نگاهی به افزایش حمله سگهای ولگرد در ایران
کودک‌کُشی سگهای ولگرد
اخیرا شاهد خبرهای زیادی از حیوان‌گزیدگی درنقاط مختلف کشور هستیم؛ از کودک هشت ساله نکایی گرفته تا کودک شش ساله دزفولی و پسر۱۳ساله مشهدی که اسیر جولان سگهای ولگرد شدند و بر اثر سگ‌گزیدگی در لحظه جان خود را از دست دادند.
بگذریم از این‌که تعداد زیادی ازافراد هم بر اثسگ‌گزیدگی به مراکز بهداشتی مراجعه وواکسن هاری دریافت می‌کنند وباررها شدن سگهای ولگرد روی دوش نظام سلامت کشور افتاده است.طبق برآوردها هزینه واکسن وآنتی‌سرم هر مورد گزیدگی به‌طور متوسط ۲۷۰ دلار است! براین اساس هزینه سالانه مبارزه باهاری درایران بالغ بر۲۰۰۰ میلیارد تومان است که می‌شد با این رقم سالانه ۱۰ تا ۱۵بیمارستان تاسیس کرد اما باوجود دستورالعمل کنترل جمعیت سگهای ولگرد شهرداری،باراین مسئولیت بردوش کدام وزارتخانه یادستگاه اجرایی افتاده است؟چه کسی باید به این موضوع پایان دهدتادیگرشاهد مرگ هیچ کودکی در این‌خصوص نباشیم؟
سگهای بلاصاحب موضوعی است که دیگر از چالش هم فراتر رفته و حالا تبدیل به یک بحران شده است. رها بودن و پرسه زدن این حیوانات در بسیاری از شهرها و خیابان‌ها منجر به ایجاد بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان و در نتیجه باعث مرگ افراد زیادی می‌شود. طبق گفته محمدرضا شیرزادی، رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت، در ۲۰ سال گذشته در کشور، آمار موارد حیوان‌گزیدگی از ۱۸هزار و۳۰۵مورد(با میزان بروز ۳۵در۱۰۰هزار نفر جمعیت) در سال ۱۳۶۶ به بیش از۳۶۰هزارنفر دسال۱۴۰۲(با میزان بروز ۱۷۷ در۱۰۰هزار نفر جمعیت) رسیده است؛ آماری قابل‌تامل که نیازمند راهکاری جدی برای این موضوع است.
هر لاشه سگ ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان!
دستورالعمل کنترل جمعیت سگهای ولگرد که درستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان درسازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور تصویب شد، از سوی علی نیکزاد، معاون هماهنگی امور عمرانی وزیر کشور و رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور جهت اجرا از سوی شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر کشور به استانداری‌ها ابلاغ شده است. از طرفی براساس مفاد ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری که جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و...وجمع‌آوری حیوانات بلاصاحب و دفع حیوانات مریض، مزاحم و ولگرد را از وظایف شهرداری دانسته است. موضوعی که هومن ملوک‌پور، دامپزشک نیز با آن موافق بود و درگفت‌وگو باجام‌جم می‌افزایدکه متولی جمع‌آوری سگهای بلاصاحب شهرداری‌هاهستند. البته او درباره پشت‌پرده این اقدامات شهرداری توضیح می‌دهد:«درکشور به‌صورت مقطعی، اقداماتی توسط چند پیمانکار شهرداری انجام می‌شود. پیمانکاران خصوصی شهرداری با تحویل لاشه سگها، بابت کشتن هر قلاده سگ مبلغ ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان پول دریافت می‌کنند و درآمدشان ازاین مسیر است.»البته با جست‌و‌جویی ساده در فضای مجازی، شاهد فراخوان‌هایی هم در این‌خصوص هستیم.
گرگ‌های سگ‌نما!
براساس آخرین وضعیت بروزحیوان‌گزیدگی درکشور،بیشترین میزان بروز دراستان‌های گلستان،اردبیل(۵۰۳ و ۳۹۸مورد در ۱۰۰هزارنفرجمعیت) و پس از آن استان‌های خراسان‌شمالی و چهارمحال‌و‌بختیاری (۳۹۷و۲۹۲مورد در ۱۰۰هزارنفر جمعیت) بوده است. این دامپزشک نیز عنوان می‌کند تلفاتی که در این مدت بابت این موضوع ایجاد شده، در شهرستان‌هایی همچون همدان، اردبیل و...است.از طرفی ملوک‌پور نیزمدعی است که یک موضوع نادرستی میان چوپان‌های برخی از شهرها باب شده و آن هم آمیزش سگها و گرگ‌هاست. وی ادامه می‌دهد: «چوپان‌ها فکر می‌کنند که توله‌های حاصل از این آمیزش وحشی‌تر شده و می‌توانند گرگ‌ها راازبین ببرند تا آنها به گله‌شان حمله نکند.درصورتی‌که این‌گونه نیست چراکه شکل آنان شبیه‌سگ است‌ولی خصلتا گرگ هستند. سگها معمولا برای خوردن انسان‌ها به آنها حمله نمی‌کنند واین کاررابیشتر گرگ‌ها انجام می‌دهند. این گرگ‌ها عملا انگل اطراف شهرها و روستاها شدند.»
متولیان سگهای بلاصاحب چه کسانی‌اند؟
بارتبعات سگهای ولگرد بردوش وزارت بهداشت هم افتاده است،چراکه دراثرحمله این سگها درسال‌‌های اخیر، حیوان‌گزیدگی‌های متعددی را شاهد بودیم؛ مسأله‌ای که موجب شده افراد زیادی برای بیماری هاری به بیمارستان‌‌ها و مراکز درمانی مراجعه کنند و واکسن هاری بزنند. بگذریم از این‌که این مسأله هزینه‌های زیادی را هم به نظام سلامت کشور تحمیل می‌کند، همچنان‌که محمدرضا شیرزادی، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان این که واکسن هاری در ایران تولید نمی‌شود، می‌گوید:«واکسن هاری از کشور‌های هند و فرانسه که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت هستند وارد کشور می‌شود. مبلغ این واکسن برای هر ویال پنج یورو است که سه بار باید تزریق شود و این مبلغ غیر از چهار عدد سرم شست‌و‌شوست که به مبلغ بالا اضافه می‌شود امادرمراکز بهداشتی وبیمارستان به‌طوررایگان دراختیارمردم قرار می‌گیرد.» بااین‌که وزارت کشوروشهرداری‌هادستگاه‌های متولی سگهای ولگردهستند اماظاهراقانون مصوبی که تکلیف دستگاههای درگیر از‌جمله سازمان حفاظت محیطزیست، دامپزشکی ووزارت بهداشت راروشن کند،وجود ندارد.با این حال نمی‌‌توان به صراحت اعلام کرد افزایش جمعیت سگهای ولگرد ناشی ازعدم وجود شفافیت قانون باشدچرا‌که طبق گفته ملوک‌پور، جراح دامپزشک، تغذیه سگهای کنار جاده توسط برخی از دوستداران محیطزیست مسأله دیگری است که به زادآوری بیشتر سگها منجر می‌شود.با این حال لزوم ایجاد سیاست‌های کارآمد و مسئولانه برای کنترل جمعیت سگهای ولگرد و حفاظت از جان مردم، امری است که نباید به تعویق بیفتد. دستگاههای متولی باید اراده عملی برای رفع این آسیب را با مطالعه تطبیقی و به‌کار‌گیری شیوه‌‌های علمی و روزآمدی که در کشور‌های پیشرفته به‌کار گرفته می‌شود نیز به‌کار گیرند.