بررسی برخی از جزئیات لایحه بودجه چه چیزی را نشان می‌دهد؟
دخل‌وخرج ایرانی
قصه دخل و خرج، قصه مهمی برای شهروندان است و نقشه راه این قصه هم لایحه بودجه‌ای است که دیروز به مجلس شورای اسلامی داده شد. اگرچه با انتشار این لایحه انتقاداتی به وضعیت بودجه‌ریزی شده است اما می‌توان با نگاهی به جزئیات آن به نتایج جالب توجهی رسید. برخی خوش بین هستند که این لایحه می‌تواند به بهبود وضعیت معیشتی مردمان بینجامد و عده‌ای در مقابل این موضوع باور دارند شرایط این لایحه راهی به بهبودی ندارد.
مهم‌ترین موضوعی که درلایحه بودجه سال آینده وجود دارد افزایش حدود ۵۰درصدی یا به‌طور دقیق‌تر ۴۹.۸درصدی مالیات است. آن‌طور که مسئولان اقتصادی دولت می‌گویندقرار نیست رقم‌مالیات افزایش یابد وپنج میلیون مودی جدیدبه لیست مالیات‌دهندگان اضافه می‌شود. دربخش درآمدهای پایدار، میزان درآمدهای مالیاتی با ۴۹.۸درصد افزایش به ۱۱۲۲ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. در صورت تحقق این هدف، برای اولین‌بار۴۶.۱درصد از کل منابع بودجه ازمحل مالیات تامین می‌شود. در صورت افزودن درآمدهای گمرکی به درآمد مالیاتی، سهم مالیات از منابع لایحه بودجه سال‌آینده به‌حدود ۵۲درصد خواهد رسید.
افزایش درآمدهای پایدار
درلایحه بودجه سال آینده، دربخش منابع، اتکای دولت به درآمدهای فروش نفت وگاز و سایر دارایی‌ها کاهش یافته است به‌طوری‌که ۱۴۹۵ هزار میلیارد تومان از کل منابع دولت از محل درآمدهای پایدار تامین خواهد شد. در واقع سهم درآمدهای پایدار از کل بودجه عمومی از ۵۰.۶درصد در بودجه ۱۴۰۲ به ۶۱.۵ درصد درلایحه بودجه۱۴۰۳ افزایش یافته است. نرخ محاسباتی دولت برای بهای هربشکه نفت دربودجه سال آینده ۷۱دلار ونرخ تسعیرهمچنان۲۸هزارو۵۰۰تومان است. درلایحه بودجه۱۴۰۳ سقف منابع عمومی بودجه با ۱۶.۷درصد افزایش به ۲۴۲۹ هزار میلیارد تومان می‌رسد. در لایحه بودجه پیش‌بینی شده است در طول سال۱۴۰۳ میزان ۱۳.۵میلیارد یورو (۱۵میلیارد دلار) برای واردات کالاهای اساسی اختصاص یابد. در لایحه بودجه ۱۴۰۳، درآمد حاصل از عوارض گمرکی ۳.۸درصد کاهش یافته است اما درمقابل سود حاصل از عملکرد شرکت‌های دولتی رشد ۷۶.۵درصدی خواهد داشت.
کاهش درآمدهای نفتی
میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و گاز با ۸.۱درصد کاهش از ۶۰۳ هزار میلیارد تومان به ۵۵۴ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است؛ در صورت تصویب و عملیاتی شدن این پیشنهاد، سهم درآمد حاصل از فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و گاز از کل بودجه سال آینده از ۲۹درصد دربودجه سال جاری به ۲۲.۸درصد دربودجه سال۱۴۰۳ کاهش می‌یابد. بنابراین دیگر نمی‌توان گفت بودجه سالانه اتکای خاصی به درآمدهای صادرات و نفت و گاز دارد چرا که سهم درآمدهای مالیاتی (بدون احتساب درآمد عوارض گمرکی) بیش از دو برابر درآمدهای نفت و گاز است. درآمد حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیر‌منقول (مانند درآمد حاصل از مولدسازی دارایی‌های دولت) با ۴۴.۶درصد کاهش از ۱۰۸هزار و ۴۳۹ میلیارد تومان در بودجه سال‌جاری به ۶۰هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه سال آینده کاهش خواهد یافت.درمجموع در لایحه بودجه سال آینده درآمد حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ۱۶درصد کاهش داشته است. در بخش واگذاری دارایی‌های مالی، درآمد حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی و اسلامی با ۳۶.۱درصد افزایش به ۲۵۴هزار و ۶۰۰میلیارد تومان افزایش یافته اما در بخش درآمد حاصل از فروش سهام شرکت‌های دولتی، رقم پیشنهادی در لایحه بودجه از ۱۰۶ هزار میلیارد تومان در بودجه سال۱۴۰۲ به ۶۰هزار میلیارد تومان در بودجه سال آینده کاهش می‌یابد.درمجموع درآمد حاصل از واگذاری دارایی‌های مالی در لایحه بودجه سال آینده ۷.۹درصد رشد خواهد داشت. سقف مصارف ارزی برای واردات کالاهای اساسی معادل۱۵ میلیارد دلار در‌نظر گرفته شده است.
حضور رئیس‌جمهور در مجلس
حجت‌الاسلام رئیسی در نشست علنی مجلس در جریان تقدیم لایحه بودجه اظهار کرد: واقع‌نگری از محور‌های بودجه تقدیمی به مجلس است و این لایحه براساس واقعیت‌های عملیاتی تدوین شده و مبتنی بر برنامه هفتم است.
وی با بیان این‌که کسری بودجه، رشد نقدینگی، ناترازی بانک‌ها و برداشت از بانک مرکزی ازجمله دلایل تورم است، عنوان کرد: در دولت تلاش بر این بوده که کسری بودجه نداشته باشیم، شش ماهه دوم سال ۱۴۰۰ که دولت آغاز به کار کرد ما با کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیاردی مواجه بودیم اما با کسب درآمد و نه از طریق استقراض و چاپ پول تلاش شد شش ماهه دوم کسری از بین برود و این امر اتفاق افتاد و رشد اقتصادی اندکی که در دهه تعطیل گذشته شاهدش بودیم، تغییر کرد.وی با اشاره به رشد نقدینگی که منجر به تورم می‌شود، اضافه کرد: امروز شاهدیم رشد نقدینگی به ۲۶ درصد رسیده و هدفگذاری شده تا آخر سال به ۲۵ درصد برسد.
رئیسی عنوان کرد: وقتی تمام مواردی که منجر به تورم می‌شود، کنترل شود، طبیعتا شاهد کاهش تورم خواهیم بود. تورم ماهانه ۲.۲درصد است و تورم سالانه کاهشی شده است. همچنین ناترازی برق حدود ۱۰هزار مگاوات بود که امروز ۸۰۰۰ مگاوات آن تأمین شده و شبانه‌روز برای رفع تنش‌های آبی و برق تلاش می‌شود. هدفگذاری ما این بوده که ۱۰هزار روستا رفع تنش آبی شود و امروز که در خدمت شما هستم ۳۵۰۰ روستا رفع تنش آبی شده واین تلاش ادامه دارد اما ما باعقب‌ماندگی‌هایی مواجه هستیم که باید جبران شود.
وی اضافه کرد: امروز شرکت‌های دانش‌بنیان از۵۰۰۰ به ۱۰هزار شرکت فعال افزایش پیدا کرده و صادرات از شرکت‌های دانش‌بنیان به دو میلیارد دلار رسیده است. وی مدیریت و انضباط مالی را دیگر دستور کار دولت در بودجه ۱۴۰۳ دانست و اضافه کرد: رشد اقتصادی ۸ درصد را که در سیاست‌های ابلاغی رهبری فرزانه انقلاب اسلامی وجود دارد، برنامه‌ریزی کردیم و سال۱۴۰۰ به‌طور متوسط ۴ درصد، سال ۱۴۰۱ نیز ۴درصد و برای سه ماهه اول سال۱۴۰۲ رشد اقتصادی ۷ درصد بوده است.
رئیس قوه مجریه افزود: نشانه‌هایی که در تولید می‌بینیم نشان می‌دهد که وضعیت در سه ماهه دوم و تا پایان سال متفاوت خواهد بود و تحقق این رشد اقتصادی در گرو پیگیری و اقدام است لذا نباید به این آمار غره شد و باید در افزایش سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌وری ۸ درصد رشد اقتصادی را پیگیری کنیم لذا این مسأله در گرو کنترل و انضباط جدی مالی خواهد بود.
وی با بیان این‌که هدفگذاری ما رشد ۸ درصد اقتصادی است، گفت: توجه به عدالت در پرداخت‌ها چه در سطح استانی و ملی در برنامه هفتم توسعه و بودجه ۱۴۰۳ مورد تاکید قرار گرفته و همچنین به نقش مردم در اقتصاد و فعال کردن اقتصاد براساس قانون اساسی و قوانین موضوعی توجه شده و بنا داریم از تصدی دولت بکاهیم و بر نظارت دولت افزوده شود و از سویی بخش تعاونی و خصوصی را با هدایت، حمایت و نظارت دولت فعال کنیم.