ادعای جدید گروسی علیه تهران
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان این ادعا که سطح بازرسی‌های این سازمان از تاسیسات هسته‌ای ایران با پیشرفت‌های صورت گرفته طی سال‌های اخیر متناسب نیست خواستار احیای بازرسی‌ها در سطح توافق سال ۹۴ شد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان این ادعا که سطح بازرسی‌های این سازمان از تاسیسات هسته‌ای ایران با پیشرفت‌های صورت گرفته طی سال‌های اخیر متناسب نیست خواستار احیای بازرسی‌ها در سطح توافق سال ۹۴ شد.
رافائل گروسی به‌رغم همکاری‌های گسترده و مثال‌زدنی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان گفت: همکاری‌ها با ایران در سطحی که باید باشد، نیست. اینکه بگوییم هیچ تعاملی وجود ندارد، صحیح نیست و بازرسی‌های آژانس در ایران جریان دارد، اما من می‌گویم که بازرسی ما در سطحی که باید دید داشته باشیم نیست. بنابراین ما در این زمینه کمبود داریم.
وی با اشاره به سفر اخیرش به ایران و دیدار با مقام های ارشد کشورمان افزود: یکی از دلایلی که من به ایران رفتم این بود که ببینم آیا می‌توانیم شرایط را بعد از یک دوره طولانی، این فقدان گفت‌وگو را بهبود ببخشیم.
مدیرکل آژانس در پاسخ به سووالی درباره سطح دسترسی‌های آژانس در ایران گفت: بازرسی‌هایی که در حال حاضر انجام می‌دهیم متناسب با توافقات ابتدایی پادمانی است. اما در خصوص ایران، فعالیت‌های هسته‌ای گسترده‌تر است و مسائلی وجود دارد مانند سانتریفیوژهای نسل جدید که مقدار قابل توجهی اورانیوم غنی شده و نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای تولید می‌کنند و ما در این زمینه دید نداریم.
وی بیان داشت: این بخش از بازرسی‌های بیشتر، قسمتی از توافق تقریبا غیر فعال برجام است که بعد از خروج آمریکا از این توافق و سپس ایران، به حاشیه رانده شد. بنابراین ما در شرایطی هستیم که آژانس دید زیادی را نسبت به فعالیت‌های راهبردی در ایران از دست داده است و ما به رغم اینکه برجام اجرا نمی‌شود، در تلاش هستیم این روند را احیا کنیم؛ از این جهت شرایط دشوار است.
گروسی در پاسخ به این سووال «شما ژانویه گذشته گفتید ایران اورانیوم غنی‌شده کافی برای تولید چند سلاح اتمی دارد. آیا این هشدار همچنان پابرجاست؟» ادعا کرد: بله همینطور است و چه بسا بیشتر؛ چون آن‌ها به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهند. اما باید این مساله را روشن کنیم این بدین معنا نیست که آن‌ها در مقطع کنونی سلاح هسته‌ای دارند.
وی سپس توضیح داد تولید سلاح هسته‌ای مراحلی دارد که غنی‌سازی اورانیوم یکی از مراحل است و «مسائل ضروری دیگری وجود دارد که شما بتوانید یک کلاهک هسته‌ای فعال داشته باشید.»
مدیرکل آژانس ادامه داد: «ما در تلاش هستیم که سطحی از فعالیت‌ها، بازرسی‌ها و نظارت در ایران را بازسازی کنیم که آژانس بتواند درباره تهدید آمیز نبودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران به جامعه جهانی اطمینان لازم را بدهد.»
گروسی ادعا کرد: «این ها مذاکرات پیچیده‌ای است که گفت‌وگوهای سیاسی و بسیار فنی را شامل می‌شود و ما تلاش می‌کنیم که به یک راه‌حل مناسب برسانیم.»
او همچنین در پاسخ به این سووال «آیا جنگ غزه کار آژانس را دشوار کرده است؟» افزود: «بله، چون ما در خلا کار نمی‌کنیم. سطح تنش در حدی است که همه می دانیم و اصفهان، جایی که من رفته بودم هدف تبادلات اخیر آتش میان اسرائیل و ایران بود.»
وی با اشاره به اینکه شماری از تاسیسات اتمی ایران در اصفهان مستقر است افزود: «باید بگویم که هیچ‌کدام (از مراکز اتمی) بر اثر موشک‌ها، راکت‌ها یا هرچه که بود، آسیبی ندیده است.
اما ادعای گروسی درباره کافی نبودن سطح بازرسی‌ها در ایران در حالی مطرح می‌شود که مقامات کشورمان بارها تاکید کرده که تدابیر جبرانی صورت گرفته در برجام «به هیچ وجه مستقیم یا غیرمستقیم بر توانایی آژانس برای انجام بازرسی‌های خود در ایران تأثیر نمی‌گذارد.»
نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین اسفند سال گذشته طی بیانیه‌ای با اشاره به این نکته که «در حال حاضر کلاً تعداد ۱۲۰ بازرس منتصب برای جمهوری اسلامی ایران در اختیار آژانس است» تصریح کرد: این به وضوح نشان می‌دهد که ایران تمایل دارد آژانس را قادر سازد تا وظایف خود را با بهره‌مندی از تخصص بازرسان مختلف انجام دهد.
به گزارش ایرنا، ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.
جمهوری اسلامی ایران سال ۲۰۱۸ سازو کار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام به تمام تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.
دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاست‌های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است.
در واقع، تجربه نشان داده که کاخ سفید به رغم ادعای دیپلماسی اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در زمینه بازگشت به برجام و جبران سیاست شکست خورده دولت ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا علیه ایران ندارد.
مذاکرات برای از سرگیری اجرای برجام در هشت دور با حضور نمایندگان گروه ۱+۴، اتحادیه اروپا و ایران در وین برگزار شد. هیات آمریکایی نیز به صورت غیرمستقیم در گفت وگوها حاضر بود اما نتیجه مذاکرات به دلیل عواملی همچون تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم‌گیری، زیاده‌خواهی و طرح درخواست‌های جدید از سوی آمریکا معطل ماند.
ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.