موسوی: ضمانت اجرایی برای باقی ماندن آمریکا در برجام پیش‌بینی نشده بود
آئین رونمایی از کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای» با حضور سیدمحمود نبویان نویسنده این کتاب ۶ جلدی، علی خضریان، فریدون عباسی و سیدنظام الدین موسوی برگزار شد.
آیین رونمایی از کتاب ۶ جلدی چالش هسته‌ای با حضور حجت‌الاسلام سید محمود نبویان نویسنده کتاب و دبیر کمیسیون برجام در مجلس نهم، فریدون عباسی رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، علی خضریان نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و سیدنظام‌الدین موسوی سخنگوی هیات رئیسه مجلس برگزار شد.
سیدمحمود نبویان، نویسنده کتاب «چالش هسته‌ای» در آئین رونمایی از کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای» که دوشنبه ۱۳ آذرماه در موسسه انتشارات ایران برگزار شد، گفت: در سال ۹۲ در مجلس حضور داشتیم که دولت جدید آمد. در مذاکرات هسته‌ای بحث‌هایی می‌شد، البته رشته تحصیلی من فلسفه است. دوستان اهل فلسفه بر روی تمام واژه‌ها دقت خاصی دارند. اینکه معنای لغوی و معنای اصطلاحی هر واژه چیست؟ در بحث تحریم‌ها از بی‌دقتی در واژه‌ها کلاه گشادی به سر ما رفت. در همان اولین جمله برجام آمده است که ما تمام تحریم‌های آمریکا و تحریم‌های شورای امنیت را «Lift» می‌کنیم.
وی افزود: طبق قانون، توافقات باید به زبان دو طرف ترجمه شود. اما چون دوستان عجله داشتند، آوردند و در داخل کشور ترجمه کردند. «Lift» را به «لغو» ترجمه کردند. صفحه اول را که می‌خوانیم می‌بینیم خیلی خوب است اما چند صفحه بعد آمده است که آمریکا می‌گوید من تحریم خودم را لغو نمی‌کنم. خانم شرمن هم همین نکته را بیان کرد که اشتباه گروه مذاکره‌کننده همین بود. من در اینجا «Lift» را معنا می‌کنم. «Lift» به معنای برداشتن یک شیء است. برداشتن، چند مصداق دارد. تحریم را بردارید به صورت لغو، تحریم را بردارید به صورت تعلیق یا تحریم به صورت توقف ۱۲۰ روزه برداشته شود؟
آقای عراقچی سانتریفیوژ را از نزدیک ندیده بود
نبویان در ادامه گفت: این ترجمه می‌شود و در داخل ایران به کل مسئولین مملکت هم ارائه داده می‌شود اما باید معنای لغوی و اصطلاحی واژه‌ها فهمیده می‌شد. برای نوشتن کتاب از حضور اساتید زیادی بهره بردم. اساسنامه آژانس بین‌المللی چیست؟ رآکتور چیست؟ کتاب‌های مختلف را دیدم تا بر موضوع اشراف داشته باشم. یک بار از آقای عراقچی یکی از مذاکره‌کنندگان مهم پرسیدم آیا سانتریفیوژ را از نزدیک دیده‌ای؟ او گفت که «یک بار هم ندیدم». از این پاسخ این‌گونه برداشت می‌شود که انگار دوستان برای کار عجله داشتند.
وی افزود: توافق ژنو در سوم آذرماه ۹۲ و توافق لوزان در ۱۳ فروردین ۹۴ رخ داد. برجام هم در تاریخ ۲۳ تیرماه ۹۴ بود. اصل مذاکرات هسته‌ای در دو دوره از سال ۸۲ تا ۹۴ ادامه داشت که آقایان روحانی و ظریف در دو دوره حضور داشتند. تمام این دوره‌ها را بررسی کردم و عناوینی هم برای آن در نظر گرفتم. نوشتن این شش جلد کتاب ده سال طول کشید. ۱۵ جلسه نشست با آقای عراقچی داشتم تا مراد از متن را دقیق بیان کنم. با آقایان صالحی و ظریف نیز نشست‌هایی داشتم و با کمک متخصصین کتاب نوشته شد تا پروژه محور باشد.
