مي‌خورند. كمبود اسلحه نيست كه باعث شكست آن‌ها مي‌شود. كمبود پول و ضعف اقتصاد هم علت اين شكست نيست. منطق معيوب و ناقص آن‌ها علت اين شكست است. همه مي‌خواهند به فرمانروايي «دلار» بر اقتصاد جهان خاتمه دهند وي با طرح اين سوال كه «چرا بحران اقتصادي در جهان اتفاق افتاد؟» به آن پاسخ داد: به اين خاطر كه نظام بانكي مبتني بر سودجويي تحميل شده به جهان است. امام ششم (ع) جهان اسلام فرمود؛ «شما نمي‌توانيد يك واحد پول را همزمان به دو طرف به عنوان وديعه بپردازيد». ولي بانك امروزي يك واحد پول را همزمان به ده طرف به عنوان وديعه مي‌پردازد. آمريكايي‌ها سعي مي‌كنند از طريق انتشار مقدار بي‌شمار دلار بر بحران اقتصادي فايق آيند. آن‌ها دلار‌هاي زيادي به اقتصاد خود تزريق مي‌كنند ولي بحران در نتيجه اين تدابير خاتمه نمي‌يابد. مكانيزم‌هاي امروزي اقتصاد جهاني فاسد است و بايد عوض شود. ويژگي‌هاي فرآيند امروزي آن است كه همه كشورهاي جهان مي‌خواهند از حوزه بحران كه آمريكا مركز آن است، فاصله بگيرند. آن‌ها مي‌خواهند با استفاده از ارز‌هاي ملي و نه دلار، با هم تجارت كنند. متكي گفت: همه دنبال راه‌هايي مي‌گردند كه دلار بيش از اين بر اقتصاد جهان فرمانروايي نكند. تكرار مي‌كنم؛ جهان دستخوش بحران اقتصادي شده است. سياست جهاني كنوني به بن‌بست رسيده است و همه ما بايد به دنبال راهكارهاي جديد و شرايط جديد زندگي باشيم. سياست خود را تغيير دهيد تا به شما كمك كنيم وي خاطرنشان كرد: ايران دقيقاً در همين مورد صحبت مي‌كند. ايران اعتقاد دارد كه دنياي جديدي در حال تكوين است كه عدالت در آن فرمانروايي خواهد كرد. مردم جهان معاصر چشم‌شان باز شده است و كسي نمي‌تواند آن‌ها را بترساند. در گذشته هنگامي كه يك ناو هواپيمابر آمريكايي در درياي مديترانه در حد ناچيزي به سواحل خاور ميانه نزديك مي‌شد، احتمال مي‌رفت چند دولت از ترس‌شان سقوط كنند. ولي اكنون آمريكايي‌ها هفت سال است كه در عراق مي‌جنگند، آن‌جا حدود صد هزار سرباز دارند، ولي از ما كمك مي‌خواهند. ما پاسخ داديم؛ «سياست خود را تغيير دهيد تا به شما كمك كنيم». اين نقطه نظر ما درباره اوضاع جهاني است. همه همسايگان ما محتواي گزارش‌هاي ويكي‌ليكس را تكذيب مي‌كنند به گزارش ايسنا وي در پاسخ به سوالي درباره اطلاعات منتشر شده از سوي سايت ويكي ليكس از جمله اظهاراتي درباره منطقه خليج فارس و تلاش آمريكا براي ضربه به ايران گفت: هر كاري كه ايالات متحده طي ده سال اخير انجام داده و در چارچوب اين درز عظيم اطلاعات منتشر شد، بر آينده سياست آمريكا اثر خواهد گذاشت. هدف از اين درز اطلاعات، تحريك اختلافات بين تعداد زيادي از كشورها و بي‌نظم كردن مناسبات بين‌الملل است. مي‌گويند كه اگر كسي به ارتكاب شرارت اقرار كرده و اين مسووليت و تقصير را قبول كند، بايد اين (اعتراف) را قبول كرد؛ لذا ما بايد چيزي را كه آن‌ها در اين اسناد درباره خود گفته‌اند، قبول كنيم و در نظر بگيريم. وزير سابق اممور خارجه كشورمان با بيان اين‌كه «امروز آمريكايي‌ها در تهران سفارت ندارند و به همين علت ويكي‌ليكس درباره ما هيچ سندي منتشر نكرده است» ادامه داد: ولي همسايگان ما در خليج فارس ادعاهايي را كه اين سايت (از زبان آن‌ها) درج كرده است، تكذيب مي‌كنند. چندي پيش به كويت و سپس به بحرين سفر كردم. در ابوظبي نشست رهبران كشورهاي حاشيه خليج فارس برگزار شد. آن‌ها طي واكنشي به مطالب ويكي ليكس اظهار داشتند كه اين‌گونه تحريكات بر روابط ما با ايران اثري نخواهد گذاشت. وي با تاكيد بر اين‌كه «تكرار مي‌كنم؛ همه همسايگان ما محتواي اين گزارش‌ها را تكذيب مي‌كنند» ادامه داد: بديهي است كه آمريكايي‌ها مي‌خواهند در منطقه ما بذر تفرقه بيفكنند. ولي اتحاد ما با كشورهاي خليج فارس از اهميت ژئوپلتيكي، ژئو استراتژيكي و ژئو اقتصادي برخوردار است. 60 درصد از ذخاير جهاني حامل‌هاي انرژي در منطقه ما واقع شده است. استخراج، توليد و انتقال اين منابع يك سيستم واحد و تجزيه‌ناپذير منطقه‌اي را تشكيل مي‌دهد كه از سيستم مشترك امنيت نيز برخوردار است. نمي‌توان قسمتي از آن را جدا كرده و براي آن امنيت جداگانه‌اي تأمين كرد و براي بخش‌هاي ديگر خطر ايجاد نمود. حاضريم بازي‌هاي مكارانه آمريكايي‌ها را افشاء كنيم وي گفت: ما براي برقراري روابط حسنه با همسايگان خود مباني كافي داريم و دليلي نداريم كه با آن‌ها اختلاف نظر داشته باشيم.آمريكايي‌هايي كه اظهارات ضد‌ايراني را به همسايگان ما نسبت دادند، هدف افشاندن بذرهاي بي‌اعتمادي بين ما و كشورهاي همسايه را دنبال مي‌كنند. ما حاضريم بازي‌هاي مكارانه آمريكايي‌ها را افشاء كنيم. چه كسي برنده جنگ هشت ساله بين دو كشور همسايه ايران و عراق شد؟ تنها ايالات متحده آمريكا. ما بر همين اساس نسبت به صحت مطالب منتشر شده شك و ترديد زيادي داريم. بايد اين اسناد را مورد مطالعه جدي قرار داد تا تمايلات آمريكايي‌ها و سياست غير شفاف آن‌ها روشن شود. آنگاه مي‌توان فهميد چرا اين مطالب همانا در شرايط تاريخي جاري منتشر شده است. اگر ما در جهان عادلانه‌اي زندگي مي‌كرديم، انتشار اين اسناد كافي بود تا دادگاه داوري بين المللي آمريكا را محاكمه كند.