جام جهانی قطر ؛ فرصت و تلنگری برای ایران

عصر ایران: روز پنجشنبه گذشته پس از یک ماراتن نفس گیر و رقابتی سنگین، میزبان جام جهانی 2022 مشخص شد و قطر - این شبه جزیره کوچک در جنوب خلیج فارس- افتخار میزبانی را دریافت کرد. قطر در رقابت با کشورهای کره جنوبی، ژاپن، استرالیا و آمریکا توانست میزبانی جام جهانی را به دست آورد. 22 عضو کمیته اجرایی فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) با توجه به شرایط کاندیداها، کشور میزبان را انتخاب کردند. در نخستین مرحله از رای گیری، قطر 11 رای، کره جنوبی و آمریکا هر یک سه رای، ژاپن چهار رای و استرالیا یک رای به دست آورد و در مرحله نهایی پس از حذف کره جنوبی، ژاپن و استرالیا، در رای گیری میان قطر و آمریکا، این "شبه جزیره" خلیج فارس بود که 14 بر8 رقیب پرقدرت خود یعنی آمریکا را شکست داد تا باراک اوباما در اقدامی کم نظیر لب به شکوه گشاید و به جای تبریک گفتن به پیروز ، تصمیم کمیته اجرایی فیفا را "اشتباه" بخواند. فوتبال ما این جام جهانی در سال 2022 یعنی 12 سال دیگر برگزار می شود. به مقامات فدراسیون فوتبال ایران پیشنهاد می کنیم تمام تلاش خود را به کار گیرند تا ایران نیز در جمع تیم های شرکت کننده در جام جهانی 2022 حاضر باشد چرا که بسیار اندوهناک است که جام جهانی در نزدیک ترین محل به کشورمان برگزار شود و شمار زیادی از ایرانیان دوستدار فوتبال هم برای تماشای جام جهانی به قطر بروند و ایران نتواند از این مزایا استفاده کند. به نام خاورمیانه و اولین کشور اسلامی قطر در مدت معرفی کاندیداتوری خود برای کسب میزبانی جام جهانی فوتبال سعی کرد اینگونه نشان دهد که دادن میزبانی به قطر به معنی دادن میزبانی به خاورمیانه است و البته این تصمیم فیفا در پذیرش چنین مفهومی اقدامی صحیح و به جا بود. خاورمیانه و به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، از هواداران و مشتاقان و طرفداران بسیار زیاد فوتبال برخوردار است و عدالت نیز حکم می کرد که این بار جام جهانی در خاورمیانه برگزار شود. در میان کشورهای خاورمیانه نیز قطعا قطر یکی از شایستگان چنین میزبانی است. به عنوان مثال در طول شانزده دوره برگزاری بازی های آسیایی ( المپیک آسیا)، منطقه خاورمیانه تاکنون دو مرتبه یعنی در سال های 1974 تهران و 2006 دوحه میزبان چنین بازی هایی بوده و بقیه دوره ها در مناطق دیگری از آسیا برگزار شدند. در 14 دوره برگزاری مسابقات فوتبال قهرمانی آسیا نیز تاکنون هفت بار این مسابقات در منطقه خاورمیانه برگزار شد که اتفاقا قطر علاوه بر میزبانی این مسابقات در سال 1988، میزبان آینده این بازی ها در سال 2011 نیز هست. این بازی ها در منطقه خاورمیانه تاکنون در ایران (دو مرتبه)، اسرائیل، کویت، قطر، امارات و لبنان برگزار شده اند که با نگاهی به این مناطق نیز در می یابیم در شرایط فعلی علاوه بر قطر و امارات هیچ یک نمی توانستند تقاضای میزبانی باشند. امارات نیز هم اکنون برای کسب افتخار میزبانی بازی های المپیک تلاش می کند. به نام خلیج فارس و خاورمیانه یکی از موضوعاتی که همزمان با اعلام پیروز کسب میزبانی جام جهانی فوتبال 2022 در ایران نیز برسر زبان ها آمد نام خلیج فارس است. موضوعی که هر از چندگاهی با برگزاری هر همایش یا مراسم بین المللی در منطقه پررنگ می