نویسنده کتاب «چالش هسته‌ای» بیان کرد: از سال ۶۸ دوباره پیگیری مسائل هسته‌ای آغاز می‌شود. از سال ۸۲ با مصاحبه منافقین به قولی مسائل هسته‌ای فاش می‌شود. سال های ۸۲ تا ۸۴ ابتدای مذاکرات است. از ابتدا دبیر شورای عالی امنیت ملی همیشه مسئول مذاکرات بود که در اینجا آقای روحانی و آقای ظریف عهده‌دار مسئولیت بودند. اسامی تیم مذاکره‌کننده در کتاب ذکر شده است. خروجی چه شد؟ خودشان گفته‌اند ما بیش از آنچه که آنها گفتند تحقیق کردیم و نظارت‌های بی‌سابقه قبول کردیم اما چیزی را به دست ملت ایران ندادیم. این حالت طبیعی است چون وقتی عقب‌نشینی اتفاق می‌افتد دشمن جلو می‌آید.
نبویان در ادامه گفت: در سال ۸۴ تا ۸۶ دبیر شورای امنیت ملی آقای لاریجانی بود. سال ۸۶ تا ۹۲ آقای سعید جلیلی و از سال ۹۲ پرونده از دست شورای امنیت ملی گرفته می‌شود و فقط به دست وزارت خارجه داده می شود که آقای ظریف مسئول آن بود. تحت نظر دبیر شورای امنیت ملی تمام ابعاد کار قابل بررسی بود اما بعد از آن چنین امکانی وجود نداشت. در ۱۳ فروردین مقام معظم رهبری فرمودند: مسئولین حق ندارند حق دسترسی و نظارت به اماکن نظامی را بدهند. بر اساس بند ۷۴ تا ۷۸؛ آقایان روحانی و ظریف اجازه دسترسی به تمام اماکن هسته‌ای و نظامی را دادند. آقای دهقان، وزیر دفاع در خصوص این حق دسترسی گفت که «اینها یک ثانیه با من مشورت نکردند.»
وی افزود: ریشه مسائل در کجاست؟ ما عضو ام پی تی هستیم. ماده ۴ ام پی تی می‌گوید؛ هر کشور عضو ام پی تی این حق غیرقابل انکارِ تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای را بدون هیچ قیدی دارد. تنها شرط این است که صلح‌آمیز باشد. اما سال ۹۴ حق هسته‌ای از ملت ایران سلب شد. برخی از محدودیت‌ها ابدی است. آمریکا و دنیا اعلام کردند همه دنیا می‌توانند از انرژی هسته‌ای استفاده کنند اما ایران یک استثناء است. آقایان هم پذیرفتند که استثنایی وجود دارد. این بزرگترین تحقیری است که در مورد ملت ایران اعمال شد. ما مستثنی نیستیم بلکه مثل دیگران هستیم.
وی همچنین گفت: «برجام آئینه عبرت» کتاب مختصر و مفید دیگری است که ۱۳ نکته از موارد مهم برجام در آن ذکر شده است و در دست چاپ قرار دارد.
در ادامه این آئین رونمایی، فریدون عباسی، رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: بحث مستندسازی در هر موضوعی یک مورد اساسی است و باید مورد پروژه‌ای در جریان، ثبت شود، فرقی نمی‌کند که این پروژه فنی یا علوم انسانی باشد. مذاکرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر کدام نیاز به فرهنگسازی دارد. پروژه هسته‌ای کار ارزشمند و شامل بخش‌های مختلف است که قبل از پیروزی انقلاب شروع شده است.
وی افزود: 10 سال از انقلاب گذشت و بعد از دوران دفاع مقدس زمانی که صدام از پروژه هسته‌ای به عنوان سلاح کشتارجمعی استفاده کرد، اهمیت موضوع مشخص شد و مورد توجه قرار گرفت. امروز می‌بینیم که اگر وقفه‌ای در ثبت رویدادی اتفاق بیفتد، ممکن است موارد جعلی به آن اضافه شود. در مذاکرات هسته‌ای یک پنهانکاری وجود داشت. از اوایل سال ۸۰ که پروژه آغاز شد، اطلاعاتی به کسی داده نمی‌شد تا اینکه خوشبختانه اسناد و مدارک در دسترس و مورد مطالعه قرار گرفت.
