موج تازه اعتیاد به‌ مخدرهای صنعتی

سایت گروه مجلات همشهری: اعتیاد از آن دست معضلات اجتماعی است که هر روز رنگ تازه‌ای به خود می‌گیرد. هر روز ماده جدیدی به بازارش وارد می‌شود و هر روز رنگ ترسناک‌تری به دیوار بی‌روزن آن می‌خورد. بر اساس آخرین آماری که در سال 86 توسط موسسه تحقیقاتی داریوش اعلام شد، آمار معتادان کشور تعداد بین 800 هزار تا یک میلیون و 700 هزار نفر بود که در این بین تریاک با 33 درصد در رتبه اول مواد مخدر مصرفی کشور قرار داشت. اخیرا آمار به دست آمده از یک تحقیق نشان داد که از هزار و 108 معتاد درمان‌جوی بررسی شده در استان تهران، 344 نفر کراک و 327 نفر شیشه مصرف می‌کردند؛ یعنی دو سوم از معتادان تهرانی، شیشه و کراک مصرف می‌کنند. همشهری تندرستی در شماره چهارم خود در گزارشی به بررسی آخرین وضعیت اعتیاد به مخدرهای صنعتی در ایران پرداخته است. دو سوم معتادان تهرانی شیشه و کراک مصرف می‌کنند دکتر آذرخش مکری، معاون آموزشی مرکز ملی مطالعات اعتیاد، با تایید این آمار به «همشهری تندرستی» می‌گوید: «این وضعیت را نمی‌توان به همه معتادان سطح شهر تعمیم داد زیرا کسی از وضعیت آنها به درستی اطلاع ندارد. معتادان زیادی وجود دارند که بی‌آنکه کسی از اعتیاد آنها خبر داشته باشد به مصرف مواد مخدر در خانه‌های خود می‌پردازند، ضمن اینکه مصرف‌کنندگان کراک بیشتر به درمان نیاز دارند.» وی با بیان اینکه سال‌های زیادی است که مواد مخدر سنتی در دنیا جای خود را به مواد توهم‌زا، روانگردان و به طور کلی مواد مصنوعی مدرن‌تر داده است، می‌افزاید: «گسترش شهرنشینی و مدرن‌شدن زندگی مردم دنیا بر وضعیت اعتیاد نیز اثر گذاشته و باعث تغییر الگوی مصرف از مخدرهای سنتی به سمت مواد مصنوعی شده است.» مکری ادامه می‌دهد: «این اتفاق در کشور ما نیز با یک تاخیر 30-20 ساله در حال رخ دادن است.» شیشه، فرد را چند ماهه به جنون می‌کشاند وی در توضیح دلایل این تغییر الگو به دیدگاه و ایدئولوژی افراد مختلف اشاره می‌کند و می‌گوید: «عده‌ای معتقدند مبارزه و مقابله با موادمخدر سنتی گرایش معتادان را به سمت مواد صنعتی بیشتر می‌کند زیرا قاچاق این مواد راحت‌تر و مصرف آن آسان‌تر است. ضمن اینکه مواد مخدر سنتی با زندگی شهری مدرن سازگار نیست. در حالی که مواد مخدر صنعتی محرک است.» مکری ادامه می‌دهد: «دیدگاه دیگری معتقد است به تدریج که معتاد از مواد سنتی استفاده می‌کند احتیاج به مواد قوی‌تری دارد و مواد مخدر صنعتی این نیاز را تامین می‌کنند.» وی بر آسیب کمتر مواد سنتی نسبت به مواد صنعتی تاکید دارد و می‌گوید: «ممکن است فردی 20 سال تریاک خالص مصرف کند بی‌آنکه کار او به خودکشی، جنون یا افسردگی بکشد اما کراک و شیشه ظرف چند ماه فرد را به مرز جنون می‌رسانند و افسردگی شدید در فرد به وجود می‌آورند.» این استاد دانشگاه در عین حال هشدار می‌دهد که ترسناکی شیشه به جنونی که در فرد به وجود می‌آورد نیست، بلکه گرفتاری اصلی آن است که ترک شیشه بسیار دشوار است و افرادی که شیشه را ترک می‌کنند در بیشتر مواقع بازهم گرفتار آن می‌شوند. وی با بیان اینکه جنون در افراد کراکی کمتر دیده می‌شود، می‌گوید: «افسردگی شدید در مصرف‌کنندگان شیشه و کراک مشترک است اما در کراک جنون کمتراست؛ البته کوکتل مخلوط این دو از هر دو خطرناک‌تر است و انهدام آن نیز شدیدتر است.» مکری با بیان اینکه درمان اعتیاد به سه تا پنج سال زمان نیاز دارد، می‌افزاید: «برای ترک شیشه درمان دارویی وجود ندارد اما برای ترک کراک داروی قدری همچون متادون در دسترس است که تا حدود زیادی جلوی مصرف را می‌گیرد و وسوسه را از بین می‌برد. هرچند درمان دارویی به تنهایی کافی نیست و معتاد و خانواده او باید بدانند برای ترک، باید وقت، انرژی و در برخی موارد هزینه زیادی بگذارند.» مخدرهای صنعتی ارزان‌تر از سنتی‌ها هستند دکتر صفاتیان، مدیرکل درمان و بازپروری ستاد مباررزه با مواد مخدر نیز به دلایل تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در دنیا اشاره می‌کند و به همشهری تندرستی می‌گوید: «تغییر الگوی مصرف در کشورمان نیز در حال رخ دادن است و متاسفانه گرایش معتادان کشور به مواد صناعی در حال رشد است که یکی از دلایل آن می‌تواند قیمت بالاتر مواد سنتی نسبت به مواد صناعی باشد.» وی یکی دیگر از دلایل این تغییر الگو را انرژی‌دهی مواد صناعی می‌داند و می‌افزاید: «مصرف مواد صناعی هیجان و انرژی کاذبی در فرد پدید می‌آورد که شدت زیادی دارد. جوانان هم در پارتی‌ها به دنبال موادی هستند که به قول خودشان فاز بدهد در حالی که تریاک و هروئین و کراک این حال را به شخص نمی‌دهد.» صفاتیان همچنین به خرده فرهنگ‌ها در زمینه اعتیاد اشاره دارد و معتقد است: «کلاس بالاتر مواد صناعی یکی دیگر از دلایلی است که گرایش به سمت آنها را بیشتر می‌کند. حتی در خود این مواد برخی کلاس بالاتری نسبت به بقیه دارند.» وی با بیان اینکه پروسه درمان اعتیاد به مواد مخدر شامل دو بخش دارویی و غیردارویی می‌شود، می‌گوید: «25درصد از درمان اعتیاد به مواد مخدر شامل درمان دارویی و 75درصد درمان غیردارویی است، این در حالی است که مواد توهم‌زا و شیشه درمان دارویی ندارند و درمان آن تنها از طریق یک پروسه طولانی مدت غیردارویی است و به همین دلیل است که شخص معتاد و خانواده وی در بیشتر موارد تمایلی به ادامه درمان نشان نمی‌دهند.» طول عمر معتادان به مواد صناعی از معتادان به مواد سنتی کمتر است مدیر کل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه می‌دهد: «میانگین زمانی خاصی برای درمان اعتیاد به مواد روانگردان و شیشه نمی‌توان مشخص کرد، زیرا عموما این اعتیاد با بیماری‌های روانی همراه است که باید در کنار آن درمان شوند.» وی تعداد معتادانی را که سالانه وارد پوشش درمان می‌شوند 620 هزار تا 640 هزار نفر ذکر می‌کند و تصریح می‌کند: «از این تعداد در سال اول، تنها حدود 120 هزار نفر در پوشش درمان باقی می‌مانند که در سال دوم از این 120هزار نفر هم حدودا 90 هزار نفر مجددا به مصرف مواد روی می‌آورند.» صفاتیان میزان برگشت‌پذیری به اعتیاد پس از درمان را در مواد مخدر کمتر از مواد روانگردان می‌داند و می‌افزاید: «طول عمر معتادان به مواد صناعی از معتادان به مواد سنتی کمتر است؛ ضمن اینکه در اعتیاد تزریقی به مواد صناعی هم طول عمر بسیار پایین‌تر از نوع خوراکی یا کشیدنی این نوع مواد است.» برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مخدرهای صنعتی، همشهری تندرستی شماره چهارم را بخوانید.