شود و آخرین آن نیز مربوط به بازی های آسیایی (المپیک آسیا) در شهر گوانگ جو چین بود. به طور حتم، جام جهانی فوتبال 2022 به میزبانی قطر با کاربرد نامی غیر از خلیج فارس همراه خواهد شد یعنی از کلمه خلیج یا خلیج ع ر ب ی استفاده خواهند کرد . حال از هم اکنون از مسئولان ایرانی می خواهیم تا درباره واکنش خود به این مسئله بیاندیشند. البته از آن سو برخی نیز تنها از روزنه تغییر نام خلیج فارس به جام جهانی 2022 می نگرند. می توان به میزبانی قطر به عنوان فرصت نگاه کرد و برای حداکثر استفاده از آن برنامه ریزی کرد و می توان با بدبینی کامل به این مسئله نگریست و خود را از بهره مندی از تمامی مزایای برگزاری جام جهانی در فاصله ای کم با ایران استفاده بی نصیب کرد. قطر در روند تبلیغ مزیت های خود برای کسب میزبانی، بارها تاکید کرد که دادن میزبانی به قطر، دادن فرصت میزبانی به منطقه خاورمیانه است و به حق نیز چنین است. میزبان جام جهانی نه فقط یک و نیم میلیون نفر ساکن قطر بلکه مردم و فوتبال دوستان تمامی کشورهای خاورمیانه و به ویژه کشورهای ساحلی خلیج فارس هستند. به نظرم یکی از دلایل اعطای میزبانی به قطر توسط فیفا این بود که با این اقدام، کل منطقه خاورمیانه و خلیج فارس را هدف قرار دهد ، لذا تمامی دولت ها و مردم خاورمیانه در برابر برگزاری خوب این مسابقات مسئولیت دارند تا این میزبانی دوباره برای یکی از کشورهای منطقه خاورمیانه تکرار شود. کشوری متفاوت قطر کشور کوچکی است اما ایده های بزرگی را تحقق بخشیده است. این کشور هم اکنون با داشتن مساحت 11 هزار کیلومتر مربع و یک و نیم میلیون جمعیت دارنده یکی از چند امپراطوری رسانه ای بزرگ و تاثیر گذار جهانی یعنی شبکه الجزیره است و امروز هم توانست در رقابت با کشورهای مهمی چون استرالیا، کره جنوبی، ژاپن و آمریکا، میزبانی جام جهانی را به دست آورد. قطر کشور متفاوتی است. تفاوت از آن صورت که به عنوان مثال پس از حمله نظامی عراق علیه کویت در سال 90، تنها کشور جنوب خلیج فارس بود که به روابط خود با عراق ادامه داد. وزیر امور خارجه قطر، آخرین مقام بین المللی بود که قبل از حمله آمریکا به عراق، در بغداد با صدام دیدار کرد. قطر هم اکنون نیز به در پیش گرفتن سیاستی متفاوت به دنبال تقویت جایگاه خود به عنوان یک عامل موازنه است. از یک سو در لبنان و فلسطین، حامی جدی حزب الله و حماس است و از سوی دیگر با اسرائیل دشمنی ندارد و به رغم به رسمیت نشناختن اسرائیل، گذرنامه های این رژیم را معتبر می داند و چندی پیش نیز شیمون پرز رئیس جمهور این رژیم نیز به طور غیر رسمی به قطر سفر کرد و ضمن دیدار با امیر قطر در بازار دوحه نیز قدم زد و در نشستی با دانشجویان دانشگاه قطر نیز به مباحثه پرداخت. قطر از یک سو از حامیان جدی ایران و سوریه در منطقه است و سر همین موضوع با دیگر همسایگانش جر و بحث دارد و شبکه الجزیره اش، صدای همه مخالفان آمریکا می شود و از سوی دیگر میزبان فرماندهی نظامیان آمریکا در منطقه و نیروی هوایی این کشور است. فرصتی برای ما : صادرات کالا و خدمات بی گمان در طوی برگزاری جام جهانی ، "نیازهایی موقت" در قطر برای کالا و خدمات ایجاد خواهد شد . میزبانی جام جهانی توسط قطر می تواند برای ایران یک فرصت باشد. فرصتی که میزان سودآوری آن بسته به نوع نگاه و رویکرد مسئولان