عباسی بیان کرد: دقت کنید اگر زمان بگذرد، ممکن است حقیقت به گونه‌ای دیگر بیان شود. مستندسازی اهمیت بسیاری دارد. سریالی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی و با پول همین مردم ساخته شد که ترورهای انجام شده را ساختگی نشان داد. حتی برخی در مطبوعات ترور ساختگی را پخش می‌کنند. سریالی هم در مورد شهید شهریاری ساخته شد اما نزدیکان این شهید حذف شدند و فیلم در جهت برجام هدایت شد. فیلم به گونه برجامی ساخته شد. موارد جعلی در عصر خودمان کار می‌کند. حتی مطبوعات و سایت تشکیل دادند تا کار خودشان را پیش ببرند.
رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: آقای نبویان در این کتاب شش جلدی کار ارزشمندی را انجام داده است. نسل‌های بعدی اگر بخواهند تحقیق کنند یا بیشتر بدانند، می‌توانند به این مدارک استناد کنند. امیدوارم کتاب در دسترس مردم و علاقه‌مندان به موضوع قرار بگیرد.
ظریف به متن برجام تسلط نداشت
علی خضریان نیز در نشست رونمایی از کتاب «چالش هسته‌ای» که از سوی سیدمحمود نبویان در ۶ جلد به رشته تحریر درآمده است، ضمن تقدیر از این اثر مستند با بیان اینکه دولت آقای حسن روحانی برای حل مشکلات کشور، مذاکره برای رفع تحریم‌ها را به عنوان راهبرد اصلی کشور انتخاب کرد، افزود: فرای مشکلات ذاتی این راهبرد، آقای ظریف به عنوان مسئول اصلی مذاکرات نیز با ضعف‌های کارشناسی که در طول مذاکرات از خود نشان داد، نقش مهمی در ضعف توافق برجام و سوءاستفاده دشمن از آن داشت.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی افزود: اظهارات آقای ظریف در طول مذاکرات هسته‌ای و پس از آن ویترینی از تناقضات در اظهارات و اقدامات را نشان می‌دهد که برخی از موارد اصلی آن را به طور خلاصه مرور خواهم کرد.
خضریان با بیان اینکه عدم تسلط به متن برجام در مورد بازگشت‌پذیری تحریم‌ها، یکی دیگر از ضعف‌های مسؤل تیم مذاکره‌کننده بوده است، گفت: عدم تسلط آقای ظریف بر متن برجام در زمینه برگشت‌پذیری تحریم‌ها باعث شد تا ایشان در ۱۳ مرداد ۱۳۹۴ بگوید«در صورت بازگشت‌پذیری، توافقات باقی خواهد ماند و کسی نمی‌تواند مانع آن شود.» این درحالی بود که براساس بند ۳۷ برجام، در صورت بازگشت تحریم‌ها تنها توافقاتی باقی خواهند ماند که شامل تحریم‌های شورای امنیت باشند و این موضوع شامل تحریم‌های اروپا و آمریکا نمی‌شود. به همین دلیل هم پس از خروج آمریکا از برجام، علی‌رغم اینکه تحریم‌های شورای امنیت مجدداً اعمال نشد، برخلاف ادعای وزیر سابق امور خارجه توافقات باقی نماندند.
