احیای برجام در وقت اضافه؟!

در ساعات اخیر در فضای مجازی گفته شده است که دولت بایدن برای احیای سریع برجام «پیام مهمی» برای رئیس جمهور منتخب فرستاده است و هدف از این اقدام هم افزایش شانس پیروزی کامالا هریس در مقابل دونالد ترامپ عنوان شده است. متعاقب انتشار این اخبار پرسش‌هایی از نگارنده درباره صحت و سقم آن و امکان احیای برجام در همین سه ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مطرح شده است. در پاسخ می‌توان گفت که اولا اطلاعی از صحت و سقم این پیام ندارم، اما احتمال ارسال پیامی مبنی بر آمادگی دولت بایدن برای مذاکره با دولت جدید ایران وجود دارد و این اتفاق تازه و عجیبی هم نیست؛ با این حال، بعید است که این پیام حاوی تاکید واشنگتن مبنی بر ضرورت احیای سریع برجام در همین فاصله زمانی اندک تا انتخابات نوامبر باشد. ثانیا آن‎چه باعث می‌شود که در ارسال پیامی با این مضمون تردید جدی کرد، این که برجام اساسا مسئله جامعه آمریکا نیست تا احیای آن تاثیری شگرف بر انتخابات بر جای بگذارد و شانس پیروزی یک نامزد را افزایش دهد و موجب باخت دیگری شود. به طور کلی، مسائل سیاست خارجی جزو اولویت‌های رای دهندگان آمریکا نیست و تاثیر آن‎ها در انتخابات معمولا غیرمستقیم است. مسائل داخلی اولویت نخست آمریکایی‌هاست. اما در این دوره انتخاباتی، جنگ غزه مهم‌ترین مسئله خارجی تاثیرگذار بر جهت دهی انتخاباتی بخشی از جامعه رای دهنده آمریکاست. تقریبا می‌توان گفت که در این چند دهه اخیر عاملی خارجی این چنین وارد متن انتخابات آمریکا نشده است. اهمیت نقش این عامل هم در ایالت‌های کلیدی است که دو نامزد جمهوری‌خواه و دموکرات رقابت بسیار نزدیکی دارند و اکثرا رنگ انتخاباتی این ایالت‌ها میان آبی و قرمز در نوسان بوده است. اما برجام با وجود این که جزو پرونده‌های خارجی مهم آمریکا در سال‌های اخیر بوده است، عملا تاثیر مستقیم خاصی بر جهت دهی انتخاباتی در این کشور ندارد. تاثیر جنگ اوکراین نظر به هزینه‌های هنگفت آمریکا در کمک به کی‎یف بیشتر از مسائلی چون برجام است. البته ناگفته نماند که آن‎چه درباره برجام تا حدود کمی بر بخشی از رای دهندگان آمریکا «احتمالا» اثرگذار بوده است، وعده خروج از این توافق در جریان رقابت‌های انتخاباتی 2015 بود و یکی از دلایلی (و نه همه آن‌ها) که باعث شد دونالد ترامپ در آن سال چنین وعده‌ای بدهد، کسب رضایت اوانجلیست‌های تندروی  طرفدار اسرائیل در جریان مسیحی صهیونیستی بود. اگر واقعا چنان که گفته شده است احیای برجام این اندازه در انتخابات آمریکا می‌تواند اثرگذار باشد که شانس هریس را افزایش دهد و آمریکا به خاطر آن بخواهد سریعا به این توافق بازگردد، لزوما ابتدا خود بایدن از قبل و سپس هریس از چند روز پیش می‌بایست وعده احیای برجام را در فعالیت انتخاباتی خود علم می‌کردند. اما به نظر نگارنده، اتفاقا احیای برجام و رفع تحریم‌ها در این شرایط منطقه‌ای حساس نتیجه معکوس و منفی برای دولت بایدن دارد و در این وضعیت که اسرائیل درگیر مهم‌ترین جنگ تاریخ خود است، امضای این توافق می‌تواند به جنجالی داخلی در آمریکا تبدیل ‌شود که قبل از جمهوری‌خواهان، اعتراض شدید بخشی از دموکرات‌ها را به دنبال خواهد داشت. به هر حال بعید است که مذاکرات میان آمریکا و ایران قبل از انتخابات آمریکا به توافقی ختم شود.