تصمیم دولت برای تغییر یارانه نقدی با دهک بندی جدید خانوار | تغییرات جدید در سنجش وسع خانوار در راه است؟
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان از راه‌اندازی سامانه «بهره‌مندی ایرانیان» خبر داد و گفت: سیاست وزارت رفاه این بوده که بتواند در حوزه کارآمدی و ساماندهی سیاست‌های محرومیت‌زدایی، براساس داده‌های موجود و شاخص‌های زیرساختی هر استان، شهرستان و حتی کد پستی هر منطقه، وضعیت و زیرساخت‌های بهداشتی، آموزشی، انرژی و امکانات آن منطقه را به یکدیگر پیوند دهد؛ اکنون با استفاده از این سامانه می‌توان شناسنامه‌ای از آخرین وضعیت رفاهی هر خانوار و وضعیت زیرساختی همان شهر به مدیران استانی و ملی ارائه داد.
علیرضا محمدی با استناد به بند د تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، اظهار کرد: براساس قانون، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است ضمن به روزرسانی داده‌ها، دو بار در سال با اتکا به داده‌های متقن و ثبتی پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان و واقعیت‌های اقتصادی کشور، درآمد سرانه خانوارها و قدرت خرید مردم، نسبت به شناسایی گروه‌های مشمول حمایت و مشمولان ماده ۱۳ قانون حّمایت از خانواده و جوانی جمعیت و برقراری حمایت‌های یارانه‌ای آنها و اعلام حذف گروه‌های پردرآمد از حمایت‌های یارانه‌ای اقدام کند؛ از همین رو، ماموریت مهم پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان دریافت و پایش داده‌های دستگاه‌های مختلف است تا براساس شاخص‌ها و متغیرهای اقتصادی و رفاهی میزان وسع خانوارها را مشخص کند.
وی خاطرنشان کرد: سنجش وسع خانوارها براساس شاخص‌های اقتصادی و رفاهی استاندارد صورت می‌گیرد؛ شاخص‌هایی مانند خودرو، بعد خانوار، گردش مالی، حقوق و درآمد و...، البته به تازگی برخی از متغیرهای غیراقتصادی مانند زنان سرپرست خانوار، بیماران صعب‌العلاج، معلولان شدید نیز به عنوان شاخص‌های جدید لحاظ و در وسع‌سنجی جدید بهبود حاصل شده است.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه براساس شاخص‌ها، طی یک فرآیند پیچیده و علمی، جمعیت ۸۵ میلیون نفری رتبه‌بندی و به ۱۰ دهک جمعیتی تقسیم‌بندی می‌شوند، گفت: تعداد جمعیت در هر دهک مساوی است و تقریبا هر دهک ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت را در خود جای داده است؛ البته، برای افزایش دقت در کار و میزان رفاه هر خانوار، به تازگی علاوه بر دهک‌بندی، خانوارها براساس شاخص‌های موجود، صدک‌بندی شده‌اند. با انجام این رتبه‌بندی، شناسنامه اقتصادی و رفاهی برای هر خانوار ایرانی تشکیل شده که این شناسنامه برای هر خانواده ایرانی در قالب سامانه حمایت در دسترس است و سرپرست خانوار می‌تواند با ورود شماره همراه و کد ملی خود، به شناسنامه اقتصادی‌اش دسترسی داشته باشد.
محمدی بیان کرد: علاوه بر این امکانات، در حال حاضر دولت یکسری از خدمات خود را بر دهک‌ها استوار کرده که دستگاه‌های حمایتی به ویژه کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بنیاد شهید می‌توانند برای ارائه خدمات به جامعه هدف خود از اطلاعات این پایگاه بهره‌مند شوند.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه از راه‌اندازی سامانه بهره‌مندی در وزارتخانه متبوع خبر داد و افزود: سیاست وزارت رفاه این بوده که بتواند در حوزه محرومیت‌زدایی، براساس داده‌های موجود و زیرساخت‌های هر استان، شهرستان و حتی کد پستی هر منطقه، وضعیت و زیرساخت‌های بهداشتی، آموزشی ، حامل های انرژی و امکانات آن منطقه را به یکدیگر پیوند دهد که در حال حاضر با استفاده از سامانه بهره‌مندی می‌توان شناسنامه‌ای از آخرین وضعیت رفاهی هر خانوار و وضعیت زیرساختی همان شهر رابه مدیران کلان و مدیران استانی در هر استان ارائه داد.
وی با اشاره به اینکه پایگاه رفاه ایرانیان براساس کد ملی و سامانه بهره‌مندی ایرانیان براساس موقعیت جغرافیایی، شناسنامه اقتصادی و جغرافیایی افراد را اعلام می‌کند، گفت: در سنوات گذشته تنها تعداد افراد زیر خط فقر اعلام می‌شد، اما امروز براساس این پایگاه، افراد زیر خط فقر براساس وضعیت نوع خانوار و نوع جغرافیا مشخص و شناسایی شده‌اند که در این شرایط دولت می‌تواند در حوزه کاهش و ریشه‌کنی فقر دقیق‌تر عمل کند.
محمدی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به سوالی درخصوص جمعیت زیر خط فقر بیان کرد: خط فقر با دو شاخص هزینه و درآمد سنجیده می‌شود، اما در پایگاه رفاه ایرانیان علاوه بر درآمد و هزینه، متغیرهای دیگری نیز مدنظر قرار می‌گیرند. از همین رو، این احتمال وجود دارد که یک خانواده زیر خط فقر نباشد اما از لحاظ بهره‌مندی نیازهای دیگری داشته باشد.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان در همین راستا یکی از دغدغه‌های مطرح رابحث ساختار خانواده عنوان کرد و ادامه داد: در حال حاضر دهک‌بندی و ساختار خانواده در پایگاه رفاه ایرانیان براساس خوداظهاری خانواده‌ها شکل گرفته است و این درحالیست که این موضوع موجب ایجاد تغییر و انحراف در ارائه یارانه نقدی به خانوارها می‌شود، چراکه برخی افراد در بعضی خانواده‌ها به هر دلیلی یارانه خود را از خانواده جدا کرده‌اند و در واقع ساختار این نوع خانواده استاندارد نیست.
به گفته وی، متولی و بهبود ساختار خانواده سازمان ثبت احوال کشور است که به تازگی برای رفع این چالش سامانه‌ای برای ثبت اطلاعات هویت خانوارها راه‌اندازی کرده است. در این مسیر در حال حرکت هستیم تا شناسنامه اقتصادی خانوارها به درستی تکمیل شود.
محمدی همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص در نظر گرفتن داده «مسکن» به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی در میزان بهره‌مندی و رفاه خانوار نیز اینگونه توضیح داد: یکی از چالش‌هایی که در پایگاه رفاه ایرانیان با آن مواجه هستیم بحث سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است؛ پایگاه رفاه ایرانیان تنها می‌تواند داده‌های ثبتی را از دستگاه‌های مربوطه دریافت می‌کند. در این میان اما، سازمان ثبت اسناد و املاک، آنگونه که باید سامانه کاملی از اطلاعات داده مسکن متصل به کدملی ندارد که در این راستا وزارت رفاه جلسات متعددی با سازمان برگزار و رایزنی‌هایی کرده است.
ایسنا