آیا تقویم رسمی نیازی به روز پسر دارد؟
دبیر شورای فرهنگ عمومی نوشت: به نظر شما تقویم رسمی ما متناسب با نیازها و قله های افکار عمومی، نیازی به نامگذاری روز پسر دارد؟ اگر آری، آیا دهم رجب بهانه خوبی است؟ اگر نه چه پیشنهادی دارید؟!
سید مجید امامی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور و رئیس کمسیون نامگذاری تقویم در یادداشتی که به‌تازگی منتشر شده، نوشته است:
دهم رجب، زادروز امام نهم؛ حضرت ابوجعفر، محمد بن علی الجواد است و که به ماه با برکت رجب، نوری دوچندان بخشیده است. امام رضا (ع) تا حدود چهل و هفت سالگی دارای فرزند نشده بود، فقدان فرزند برای امام رضا (ع) بهانه‌ای برای واقفیه در جهت تشکیک و انکار امامت ایشان بود. اما این فشارها از سوی واقفیه با تولد حضرت جواد (ع) خاتمه پیدا کرد و موضع امام و شیعیان که از این نظر در تنگنا بودند، تقویت گردید. چنانکه «ابو یحیای صنعانی» می‌گوید: روزی در محضر امام رضا (علیه السلام)، فرزندش ابو جعفر را که خردسال بود، آوردند. امام فرمود: «این مولودی است که برای شیعیان ما، با برکت تر از او زاده نشده است.
گویا امام، به مناسبت‌های مختلف، از فرزند ارجمند خود با این عنوان یاد می‌کرده و این موضوع در میان شیعیان و یاران امام رضا (علیه السلام) معروف بوده است و در منابع معتبر شیعی هم مستند گشته است. طبعاً شرایط امام رضا (علیه السلام) ویژه بوده و حضرت در تعیین جانشین خود و معرفی امام بعدی، با مشکلاتی روبرو بوده که در عصر امامان قبلی، بی سابقه بوده است؛ زیرا از یک سو پس از شهادت امام کاظم (علیه السلام) «واقفیّه» امامت ایشان را انکار کردند و از سوی دیگر امام رضا (علیه السلام) تا حدود چهل و هفت سالگی دارای فرزند نشده بود و چون احادیث رسیده از پیامبر (ص) حاکی از آن بود که امامان دوازده نفرند که نُه نفر آنان از نسل امام حسین (علیه السلام) خواهند بود، فقدان فرزند برای امام رضا (علیه السلام)، هم امامت خود آن حضرت، و هم تداوم امامت را مورد پرسش می‌ساخت.
بیش از ۱۵ سال است که در تقویم رسمی جمهوری اسلامی که مشتمل بر گاه شمار شمسی، قمری و میلادی است، روز منتسب به میلاد حضرت فاطمه معصومه، که ایشان هم جایگاهی عظیم در منابع و اسناد و سیره ائمه دارند، به عنوان روز دختر نامگذاری شده است. هدف؛ تقویت فرهنگ تکریم دختران و افزایش منزلت ایشان در جامعه ایرانی بوده و هست و فرهنگ عمومی نیز با این رسمیت، تلائم و همخوانی داشته است.
حال بیش از ۵ سال است که از سوی برخی فعالان فرهنگی، پیشنهاد نامگذاری دهم رجب، به نام روز پسر مطرح است. البته در اینکه ترویج کرامت و محبت نسبت به این رکن خانواده متعالی، یعنی پسران لازم و پسندیده است شکی نیست و بعضاً پسران نوجوان هم گلایه‌هایی مبنی بر اینکه چرا زمان-رویدادی برای ما در تقویم آئینی کشور نیست، داشته‌اند که به ما در کمسیون تقویم کشور رسیده است. تصمیم گیری در این موضوع مخالفان و موافقان زیادی دارد و آیینه‌ای از پیچیدگی‌های سیاستگذاری فرهنگی مذهبی است که در جای خود، یک کارگاه عملی است؛ از آنچه هست و آنچه باید باشد.
در این یادداشت مختصر مجال تحقیق و نقد در ابزارهای حافظه فرهنگی و از میان آنها، طراحی زمان-رویدادها و مکان رویدادها نیست، دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی برنامه پژوهشی مستقلی برای آسیب شناسی و فرصت شناسی این حوزه دارد لکن هدف، یک استمداد نظری از صاحبان رأی و نظر در فرهنگ عمومی است. مخالفان مناسبتی چون میلاد امام جواد برای نامگذاری روز پسر (که هنوز مصوب نشده و اخبار جعلی زیادی هم در باب آن ساخته شده است) این نامگذاری را بی سبب، وهن و نا روا می‌دانند.
ایشان تنها یکی از ابعاد شخصیتی امام جواد را، نقش ولادتش بر تداوم ذریه امام رضا می‌دانند، طبعاً امامت امام جواد، فراتر از مفهوم نوجوانی و یا مقطع ولادت ایشان است و ایشان خود پدر یک خانواده هم بوده‌اند.
در مقابل موافقان معتقدند هیچیک از مناسبت‌های مذهبی و ملی چنین ارتکازی ایجاد نمی‌نماید و به دلایل تاریخی ابناءالرضا (امام جواد و فرزندانش ملقب به ابن الرضا بودند که همین امر، معنا و اهمیت پسر بودن برای پدر را تداعی می‌کند) اتفاقاً در سنین نوجوانی با شهادت پدر، به امامت رسیده‌اند (حتی حضرت حجت، امام زمان عج)، همانطور که روز موسوم به میلاد حضرت علی اکبر روز جوان نامگذاری شده است.
لذا این تداعی و امکان الگوسازی برای پسران نوجوان را انکار نکنیم. واقعیت این است که هر دو طرف ادله مبسوطی دارند و کار تصمیم گیر و سیاستگذار مشکل شده است، به ذهنم رسید چه خوب است که راهبرد اصیل و مهمی که از ابتدای دولت مردمی مبنی بر تصمیم سازی ترکیبی) داشته‌ایم را پیاده سازی نمائیم و باز هم نظر و ادله موافقان و مخالفان را بشنویم. لذا از همه نخبگان و فعالان تقاضا می‌کنم در باز شدن این معما یاری کنند. بر اساس یک منشأ فکری و سلیقه‌ای حتی بسیاری مخالف نامگذاری تقویم خصوصاً مناسبت‌های قمری هستند، ضمن احترام به ایشان و تاکید بر سیاست متوازن شورای فرهنگ عمومی که اتفاقاً به مناسبت‌های ایران قبل و پس از اسلام و زمان رویدادهای عرفی بر بستر گاه شمار شمسی، نگرشی توازن گرا دارد، این جمع سپاری اجتماعی را بهانه‌ای برای شنیدن ادله و مستندات ایشان هم می‌دانیم.
به نظر شما تقویم رسمی ما متناسب با نیازها و قله‌های افکار عمومی، نیازی به نامگذاری روز پسر دارد؟ اگر آری، آیا دهم رجب بهانه خوبی است؟ اگر نه چه پیشنهادی دارید؟!
امامی در پایان یادداشت خود از مخاطبان خواسته پیشنهاد خود را در پیام‌رسان‌های بله و ایتا با شماره ۹۸۹۲۳۳۲۵۱۵۸۸+ به اشتراک بگذارند./مهر