رئیس کمیته، سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود با اشاره به عدم تسلط ظریف به متن برجام در حوزه رفع تحریم‌ها، گفت: یکی دیگر از موضوعاتی که باعث زیان به کشور شد، آقای ظریف در سال ۱۳۹۴ و در کمیسیون برجام گفت «از روز اجرای توافق، اجرای کل تحریم‌های ایالات متحده متوقف خواهد شد.» این در حالی است که علاوه بر باقی ماندن تحریم‌های اولیه و یا تحریم مهمی همچون محدودیت استفاده از چرخه دلار در برجام، براساس پانوشت ۱۴ و ۱۶ پیوست دوم برجام، تحریم‌های آمریکا صرفاً برای افراد خارج شده از لیست تحریم متوقف می‌شد و افراد باقیمانده در لیست تحریم همچنان شامل تحریم بودند و مؤسسات مالی دنیا در صورت انجام تراکنش مستقیم یا غیرمستقیم با آنها شامل جریمه محرومیت از نظام مالی آمریکا می‌شدند. همین موضوع باعث شد در طول اجرای توافق بانک‌های بزرگ دنیا با موضوعی که در گزارش سوم وزارت خارجه در اجرای برجام نیز به آن اشاره شده بود.
خطوط قرمز رهبری در برجام رعایت نشده بود
خضریان تناقض ظریف در رعایت خطوط قرمز رهبری را یکی دیگر از موضوعات مهم قابل بررسی دانست و گفت: آقای ظریف در طول مذاکرات مدعی شده بود که خطوط قرمز رهبری در مذاکرات رعایت شده است. این درحالی است که خود رهبر انقلاب تأکید کردند که دکتر ظریف بیان کردند که برخی خطوط قرمز رعایت نشده است. علاوه بر این بررسی‌های کارشناسی نیز نشان می‌دهد که هیچ یک از خطوط قرمز رهبری در مورد رفع تحریم‌ها رعایت نشده که باعث ضرر و زیان به مردم شده است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: تناقض در مورد اثر تحریم‌ها بر فروش نفت باعث شد تا آقای ظریف پس از رسیدن به توافق برجام برای توجیه اقدام خود، ادعا کند که اگر توافق ژنو یا برجام نبود، فروش نفت ایران صفر می‌شد. موضوعی که نه تنها با آمارهای بین‌المللی حتی آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا سازگاری نداشت، بلکه بعدها و پس از بازگشت همان تحریم‌ها در ادعایی کاملاً مخالف با ادعای قبل خود در آبان سال ۱۳۹۷ گفت «آمریکا نمی‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند.». این تناقض در گفتار آقای ظریف نشان می‌دهد که ایشان برای پیشبرد نگاه خود و توجیه برجام، چگونه دست به تحریف حقایق و همچنین خالی کردن دست ایران در مذاکرات زده است.
خضریان با انتقاد از عدم توجه تیم مذاکره‌کننده به زمان بازگشت پذیری ایران، گفت: آقای ظریف پس از نهایی شدن متن توافق برجام در مرداد ۱۳۹۴ گفت «می‌گویند اثر بازگشت تحریم‌های آنها یک‌شبه است که نیست و به سال‌ها زمان نیاز دارد، اثر بازگشت ما می‌تواند زودتر باشد، زیرا اگر نقض عهد کنند کار ما با پیچ و مهره‌هاست.» این اظهارات در حالی انجام شد، که برخلاف ادعای ایشان، تنها چند روز پس از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷، تمامی شرکت‌های اروپایی اعلام کردند توافقات خود با ایران را نیمه‌کاره رها می‌کنند و تنها چند ماه پس از اعلام خروج آمریکا از برجام و پیش از اینکه موعد قانونی خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها فرا برسد، اروپایی‌ها خرید نفت خود از ایران را صفر کردند.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس در پایان با بیان این موضوعات و اظهارات متناقض در جلسات رسمی از سوی آقای ظریف نباید صرفاً در سطح یک انتقاد و گفتگوی سیاسی باقی بماند، گفت: بازخوانی تجربه اعتماد به غرب و مسیر مذاکرات که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است، باعث می‌شود تا مسیر اشتباه گذشته تکرار نشود. البته لازم است با توجه به خسارات وارد شده به کشور این موضوع در یک محکمه قضایی نیز بصورت عادلانه رسیدگی شود. در همین راستا این موضوعات بصورت مستند با رئیس محترم مجلس شورای اسلامی و کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس مطرح شده است و همچنین با طرح شکایت از آقای ظریف در کمیسیون اصل نود مجلس، امیدوارم این موضوع پس از اتمام بررسی در ماه‌های باقیمانده از مجلس یازدهم، جهت رسیدگی به دستگاه قضایی ارجاع شود.
