چرایی بدل شدن اردن به بخشی از سپردفاعی در خدمت صهیونیست‌ها

با توجه به وابستگی تمام عیار اردن به کمک های اقتصادی آمریکا، واشنگتن محدودیتی برای فعالیت های نظامی و اطلاعاتی در اردن ندارد و در همین چهارچوب می توان پی برد که چرا اردن به بخشی از سپر دفاع از رژیم صهیونیستی در مقابل عملیات «وعده صادق» بدل شده بود.

اردن یکی از اصلی ترین شرکای آمریکا در منطقه غرب آسیا است که روابط عمیق سیاسی، اقتصادی و نظامی با این کشور دارد که این روابط در سال های اخیر از دو جنبه نظامی و اقتصادی تعمیق پیدا کرده است.

اردن از ابتدای شکل گیری در سال 1921 به عنوان تحت الحمایه انگلستان و سپس استقلال از نظام قیمومیت انگلیسی در 1946 تاکنون یکی از کشورهای محور غربی در منطقه عربی بوده است. این کشور در دوره افزایش حضور و نفوذ آمریکایی ها در خاورمیانه طی دهه 1960 میلادی روابط اش را با واشنگتن گسترش داد که پیشران اصلی این روابط برای کاخ سفید موقعیت استراتژیک اردن در شرق فلسطین اشغالی بود.

هرچند اردن همانند کشورهای خلیج فارس دارای نفت نبود، ولی به لطف حضور در کرانه خاوری رود اردن در دوره پس از تشکیل رژیم صهیونیستی اهمیت بالایی در معادلات مربوط به منازعه فلسطین پیدا کرد. از این رو آمریکا در راستای تامین امنیت رژیم صهیونیستی روابط با اردن را نیز به طور ویژه تقویت نمود که در ابتدا جنبه سیاسی، نظامی و امنیتی اولویت این رابطه بوده است.

روابط اردن با آمریکا در دوره به قدرت رسیدن «عبدالله بن حسین» با سرعت بیشتری گسترش یافت و اردن در این برهه به عنوان شریک اصلی آمریکا در منطقه شامات به ایفای نقش پرداخت. موقعیت اردن در این برهه به عنوان پایگاه نظامی و اطلاعاتی آمریکا در بحبوحه اشغال عراق، جنگ سوریه و ... مورد بهره برداری قرار گرفت. این اهمیت نظامی در سایه تشکیل ائتلاف به بهانه مقابله با داعش بیشتر شد و آمریکا به بهانه تشکیل این ائتلاف به روابط نظامی اش با اردن جنبه رسمی بخشید.

تا پیش از تشکیل این ائتلاف گزارش ها و اخباری درباره حضور نظامی و اطلاعاتی آمریکا در اردن برای تاثیرگذاری در سوریه، عراق و حتی لبنان مطرح بود اما با تشکیل ائتلاف به بهانه مقابله با داعش آمریکا پروژه تاسیس پایگاه های نظامی در شمال اردن (نزدیک مرز عراق و سوریه) را با جدیت دنبال کرد. آمریکا در ازای حضور نظامی اش در اردن متعهد شد که سالانه 1.2 میلیارد دلار کمک در اختیار دولت امان قرار دهد که بخشی از این کمک (حدود 500 میلیون دلار) کمک های نظامی است.

آمریکا درحالی از سال 2017 با انعقاد قراردادی 5 ساله متعهد به پرداخت کمک های اقتصادی بیشتر به اردن شد که این کشور بعد از دهه 2000 به دلیل اجرای سیاست های اصلاحات ساختاری نیازمند دریافت وام از صندوق بین المللی پول شد، که این امر مقدمه گرفتاری این کشور در تله بدهی سیستم مالی غرب و به تبع آن وابستگی اقتصادی شدید این کشور شد.

همین وابستگی مالی و اقتصادی اردن منجر به موقعیت ضعیف این کشور در تعامل با آمریکا شد و واشنگتن برای متقاعد کردن دولت امان جهت پذیرش قرارداد نظامی 2021 کار دشواری نداشت. این قرارداد نظامی که به  حضور ارتش آمریکا در پایگاه  های نظامی اردن  در الزرقا و المفرق رسمیت بخشید و علاوه بر این بندهایی درباره معافیت از هرگونه نظارت و بررسی گمرکی، آزادی عمل تام در فعالیت های اطلاعاتی و نظامی، اجازه ورود کشورهای متحد به این پایگاه ها  را اخذ کرد و عملا بخشی از حق حاکمیت اش را به آمریکا واگذار نموده است.

از همین رو می توان انتظار داشت که با توجه به وابستگی تمام عیار اردن به کمک های اقتصادی آمریکا، واشنگتن محدودیتی برای فعالیت های نظامی و اطلاعاتی در اردن نداشته و نخواهند داشت. در همین چهارچوب می توان پی برد که چرا اردن به عنوان سپر دفاع از رژیم صهیونیستی در عملیات وعد صادق عمل کرد./تسنیم