فرصت دوباره به «رافائل گروسی»

حضور مدیر کل آژانس در ایران و همنشینی او با دانشمندان و متخصصان هسته‌ای داخلی و خارجی در کنفرانس اصفهان، نمونه روشنی از سیاست دولت سیزدهم برای بی‌اثرگذاشتن سناریوهای طراحی شده ضد ایرانی به شمار می‌رود. همان قدر که رویکرد منطقه‌ای ایران توانست به یکی از مجموعه عوامل مؤثر در پیشبرد سیاست خارجی تحول خواهانه و پذیرش ایده‌های همکاری درون منطقه‌ای ایران در این زمینه تبدیل شود، دیپلماسی هسته‌ای دولت از طریق باز کردن درهای خود به روی صاحبنظران فناوری هسته‌ای با حضور مقام‌های بالادستی آژانس بر افزایش این نفوذ تأثیرگذار خواهد بود.

«رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمتر از یک ماه مانده به نشست شورای حکام به تهران سفر کرد و در نخستین برنامه با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه دیدار و گفت‌و‌گو کرد. سفر مدیر آژانس اگر چه به ‌واسطه حضور در نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ایران انجام می‌شود اما گفت‌و‌گوی چهره به چهره او با مقام‌های ایرانی ناظر بر بازماندن پرونده چند موضوع اختلافی و در شرایطی که پاسخ نظامی ایران علیه رژیم صهیونیستی، معادلات منطقه‌ای را با تحولی جدی روبه‌رو ساخته، حائز اهمیت ویژه‌ای است.

حضور مدیر کل آژانس در ایران و همنشینی او با دانشمندان و متخصصان هسته‌ای داخلی و خارجی در کنفرانس اصفهان، نمونه روشنی از سیاست دولت سیزدهم برای بی‌اثرگذاشتن سناریوهای طراحی شده ضد ایرانی به شمار می‌رود. چه همان قدر که رویکرد منطقه‌ای ایران توانست به یکی از مجموعه عوامل مؤثر در پیشبرد سیاست خارجی تحول خواهانه و پذیرش ایده‌های همکاری درون منطقه‌ای ایران در این زمینه تبدیل شود، دیپلماسی هسته‌ای دولت از طریق باز کردن درهای خود به روی صاحبنظران فناوری هسته‌ای با حضور مقام‌های بالادستی آژانس بر افزایش این نفوذ تأثیرگذار خواهد بود. حضور «عبدالله العنزی»، سفیر عربستان در کنفرانس اصفهان و دیدار از نمایشگاه دستاورد‌های هسته‌ای ایران در حاشیه این نشست نشان داد که رویکرد دولت سید ابراهیم رئیسی تا چه اندازه توانست گفتمان کشورهای عربی را در روند ضدیت با برنامه هسته‌ای ایران متحول سازد و مقام سعودی را به حضور در نشست با اندیشمندان هسته‌ای و نظاره دستاوردهای صلح‌آمیز اتمی ایران بکشاند. در چنین فضایی محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز گذشته پیام نشست اصفهان را گسترش فناوری هسته‌ای برای رسیدن به انرژی پاک و پایدار خواند و از همه کشورها و مؤسساتی که آمادگی مشارکت در این حوزه را دارند، دعوت کرد تا برای سرمایه گذاری و فاینانس در این حوزه اعلام حضور کنند. اسلامی همچنین با تأکید بر آمادگی ایران برای همکاری با آژانس در چهارچوب پادمان و «ان.پی.تی» بر ادعاهای مطرح شده از سوی برخی مقامات این سازمان و ادعاهای موهوم محافل غربی پیرامون روند همکاری ایران و آژانس و رویکرد صنعت هسته‌ای ایران خط بطلان کشید.

وضعیت پیش از سفر

«گروسی» پیش از سفر خود به ایران مدعی شده که ایران در غنی‌سازی اورانیوم به پیش می‌رود، مفاد بیانیه مشترک اسفندماه 1401 را اجرا نمی‌کند و همچنان به ایجاد موانع برای بازرسی‌ها ادامه می‌دهد. این موضوعات بویژه در نشست اسفندماه گذشته شورای حکام آژانس از سوی مدیر کل بازتاب پیدا کرد و او با اشاره به افزایش حجم ذخایر اورانیوم و افزوده شده بر غنای 60 درصدی اورانیوم معترض شد که پیشرفت جدیدی در جهت توافق مشترک تهران و آژانس حاصل نشده است. درخواست برای توضیحات فنی معتبری پیرامون منشأ اورانیوم غنی شده در ورامین و تورقوزآباد، موضوع بازرسان و عدم اجرای کد 3.1 پروتکل الحاقی از دیگر موارد مطروحه در نشست شورای حکام بود. اشاره مدیر کل به این موضوعات در حالی است که او به دلایل و پیام استراتژی تهران مبنی بر توقف مرحله به مرحله تعهدات برجامی‌اش که پاسخی به عهدشکنی غرب در اجرای برجام بود، توجهی نداشته با این حال همچنان معترف است که ماهیت برنامه‌های هسته‌ای ایران جنبه تسلیحاتی ندارد. این در حالی است که تعامل ایران با آژانس به رغم متوقف کردن تعهدات خود در چهارچوب توافق هسته‌ای، فارغ از تعهداتش ذیل توافقنامه پادمان هسته‌ای موسوم به «ان.‌پی. تی» نیست تا قطار همکاری دو طرف برای رفع ابهامات و حل پرونده‌ها همچنان در حال حرکت باشد.