ضمانت اجرایی برای باقی ماندن آمریکا در برجام پیش‌بینی نشده بود
سیدنظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس یازدهم در ادامه گفت: سیدمحمود نبویان انصافاً در همه موضوع‌هایی که جهاد تبیین را به ذهن متبادر می‌کند، درخشیده‌اند. در عرصه‌های مختلف اعتقادی و سیاسی و بصیرتی با نگاه علمی و روشمند درمی‌یابیم موضوع چالش هسته‌ای یا پرونده هسته‌ای مسئله‌ای است که نزدیک به دو دهه کشور ما در حوزه سیاست خارجی و داخلی درگیر این موضوع است و فراز و فرودهای متعددی داشته است.
وی افزود: دشمن سعی کرده روایت خودش را القاء و کشور ما را با تحریم مواجه کند. لازم است ما حتماً یک چالش طولانی‌مدت را به نوعی برای نسل جدیدتر بازخوانی و روایت کنیم. اگر به این مسئله نپردازیم، دیگران به راحتی با جعل و تحریف جای جلاد و شهید را تغییر می‌دهند.
موسوی بیان کرد: موضوع هسته‌ای ایران را در دنیا به نوعی روایت‌گری کرده بودند که انگار ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است. خود ایالات متحده از سلاح هسته‌ای استفاده کرده است، اما روایت‌گری اینها به گونه‌ای بود که انگار ایران تصمیم بر چنین کاری دارد. از دهه ۸۰ که این مسئله مطرح و فشارها آغاز شد، همزمان برخی از جریان‌های داخلی هم سعی کردند جمهوری اسلامی را مقصر قلمداد کنند و گفتند «برای جمهوری اسلامی به لحاظ اقتصادی نمی‌صرفد که انرژی هسته‌ای تولید کند، چون نفت دارد.» رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۸۱ همین حرف را تکرار کرد. همان زمان یکی از آقایان مطرح کرد ما در زمینه هسته‌ای سال‌هاست که دنیا را فریب دادیم.
وی در ادامه گفت: مسئله برجام یکی از مسائل مهم حوزه وزارت خارجه ایران بود که حقیقتاً پیچیدگی‌های زیادی داشت. ما زبان دنیا را می‌فهمیم. فضاسازی داخلی به گونه‌ای بود که شب برجام ملت آمدند بیرون و جشن و پایکوبی که از فردا دلار ارزان می‌شود. برخی چهره‌های انقلاب و دارای بصیرت پیام تبریک صادر کردند.
موسوی افزود: ضمانت اجرایی برای باقی ماندن آمریکا در برجام پیش‌بینی نشده بود ولی برای ایران انواع دست‌اندازها وجود داشت. تا امروز هم در این حیطه اتفاق جدیدی نیفتاده است. اساس مسئله برجام نتوانست مسئله هسته‌ای و تحریم‌ها را حل کند. در دولت جدید نیز کماکان در دستور کار قرار دارد.
وی بیان کرد: کتاب «چالش هسته‌ای» انصافاً کار بسیار بزرگی است. خوب است که این جریان انقلابی تدبیری بیندیشد و کتاب درست توزیع شود. تبدیل این کتاب به مواد رسانه‌ای غیرمکتوب می‌تواند مورد استفاده نسل‌های جوان‌تر قرار بگیرد. باید بتوانیم تاریخ و روایت را به گونه‌ای به نسل‌های جدید القاء کنیم تا بدانند فراز و فرودهای این دو دهه چگونه گذشته است و بتوانیم فضایی را به وجود بیاوریم که با تبیین خوب افکار عمومی بدانند چه زحمت‌هایی کشیده شده است. شهید هسته‌ای دادیم و خانواده‌هایی داغدار شدند. هزینه‌های مادی زیادی دادیم. بعضی‌ها به ثمن بخس فروختند و دقت لازم را نداشتند و به خوبی دفاع نکردند./خانه ملت