۵ مناظره انتخاباتی همه از یک شبکه | ۶ نکته درباره مناظره‌ها
با اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان و انتشار فهرست ۶ نامزد نهایی انتخابات ریاست جمهوری، صداوسیما از فردا وارد ماراتنی جدید با انجام قرعه‌کشی نامزدها و پخش برنامه‌های انتخاباتی میشود.
پیمان جبلی ـ رییس صداوسیما ـ یکشنبه ـ ۲۰ خرداد ماه در اتفاقی کم‌سابقه مقابل نمایندگان رسانه‌ها نشست تا به پرسش‌های آنها درباره برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما پاسخ دهد.
پیشتر در گزارشی میدانی که یکی از بخش‌های خبری صداوسیما پخش کرده بود، جذاب‌ترین ساختار برنامه‌سازی با موضوع انتخابات برای مردم «مناظره‌ها» دانسته شده بود و بر همین اساس عمده پرسش‌هایی که توسط خبرنگاران از رییس صداوسیما پرسیده شد هم حول همین موضوع می‌گشت.
در هفته اخیر از مهمترین پرسش‌های مرتبط با این موضوع، انتخاب مجری مناظره‌ها بود که توسط خبرنگار ایسنا در این نشست پرسیده شد و پیمان جبلی صراحتا چنین پاسخ داد: «انتخاب مجری نهایی مناظره‌ها در حال بررسی است و یکی ـ دو روز قبل از مناظره نام مجری اعلام میشود. بنابراین اسامی که در رسانه‌ها اعلام شده، صرفا گمانه‌زنی است.»
مجری مناظره‌های انتخاباتی سال‌های ۱۴۰۰، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۲ مرتضی حیدری بود که از شبکه یک سیما پخش می‌شد اما در حال حاضر احتمال اجرای برنامه توسط او منتفی به نظر می‌رسد. بر این اساس، اسامی مجریانی چون محمدجعفر خسروی (مجری قدیمی تلویزیون)، کامران نجف‌زاده (خبرنگار قدیمی و مجری این روزهای برنامه «برمودا»)، المیرا شریفی‌مقدم (مجری و گوینده تلویزیون) و مهدی مهدی‌قلی (مجری تلویزیون) به گوش می‌رسد و البته نامِ آخر، این روزها بیشتر در فضای مجازی مطرح بوده؛ گویا مهدی‌قلی در دوره‌های قبل گریم‌شده به عنوان مجری جایگزین در کنار مرتضی حیدری حضور داشته و آماده‌باش از نزدیک، شاهد برگزاری مناظره‌های دوره‌های قبل روی آنتن زنده بوده است. حال اینکه صداوسیما در نهایت به همین نام می‌رسد یا قصد سورپرایز بیننده‌اش را دارد، پرسشی است که برای دریافت پاسخ آن باید تا یکی ـ دو روز مانده به انتخابات صبر کرد.
۵ مناظره انتخاباتی همه از یک شبکه
در چند دوره گذشته تعداد مناظره‌ها به عدد سه می‌رسید اما در سال ۱۴۰۳ این رقم به پنج مناظره رسیده؛ یعنی تعداد مناظره‌ها بیشتر شده است. تمامی مناظره‌ها از شبکه اول سیما پخش میشود و مدت زمان هر کدام حدودا سه و نیم ساعت است.
زمان پخش مناظره‌ها به گفته جبلی بعد از مغرب است که از ساعت ۱۶ دوره‌های گذشته فاصله گرفته است.
درباره دکور مناظره‌های انتخاباتی هم توضیحی مجزا توسط رییس صداوسیما مطرح نشد با این همه جبلی به طور کلی گفته است: آماده‌سازی دکورها و زیرساخت‌های فنی تقریبا نهایی شده است و ظرف چند روز آینده تمام آنها نهایی خواهد شد.
پرسش‌های مناظره‌ها چگونه است؟
بر اساس آنچه رییس صداوسیما اعلام کرده، برای طراحی مناظره‌ها از نظرات مردم، نخبگان و کارشناسان ارشد بهره گرفته شده است.
جبلی تاکید کرده، طراحی سولات مشخص و دقیق است و جلوی کلی‌گویی‌ها را خواهد گرفت. در این طراحی‌ها تلاش شده حداکثر ظرفیت برای پاسخگویی‌ها اتفاق بیفتد تا تجربه‌های تلخ گذشته را نداشته باشیم.
اما بخشی از اشاره رییس صداوسیما به «تجربه‌های تلخ گذشته» می‌تواند به شوخی‌هایی برگردد که در دوره‌های گذشته با مناظره‌های انتخاباتی شد. از نقد شیوه اجرای مجری‌های گرفته تا ساختار و شاکله این برنامه‌ها که بعضا به مسابقه «از کی بپرسم» تلویزیون تشبیه شده و عده‌ای هم به شوخی با این برنامه و سوالاتش در فضای مجازی پرداخته بودند؛ شرایطی که به اعتقاد متولیان رسانه ملی در هر حال مناسب شخصی که قرار است نفر دوم کشور باشد، نیست.
