نقش رئیسی در گشایش قابل توجه در روابط ایران و کشورهای عربی
«حضور قابل توجه نمایندگان کشورهای عربی در مراسم تشییع ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، سؤالات زیادی را درباره آینده روابط ایران و کشورهای عربی در محافل سیاسی مطرح کرده است».
وبسایت بی‌بی سی انگلیس با طرح این موضوع نوشت: در دوران ریاست جمهوری رئیسی، گشایش قابل توجهی در روابط تهران با کشورهای عربی مشاهده شد. نمونه بارز آن، امضای توافق با عربستان در سال ۲۰۲۳ بود که به هفت سال قطع روابط دیپلماتیک دو کشور پایان داد. روابط ایران با کشورهای عربی دیگری مانند مصر و تونس هم پیشرفت‌هایی داشت و عده‌ای این بهبود روابط را از دستاوردهای مهم دولت رئیسی ارزیابی می‌کنند.
نمایندگان و مسئولان ۶۸ کشور در مراسم ابراهیم رئیسی و همراهانش، که روز چهارشنبه در سالن اجلاس سران تهران برگزار شد، شرکت کردند. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس و وزرای خارجه عربستان، امارات، بحرین، کویت، عراق، مصر و اردن از جمله رهبران و نمایندگان بلندپایه حاضر در این مراسم بودند. قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس، برای اولین بار از زمان رسیدن به این مقام، به ایران سفر کرد و با رهبر جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد.
بعضی تحلیلگران معتقدند که حضور دو تن از رهبران کشورهای عربی، و نمایندگان دیپلماتیک بلندپایه دیگر در این مراسم، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از تغییرات احتمالی در روابط ایران و کشورهای عربی ارزیابی شود. حَکم امهز، تحلیلگر سیاسی معتقد است این حضور نتیجه اقدامات دیپلماتیک دولت رئیسی بوده و نشان‌دهنده باز شدن درهای روابط ایران با کشورهای عربی و حوزه خلیج‌فارس است.
فوراتی عبدالعزیز، سردبیر سابق روزنامه الفجر تونس، در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی تاکید کرد که این سفر که جزو معدود سفرهای خارجی رئیس‌جمهور تونس بوده، نشان‌دهنده «شجاعت سیاسی» تونس در بهبود روابط با ایران است و پیش‌بینی کرد که روابط تونس و تهران در آینده نزدیک به شکل قابل توجهی بهبود خواهد یافت.
به عقیده تحلیلگران، حضور نمایندگان بلندپایه کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مراسم تشییع رئیسی، که بعضی از آنها قابل توجه بود، نشانه آشکاری از تمایل به بهبود روابط است.
به عنوان مثال، حضور عبداللطیف الزیانی، وزیر امور خارجه بحرین در تهران پس از ۱۳ سال، سؤالات زیادی را درباره آینده روابط منامه و تهران که در حال حاضر روابط دیپلماتیک ندارند، ایجاد کرده است. همزمان حمد بن عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین، اعلام کرد که «هیچ دلیلی برای به تاخیر انداختن عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بحرین و ایران وجود ندارد». این صحبت‌ها نشان می‌دهد که منامه به دنبال بهبود روابط با تهران است.
حکم امهز، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که بازسازی اعتماد بین بحرین و ایران به زمان نیاز دارد. او می‌گوید: روابط منامه و تهران بعد از توافق ایران و عربستان در سال گذشته به تدریج شروع به بهبود کرده است. حضور نمایندگان بحرین در مراسم تشییع رئیسی نشانه‌ای مثبت از تمایل بحرین به بهبود روابط است.
اما عبدالله الجنید، تحلیلگر بحرینی تاکید کرد که حضور بحرین در این مراسم تنها در چارچوب «تشریفات دیپلماتیک و نه بیشتر» بوده، و گفت که باید حساب سیاست را آداب و رسوم انسانی جدا کرد.
در مورد سعودی‌ها، ناظران به حضور شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان، و عبدالله بن سعود العنزی، سفیر این کشور در ایران اشاره کرده‌اند و همین طور شاهزاده منصور بن متعب بن عبدالعزیز، مشاور ملک سلمان، پادشاه عربستان.
هشام الغنام، مدیر مرکز پژوهش‌های امنیتی دانشگاه نایف عربستان گفت که این حضور نشان‌دهنده مصالحه ایران و عربستان برای دستیابی به روابط پایدارتر بین دو کشور است. آنچه در جریان حضور وزیر خارجه عربستان در تهران مشاهده شد حاکی از وجود «روابط شخصی نزدیک و مهم» با مقامات ایرانی بود که به تحکیم روابط دیپلماتیک بین دو طرف کمک می‌کند، اما به نظر این تحلیلگر اقدامات مربوط به اعتمادسازی بین دو طرف مدتی طول می‌کشد.
مبارک آل عاتی، نویسنده سعودی معتقد است که حضور نمایندگان عربستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مراسم تشییع رئیس‌جمهوری ایران، نشانه‌ای از تمایل این کشورها به ادامه روند کاهش تنش و تقویت روابط با ایران است، و می‌تواند به اجرای عملی توافق‌نامه‌های امضاشده بین ایران و عربستان، به ویژه توافقات امنیتی منجر شود./کیهان