کشورمان است. قطر از پتانسیل های ذاتی اندکی برای تامین نیازهای میزبانی برخوردار است. با توجه به روابط نزدیک ایران و قطر ، ایران می تواند از فرصت برگزاری جام جهانی در قطر استفاده کرده و سهمی از سودآوری و درآمدهای آن را به خود اختصاص دهد. به عنوان مثال قطر کشاورزی ندارد و مجبور به واردات میوه است. در این میان هیچ یک از کشورهای همسایه و نزدیک قطر به اندازه ایران از پتانسیل تولید محصولات کشاورزی و باغبانی برخوردار نیستند. ایران می تواند با هماهنگی و رایزنی با قطر و برنامه ریزی صحیح، زمینه تامین محصولات کشاورزی این کشور را فراهم کند. از همین مثال ها می توان برای دیگر محصولات و تولیدات نیز اشاره کرد. همچنین می توان از مقامات ارشد ایرانی انتظار داشت که ضمن رایزنی با مقامات قطری، زمینه فعالیت شرکت های ایرانی را در زمینه های مختلف از جمله عمرانی و خدماتی را در قطر و بهره مندی آنان از سرمایه گذاری های انجام شده در بازه 12 ساله تا 2022 فراهم کنند. خطوط هوایی نیز از دیگر زمینه هایی است که ایران می تواند با استفاده از فرصت میزبانی قطر، درآمد کسب کند. به عنوان مثال هم اکنون قیمت پروازهای بین المللی ایران در مقایسه با اکثر خطوط هوایی و از جمله هواپیمایی قطر، مبلغ نزدیک به یک میلیون ریال تفاوت وجود دارد. در خطوط منطقه ای نیز به عنوان مثال پرواز تهران - دمشق میان شرکت های وطنی و شرکت هواپیمایی سوریه، تفاوت قیمت به یک میلیون ریال می رسد. اگر همین تفاوت حفظ شود ایران می تواند با راه اندازی خط های هوایی ترانزیتی به مقصد دوحه با توقف در تهران، از این بازار پرسود بهره ببرد. همچنین ایران با دراختیار داشتن بنادر و مسیرهای دریایی می تواند در زمینه انتقال هواداران و مشتاقان فوتبال از کشورهای اطراف ایران از مسیرهای زمینی ، هوایی یا ریلی تا بنادر ایران مانند بوشهر، کیش،قشم و بندرعباس و از آن جا به سمت قطر اقدام کرد دراین وضعیت می توان بر ورود گردشگران از کشورهای مختلف به ایران و بازدید از شهرهای دیدنی کشورمان در مسیر رسیدن به قطر برنامه ریزی کرد. کشورهای ترکیه، جمهوری های خودمختار شوروی سابق، عراق، افغانستان ، قزاقستان، سوریه و دیگر کشورها. به ویژه که بسیاری از هواداران فوتبال را افراد کم سن و با درآمد متوسط یا پائین تشکیل می دهند و قطعا از مسیر های زمینی می توانند با پرداخت مبلغ کمتری نسبت به هواپیما، خود را به قطر برسانند. هم اکنون تنها از بندر بوشهر برای قطر خط دریایی حمل و نقل مسافر وجود دارد ولی از بنادر بندرعباس، خرمشهر، کیش و قشم نیز به مقاصد امارات و کویت خطوط کشتیرانی برقرار است که در همین راستا می توان آنها را توسعه داد. در این جا ذکر این نکته نیز مهم است که بخش مهم و تاثیرگذاری از صاحبان پول و نفوذ در قطر، ایرانی هستند و با هماهنگی و حمایت آنان ، استفاده از درآمدهای جام جهانی برای ایرانیان را می توان افزایش داد. مخلص کلام این که به این دوره از مسابقات جام جهانی ، می توان به چشم یک فرصت نگاه کرد و از آن ، سود و نفعی را هم عاید ایران کرد ، اگر کسانی که باید اندیشه کنند ،اندیشه کنند! خاورمیانه از بحران ها و جنگ ها تا میزبانی فوتبال خاورمیانه هم اکنون با بخشی از مشکلات امنیتی جهان یعنی مسئله اشغال فلسطین توسط اسرائیل، ناامنی عراق، ادامه جنگ در افغانستان، بی ثباتی در لبنان و یمن و فعالیت طالبان روبه رو است. خاورمیانه در 30 سال گذشته با هفت جنگ مختلف نیز روبه رو بود اما با وجود همه این عوامل نگران کننده، هم اکنون فرصت آن است تا صدای امیدبخشی از خاورمیانه به گوش جهانیان برسد تا بهانه ای برای کنار گذاشتن مشکلات سیاسی از دریچه ورزش فراهم آید. ایران 1404 و قطر 2022 یکی از فواید کسب میزبانی جام جهانی 2022 برای قطر این است که به صورت ناخودآگاه این کشور در مسیر برنامه 12 ساله قرار می گیرد در سال 2022 و در زمان برگزاری جام جهانی، ما خرداد 1401 را تجربه خواهیم کرد و تنها سه سال با افق چشم انداز 1404 فاصله داریم. این هم تلنگری باشد برای مقامات ارشد ما که برنامه افق 1404 یا همان سند چشم انداز را جدی بگیرند. بازخوردها در ایران پس از موفقیت قطر در کسب میزبانی جام جهانی فوتبال، در ایران با واکنش های مختلفی روبه رو بودیم. برخی با نگریستن از دریچه تنگ نژاد پرستی، صرفا با نگاه به گذشته و مقایسه تاریخ ، وسعت و جمعیت دو کشور از چنین رویدادی عصبی شده و به دور از واقع نگری، کسب چنین موفقیتی را تنها به دلیل پول و حمایت غرب دانستند و البته برخی دیگر نیز با نگاهی به توانمندی های دو کشور از این موضوع ناراحت می شوند که چرا قطر با همه نداشته هایش می تواند چنین موفق عمل کند و ایران از سیل توانمندی های ذاتی خود بی بهره باشد؟ البته که ناراحتی اولی بی دلیل و ناراحتی دومی می توند منشاء تحرک باشد. درحالی که تهران پایتخت و چند شهر بزرگ ایران به دلیل آلودگی هوا تعطیل بودند و مسئولان ، مردم را از بیرون آمدن از خانه ها برحذر می داشتند ساحل شهر دوحه میزبان مردمی بود که از طریق صفحه نمایش بزرگی، به دستان سپ پلاتر رئیس فیفا چشم دوخته بودند که البته پس از اعلام نام قطر، به جشن و پایکوبی پرداختند. در حالی که ما همچنان درباره گذشته بحث می کنیم و هنوز تعریفی از پیشرفت نداریم و چشم انداز 20 ساله را به کنار نهاده ایم همسایه ها به استفاده از همه توانمندی های داشته و نداشته خود، به دنبال پیشرفت هستند و این پیشرفت قطعا نه فقط نتیجه پول نفت یا گاز بلکه در درجه نخست محصول مدیریت کارآمد است. البته قطعا منابع مالی گسترده این کشورها نقش موتور محرکه این پیشرفت هاست اما این منابع به خودی خود نمی تواند منجر به پیشرفت کشوری باشد. همانگونه که در ایران بسیاری نفت را نعمت بلکه نقمت می دانند. در حالی که قطر با اتکا به منابع مالی حاصل از صادرات گاز میدان گازی مشترک با ایران یعنی پارس جنوبی، میزبانی یکی از دو رویداد مهم ورزشی جهان را کسب می کند و برنامه ریزی 12 ساله ای برای برگزاری شگفت آمیز این جام جهانی را روی میزدارد در این سو، روستایی کوچک به نام عسلویه در جنوب ایران که ما پارس جنوبی را به نام آن می شناسیم نه تنها از نعمت گاز (که در چند قدمی آنها قرار دارد) بی بهره است که ساکنان آن امروز محتاج آب لوله کشی و آسفالت کوچه های خود هستند.البته منکر تلاش های فراوان برای توسعه و آبادانی کشورمان نیستیم اما نمی توانیم دردها و نقص ها را هم نادیده انگاریم و خود را به خواب بزنیم و زمانی از خواب برخیزیم که خیلی از قافله عقب مانده ایم و کسانی که تا دیروز ، آب آشامیدنی شان را به ما امید داشتند ، فرسنگ ها جلوتر برای ما دست تکان می دهند!