مدیرکل آژانس پس از دیدار با مقام های دیپلماتیک ایران در پیامی در صفحه شخصی خود در ایکس با اشاره به سفرش به ایران اعلام کرد: «مجموعه ای از اقدامات عملی ملموس را برای احیای بیانیه مشترک 4 مارس 2023 با هدف بازگرداندن روند اعتمادسازی و افزایش شفافیت پیشنهاد داده است».

ایران و آژانس اینک با شرایط پیچیده‌ای روبه‌رو هستند که خروج ایالات متحده از برجام و بی‌تکلیفی کشورهای اروپایی در برابر این عهدشکنی آن را پدیدار کرده است اما دولت سیزدهم می‌کوشد صحنه تدارک دیده شده برای قرار دادن ایران در نقطه فشار از سوی آژانس را به طور هوشمندانه مدیریت کند.

همنشینی در اصفهان

چراغ سبز به سفر «گروسی» و برگزاری کنفرانس اصفهان بخشی از این تلاش دولت برای بی‌اثرگذاشتن گشوده نگه داشتن پرونده‌های اختلافی ایران و آژانس به شمار می‌رود و یادآور این واقعیت است که ماهیت برنامه اتمی ایران فارغ از اهداف صلح جویانه و مصلحت و نیازهای کشور در حوزه‌های مورد نیاز داخلی نیست. چه تبادل نظر دانشمندان داخلی و خارجی درباره واقعیات ‌گام های رو به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، بازتاب‌دهنده حقیقت علم و فناوری کشور در این حوزه به جهانیان است و در عین حال ایران را کشوری آماده برای مشارکت‌ و همکاری‌های علمی با سایر کشورها معرفی می‌کند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز گذشته در حاشیه کنفرانس اصفهان، این مهم را موجب شکسته شدن حصار ایجاد شده و مقابله با جریان سلطه در صنعت اتمی جهان دانست و تصریح کرد که با تکیه بر این روند می‌توان شاهد ظهور یک نظام متفاوت برای نقش آفرینی در حوزه علم و فناوری بود.

همکاری با آژانس در چهارچوب پادمان و ان.پی.تی

اسلامی همچنین در سخنانی در کنفرانس بین‌المللی اصفهان با اشاره به تلاش ایران برای گسترش فناوری هسته‌ای برای رسیدن به انرژی پاک و پایدار تأکید کرد که ایران اراده رسیدن به 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای را تا 1420 در برنامه خود قرار داده است و این طرح‌ها را در سواحل شمالی و جنوبی کشور به اجرا خواهد گذاشت. به گفته او اجرای این برنامه سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی و فاینانس داخلی و خارجی به عنوان عاملیت پیش برنده سرمایه‌گذاری تعریف شده و ایران از همه کشورها و مؤسساتی که آمادگی سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته باشند، دعوت به عمل می‌آورد. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین تصریح کرد که ایران همکاری با آژانس در چهارچوب پادمان و ان.پی.تی را سرلوحه سیاست خود قرار داده است چنانکه به گواه گزارش‌های مستمر آژانس ظرفیت جذب شده بازرسی از تأسیسات هسته‌ای ایران در 2023 به میزان 22 درصد بازرسی‌های کل جهان بوده است. به این ترتیب ظرفیت نصب شده ایران 3 درصد و بازرسی‌ها 22 درصد بوده که این حجم از بازرسی در طول تاریخ از سوی هیچ کشوری صورت نگرفته است.

ضیافت شام

 نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ۲۰۲۴ روز گذشته با حضور رئیس سازمان انرژی اتمی آغاز به کار کرد. این کنفرانس به مدت سه روز با حضور میهمانانی از کشورهای مختلف در میهمانسرای عباسی اصفهان از سوی انجمن هسته‌ای ایران و پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ایران برگزار می‌شود. «گروسی» که از میهمانان نشست بین‌المللی اصفهان است، شب گذشته در ضیافت شامی به میزبانی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران شرکت کرد و در کنفرانس خبری امروز به تشریح نتایج رایزنی‌های خود در این سفر خواهد پرداخت.

روزنامه ایران