هوانشناسی!

فصلی که گذشت یکی از خشک‌ترین پاییزهایی بود که تجربه‌اش کرده‌ایم. همچنان که مقایسه آمار دمایی۵۰‌سال گذشته با پاییز امسال، نشان می‌دهد که گرمای هوا بی‌سابقه بوده‌است.

حالا هم در حالی دی ماه را پشت‌سر می‌گذاریم که هنوز هیچ بارش قابل‌توجهی نداشته‌ایم و چشم‌مان به آسمان خشک شده‌است. در این بین پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی هم یکی پس از دیگری اشتباه از آب در می‌آید! از طرفی طبق همین پیش‌بینی‌ها قرار بود تهران در سه‌شنبه‌‌شب، با یخبندان مواجه شود اما دمای هوا فقط تا ۵درجه سانتی‌گراد، نه کمتر از آن پایین آمد. این در حالی است که بامداد روز چهارشنبه،۲۰ دی ماه ۱۴۰۲ هم دمای هوای پایتخت همچنان بالا بود. با وجود این مدیرکل هواشناسی استان تهران پیش‌بینی‌ این سازمان برای یخبندان تهران را رد کرد، در عین حال پیش‌بینی‌ خود را برای سه روز آینده و کاهش ۴ تا ۸درجه‌ای دما مطرح کرد. همچنین سازمان هواشناسی با صدور هشدار سطح نارنجی بارش برف در ۱۵‌استان از احتمال کولاک، برف، بهمن، آبگرفتگی معابر، سیلابی شدن مسیل‌ها و طغیان رودخانه‌ها خبر داد. حالا باید دید کدام پیش‌بینی‌ها درست از آب درمی‌آید، به‌خصوص این‌که کاهش ذخایر آب بحرانی شده‌است.آلودگی‌های مداوم هوا از یک طرف و پیش‌بینی‌های ضد‌و‌نقیض هواشناسی از طرف دیگر، این مسأله را همین‌جا تمام نمی‌کند، چرا‌که با توجه به کاهش بارندگی‌ها در آذر و دی ماه امسال، کشور با مشکل کم‌‌آبی نیز مواجه شده‌است. به صورتی که در سال جاری آبی، از مهر تا ۱۶ دی ماه متوسط بارش‌های رخ داده ۴۸‌میلی‌متر بوده که در مقایسه با سال قبل ۳۵‌‌درصد کاهش یافته است. با نگاهی به آمار هواشناسی، متوجه این موضوع می‌شویم که ایران از مهر ماه سال ۹۹ تاکنون درگیر کمبود بارش بوده و چهارمین خشکسالی پیاپی خود را تجربه می‌کند. اگر پیش‌بینی‌های هواشناسی درست از آب در‌می‌آمد و بارش‌های پیش‌بینی‌ شده را به عینه می‌دیدیم، شاید برای استان‌‌هایی که در دو سال اخیر تحت تاثیر کم‌‌بارشی شدید بودند، می‌توانست کمک خوبی باشد.

پیش‌بینی‌ یخبندان تهران وجود خارجی ندارد!

با وجود این‌که پیش‌بینی‌های مسئولان هواشناسی بارها و طی ماه‌های اخیر ناکام مانده و محقق نشده است، اما صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در‌خصوص پیش‌بینی‌ این سازمان درباره یخبندان روز سه‌شنبه در تهران می‌گوید: «اصلا چنین موضوعی مطرح نشده‌است و چنین پیش‌بینی‌‌ای وجود خارجی نداشته که بخواهد رد شود و اساسا صحت ندارد.» البته ما از ضیائیان درباره پیش‌بینی‌های اخیر این سازمان و دلایل درست از آب در نیامدن آن هم سؤال کردیم که او بر این باور است که پیش‌بینی‌ها بسیار دقیق است و خطایی در آن وجود نداشته! ضیائیان همچنین تصریح می‌کند: «پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی طی بولتن‌ها و هشدارهای مشخص اعلام می‌شود.» حال بماند که همین پیش‌بینی‌های دقیق در ابتدای پاییز امسال هم به وقوع نپیوست و در حالی که ضیائیان از احتمال وقوع بارش‌های بیش از حد نرمال طی نیمه دوم سال در کشور خبر داده بود اما این موضوع هم محقق نشد.

پیش‌بینی‌های معکوس هواشناسانه!

با وجود این‌که در این مدت بارها اخبار و نقل‌قول‌های متعددی را از پیش‌بینی‌های نادرست هواشناسی شنیده‌‌ایم اما سحر تاجبخش مسلمان، رئیس سازمان هواشناسی کشور چندی پیش گفته بود که ما بر‌اساس یک‌سری شواهد و مدل‌ها اظهار‌نظر می‌‌کنیم و صحبت‌‌های‌مان پیش‌بینی است، پیش‌گویی نیست، یعنی آنچه را که روی نقشه‌ها و مدل‌ها می‌بینیم، اعلام می‌کنیم. همین پیش‌بینی‌های اشتباه از بارش‌های پاییزی به حساسیت بیشتر اذهان عمومی نسبت به این موضوع و کاهش اعتماد به این سازمان منجر شده‌است. گویا باید مردم پیش‌بینی‌های هواشناسی را به صورت معکوس در نظر بگیرند و توجهی به آن نکنند! با این حال ضیائیان معتقد بود که نسبت به دراز‌مدت و با احتمال بسیار زیاد زمستان امسال هم کم‌بارش خواهد بود و مشکلات آبی در کشور خواهیم داشت.

مدل پیش‌بینی‌ ایرانیزه شده یا چیز دیگر؟!

این موضوع که سازمان هواشناسی از چه مدلی برای پیش‌بینی‌ هوا استفاده می‌کند، برای ما جای سؤال داشت. ضیائیان در پاسخ به این پرسش ما می‌گوید: «ما سه نوع پیش‌بینی‌ داریم؛ پیش‌بینی‌ کوتاه‌مدت که در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ روز آینده است. در بلند‌مدت هم به صورت فصلی و ماهانه پیش‌بینی‌ها انجام می‌شود اما دقت آن پایین و حدود ۶۰‌درصد است. از طرفی وضعیت بارش‌ها با بلند‌مدت قیاس می‌شود، این‌که در این پیش‌بینی‌ تا چه حد بارش داشته‌ایم؛ آنچه می‌خواهد رخ دهد، بیشتر از پیش‌بینی‌ بلند‌مدت است یا کمتر از آن. نوع سوم هم پیش‌بینی‌ بسیار بلند‌مدت یا اقلیمی است که وضعیت آب‌و‌هوا در سال‌های آینده را پیش‌بینی‌ می‌کند.» البته چند روز پیش حسین اردکانی، پدر علم هواشناسی کشور به خبرگزاری تسنیم گفته بود که سازمان هواشناسی مدل بومی‌‌ای که بر مبنای آن پیش‌بینی‌ها را انجام دهند، ندارند و از چند مدل خارجی استفاده می‌کنند. اگر این موضوع صحت داشته باشد، به نظر می‌رسد باید یک مدل بومی، اختصاصی و دقیق برای کشور تهیه شود تا به این وضعیت پیش‌بینی‌ها دچار نشویم. البته امیدواریم این بار هم پیش‌بینی‌ها برای زمستان غلط از آب در بیاید و زمستان پربارشی را در کشور شاهد باشیم.