گویا جبلی و یارانش این بار برای حل این مشکل برنامه‌هایی دارند؛ رییس صداوسیما در نشست امروز گفته است: «یکی از آسیب‌های دوره‌های قبل همین مسئله بود. عرصه مناظره عرصه سنگینی است و نامزدها احتمال دارد نفر دوم کشور بشوند؛ بنابراین باید از اینکه برنامه‌ها به گونه‌ای باشند که با مسابقه یا فکاهی مقایسه شوند جلوگیری شود. ما هم توجه داریم محورها و سوالات با سنگینی و وزانت همراه باشند.»
احتمال پخش مناظره‌های دونفره
سال ۸۸؛ زمانی که برای نخستین بار صداوسیما (در زمان ریاست سید عزت الله ضرغامی) و ستاد برگزاری انتخابات تصمیم گرفت تولید و پخش ساختاری به نام مناظره‌های انتخاباتی را در دستور کار خود قرار دهد. این مناظره‌ها که دونفره انجام می‌شد، در آن زمان به شدت مخاطب داشت. پس از آن ساختار مناظره به قالبی جدی در بین برنامه‌های انتخاباتی تبدیل شد و البته هیچگاه دونفره برپا نشد.
حالا خبرنگاران به یاد آن مناظره‌های پر سر و صدا این پرسش را با رییس صداوسیما در میان گذاشتند که آیا احتمال پخش مناظره‌های رودررو هست؟
جبلی گفته است: «کنترل سلامت و آگاه شدن مردم از نظرات، حق عمومی است. در مناظره‌های دونفره، این نظرات ممکن است در زد و خوردهای کلامی مشخص نشوند. مردم حق دارند در جریان این تضارب آرا قرار بگیرند. به نظر ما این جذابیت در مناظره‌های گروهی هم وجود دارد و در دیگر برنامه‌ها هم چالش‌های جذابی پیش خواهد آمد.»
با این همه رییس صداوسیما احتمال پخش مناظره‌های رودررو را کاملا منتفی ندانسته است؛ «یکی از احتمالات کشیده شدن انتخابات به دور دوم است که اگر این اتفاق بیفتد، اینکه مناظره‌ها رودررو باشد یا شکل دیگر، در حال بررسی است.»
برخورد با تخریب افراد و همچنین ایجاد فرصت پاسخگویی
نکته پایانی درباره مناظره‌ها، نحوه برخورد با تخریب افراد است. در دوره‌های گذشته ادعاها و مطالبی از سوی برخی نامزدها درباره افراد یا گروه‌های سیاسی مطرح شد که نیاز به توضیحات تکمیلی از سوی این افراد داشت که گاه در برنامه حاضر نبودند یا فرصت پاسخگویی نداشتند. حتی در دوره‌ای این وعده داده شد که برای پاسخگویی، فرصتی در اختیار افراد قرار خواهد گرفت که این مهم در تنگاتنگ برنامه‌های انتخاباتی گم شد.
حالا در کنار این وعده همیشگی (پاسخ به ادعاها و تخریب‌ها)، چنین عنوان شده که به شدت با تخریب افراد یا همان «لجن پراکنی» در مناظره‌ها برخورد میشود. هرچند جبلی معتقد است، صداوسیما نباید در مناظره‌ها دخالت شخصی انجام دهد و هر سخنی را مصداق بداخلاقی بداند؛ «هر بگو مگو را نمی‌توان مصداق بداخلاقی و بی‌قانونی گذاشت. مرجع تشخیص این بداخلاقی‌ها کمیسیون تبلیغات است. شکل برگزاری مناظره‌ها گروهی است و چهارچوب‌های مختلفی در نظر گرفته شده تا جلوی این بداخلاقی‌ها گرفته شود.»
هفته‌ای هفت ساعت مناظره
بر اساس این گزارش ایسنا، با اعلام اسامی داوطلبان انتخابات، تبلیغات از همین امروز آغاز شد و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رأی یعنی ساعت ۸ صبح پنجشنبه هفتم تیر ادامه دارد. بر اساس اطلاعیه شماره ۲ ستاد انتخابات ریاست جمهوری رسانه ملی که پنجشنبه گذشته توسط معاونت سیما منتشر شد، هر نامزد ریاست جمهوری، در برنامه مناظره‌های انتخاباتی، فرصت ۱۰۵۰ دقیقه‌ای برای تبلیغات خواهد داشت.
زمان پخش مناظره‌های انتخاباتی در پی برگزاری مراسم قرعه‌کشی برنامه‌های انتخاباتی در صداوسیما و ارائه جدول برنامه‌ها مشخص خواهد شد. ضمن اینکه با در نظر گرفته پنج مناظره انتخاباتی برای این دوره، می‌توان گفت در فرصت باقیمانده بیش از یک مناظره در هفته پخش خواهد شد. /ایسنا