استناد دوباره به ماده 99 / تشدید خشم صهیونیستها از گوترش

گروه بین‌الملل سایت فردا - برخی منابع آگاه در سازمان ملل متحد، از احتمال استناد دوباره آنتونیو گوترش دبیر کل این سازمان به ماده 99 منشور ملل متحد و برگزاری جلسه فوق العاده دیگری در شورای امنیت سازمان ملل متحد با هدف توقف جنگ در غزه سخن می گویند. این موضوع، منجر به نارضایتی شدید آمریکا و رژیم اشغالگر قدس به عنوان دوحامی اصلی نسل کشی و جنایت در نوار غزه شده است. در اقدامی نادر، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد روز چهارشنبه ششم دسامبر، «ماده ۹۹ منشور سازمان ملل متحد» را برای تسریع در اقدام شورای امنیت در مورد جنگ اسرائیل و حماس مورد استناد قرار داد.اما پس از برگزاری جلسه شورای امنیت، شاهد وتوی قطعنامه آتش بس غزه توسط نماینده آمریکا بودیم. با این حال به نظر می رسد دبیر کل همچنان قصد دارد از اختیارات ویژه خود ( تا حد ممکن) استفاده کند. 

ماده ۹۹ منشور سازمان ملل متحد ده‌ها سال بود که مورد استفاده قرار نگرفته بود. این ماده به مقام دبیرکل سازمان ملل این اختیار را می‌دهد تا مسائلی را که تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی هستند، برجسته‌تر کند.دبیرکل سازمان ملل در نامه خود به رئیس شورای امنیت، مجددا بر درخواست‌های قبلی خود برای استقرار آتش‌بس تاکید کرده و هشدار داده است که نظم عمومی در غزه «به‌دلیل شرایط ناامیدکننده آن به زودی و به‌طور کامل با فروپاشی روبرو خواهد شد».

این درخواست کم‌سابقه در پی ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل در تصویب قطعنامه «آتش‌بس فوری و پایدار» در جنگ غزه مطرح شد. همزمان با افزایش شهدای فلسطینی ( خصوصا هزاران کودک )  و افزایش نگرانی‌ها از تسری جنگ به کشورهای اطراف و پیامدهای غیرقابل برگشت آن، این مداخله دبیرکل منعکس کننده نیاز فوری به اقدام سریع و قاطع شورای امنیت است.اقدام آقای گوترش واکنش رژیم اشغالگر قدس و حامیان این رژیم نامشروع وکودک کش  را نیز برانگیخته است.الی کوهن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی ، آنتونیو گوترش را به حمایت از حماس متهم کرد و دوران تصدی وی را «خطری برای صلح جهانی» توصیف کرد.

گیلعاد اردان، سفیر رژیم اشغالگر قدس در سازمان ملل نیز خواستار استعفای آنتونیو گوترش شد و مواضع او را مغرضانه توصیف کرد. 

ماده ۹۹ یک ابزار دیپلماتیک است که به ندرت مورد استفاده قرار گرفته شده است و به مقام دبیرکل سازمان ملل اجازه می‌دهد تا هر موضوعی را که ممکن است تهدیدهای موجود برای حفظ صلح و امنیت بین المللی را تشدید کند به شورای امنیت گوشزد کند.این اولین بار است که آقای گوترش از زمان روی کار آمدن خود در سال ۲۰۱۷ به ماده ۹۹ استناد می‌کند.ماده ۹۹ به طور خیلی ساده اشاره می‌کند که «دبیر کل می‌تواند نظر شورای امنیت را به هر موضوعی که به عقیده او ممکن است حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید کند جلب کند.»

بسته به نوع تفسیری که از کلمه «استناد» می‌توان کرد شمار مواردی که دبیران کل از آن استفاده کرده‌اند می‌تواند متفاوت باشد. اما از زمان تأسیس سازمان در سال ۱۹۴۵، دبیرکل‌های قبلی تنها شش بار «صراحتا» به ماده ۹۹ استناد کرده‌اند.

اگرچه این افراد از مسئولیت ضمنی برای جلب توجهات بیشتر به بحران‌های جهانی غفلت نکرده‌اند. چه بسا دبیران کل قبلی سازمان ملل بدون ذکر ماده ۹۹، در مواردی تهدیداتی را که برای صلح و امنیت بین المللی می‌دیدند به شورای امنیت ارجاع داده‌اند. از جمله این موارد می‌توان به بحران جنگ داخلی کنگو در سال ۱۹۶۰و بحران اخیر میانمار در سال ۲۰۱۷ میلادی اشاره کرد.

آخرین باری که دبیرکلی به طور رسمی و صراحتا ماده ۹۹ را مورد استناد قرار داد «خاویر پرز دو کوئیار» بود که به وضعیت لبنان در سال ۱۹۸۹ اشاره کرد. درگیری بسیار پیچیده‌ای که تهاجم رژیم اشغالگر قدس به لبنان و اشغال جنوب آن را شامل شد و خطر کشیده شدن فرانسه و ایالات متحده به این درگیری نیز متصور بود.

اگرچه موارد استناد به ماده ۹۹ کم‌شمار بوده است، اما از لحاظ تاریخی در بسیج اقدامات سازمان ملل متحد به سمت بحران‌های خاص مؤثر بوده است. منتقدان سازمان ملل عدم استناد به ماده ۹۹ در نمونه‌هایی مانند نسل کشی رواندا در سال ۱۹۹۴ را به عنوان فرصت‌های سوخته برای جلوگیری از یک تراژدی تلقی می‌کنند.