چین، غول اقتصادی در آستانه افول؟
چین کشوری در شرق آسیا با مساحتی بالغ بر ۹ میلیون کیلومترمربع، بزرگ‌ترین کشور جهان از نظر مساحت است. این کشور با جمعیتی بالغ بر 1.4 میلیارد نفر، پرجمعیت‌ترین کشور جهان نیز به شمار می‌رود.
اقتصاد چین در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است و این کشور را به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کرده است. در سال ۲۰۲۲، تولید ناخالص داخلی چین به 17.7 تریلیون دلار رسید که معادل ۱۸ درصد تولید ناخالص داخلی جهان بود. اما در سال‌های اخیر نشانه‌هایی از کند شدن روند رشد اقتصادی این کشور به چشم می‌خورد. گرچه هنوز برای اظهار نظر درباره احتمال افول یا زوال دومین اقتصاد بزرگ جهان زود است اما در ادامه این مطلب به بررسی عواملی که می‌توانند اقتصاد چین را به ورطه افول بکشند و پیامدهای این موضوع برای جهان خواهیم پرداخت.
دلایل احتمالی افول اقتصاد چین
از دیدگاه کارشناسان اقتصادی و نظریه‌پردازان جهانی، چین بعد از پشت سر گذاشتن بحران کووید-19 سرعت رشد اقتصادی بسیار کندی را در پیش گرفته است. دلایل مختلفی وجود دارد که حاکی از احتمال تضعیف اقتصاد چین در سال‌های آتی است. عواملی که نشانگر این موضوع هستند عبارتند از:
پیری جمعیت
یکی از مهم‌ترین دلایل احتمالی افول اقتصاد چین، پیری جمعیت این کشور است. جمعیت چین در حال پیرشدن است و این امر می‌تواند نیروی کار و مصرف داخلی را کاهش دهد.
در سال ۱۹۵۰، نسبت جمعیت بالای ۶۵ سال به جمعیت کل چین، تنها 2.6 درصد بود. این نسبت در سال ۲۰۲۲ به 13.5 درصد رسید و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ به 33.2 درصد برسد.
پیری جمعیت می‌تواند نیروی کار چین را کاهش دهد. نیروی کار چین در سال ۲۰۲۲، حدود ۸۷۳ میلیون نفر بود. این رقم در سال ۲۰۵۰ به ۶۸۹ میلیون نفر کاهش خواهد یافت. پیری جمعیت همچنین می‌تواند مصرف داخلی چین را کاهش دهد. افراد مسن تمایل کمتری به مصرف کالاها و خدمات دارند.
سیاست‌های اقتصادی سخت‌گیرانه
دولت چین در سال‌های اخیر سیاست‌های اقتصادی سخت‌گیرانه‌ای را اتخاذ کرده است که هدف آن کنترل تورم و کاهش بدهی است. این سیاست‌ها می‌توانند رشد اقتصادی را کند کنند. تحلیلگران می‌گویند که چین ظاهراً تمایلی برای صدور مجوز به شرکت‌های آمریکایی برای فعالیت در این کشور را ندارد. در همین راستا، استفن روچ، رئیس پیشین شرکت مورگان استنلی آسیا و یکی از همکاران ارشد فعال در مرکز چین دانشگاه ییل، در این باره به وال‌استریت ژورنال گفت: کسب‌وکارهای غربی که تا چند سال پیش آزادانه در چین فعالیت داشتند، در حال حاضر هر ماه با چالش مواجه می‌شوند. محیط امروز بسیار متفاوت است. به باور روچ، گویی برنامه‌های توسعه گسترده پکن معلق شده.
همچنین در سال‌های اخیر، دولت چین نرخ بهره را افزایش داده است و اقداماتی را برای کاهش بدهی شرکت‌ها و دولت انجام داده است. این اقدامات می‌توانند هزینه‌های تولید و سرمایه‌گذاری را افزایش دهند و رشد اقتصادی را کند کنند.
رقابت از سوی سایر کشورها
کشورهایی مانند هند و اندونزی درحال‌رشد اقتصادی سریعی هستند و می‌توانند از چین پیشی بگیرند. هند جمعیتی جوان و روبه‌رشد دارد و نیروی کار ارزان‌تری نسبت به چین دارد. اندونزی نیز منابع طبیعی فراوانی دارد و پتانسیل رشد اقتصادی زیادی دارد.
اگر این کشورها بتوانند رشد اقتصادی خود را حفظ کنند، می‌توانند از چین پیشی بگیرند و جایگاه چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان را به خطر بیندازند.
آیا افول چین پیامدهای مهمی برای جهان خواهد داشت؟
به نظر می‌رسد باتوجه‌به نقش چین در اقتصاد جهانی و روابط راهبردی اقتصادی این کشور با سایر کشورهای جهان، پاسخ این سؤال مشخص است.
افول اقتصاد چین می‌تواند پیامدهای مهمی برای جهان داشته باشد. چین یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری کشورهای جهان است و افول اقتصاد این کشور می‌تواند تأثیر منفی بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
پیامدهای احتمالی افول اقتصاد چین عبارت‌اند از:
- کندشدن رشد اقتصادی جهان: چین یکی از موتورهای رشد اقتصادی جهان است و افول اقتصاد این کشور می‌تواند رشد اقتصادی جهان را آرام کند.
- افزایش بیکاری و نابرابری: فروپاشی اقتصاد چین می‌تواند باعث افزایش بیکاری و نابرابری در این کشور شود. این امر می‌تواند به ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی منجر شود.
- تغییر در نظم جهانی: چین یک قدرت نوظهور جهانی است و افول اقتصاد این کشور می‌تواند بر نظم جهانی تأثیر بگذارد. این امر می‌تواند منجر به افزایش هژمونی ایالات متحده یا ظهور قدرت‌های جدید جهانی شود.
- کاهش صادرات چین: چین یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان جهان است و افول اقتصاد این کشور می‌تواند منجر به کاهش صادرات چین شود. این امر می‌تواند تأثیر منفی بر اقتصاد کشورهایی که از صادرات چین به‌عنوان منبع درآمد استفاده می‌کنند، داشته باشد.
- افزایش قیمت کالاها و خدمات: افول اقتصاد چین می‌تواند منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات شود. این امر می‌تواند بر زندگی مردم در سراسر جهان تأثیر بگذارد.
البته، پیامدهای افول اقتصاد چین به عوامل مختلفی مانند سرعت و شدت افول اقتصاد چین، اقدامات دولت چین برای مقابله با این موضوع و واکنش کشورهای دیگر به‌احتمال فروپاشی اقتصادی چین بستگی دارد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که افول اقتصاد چین می‌تواند پیامدهای مهمی برای جهان داشته باشد.
سخن پایانی
گرچه از دیدگاه برخی از اقتصاددانان جهانی، احتمال افول و کاهش رشد اقتصادی چین در سال‌های آینده وجود دارد؛ اما در حال حاضر این کشور همچنان نقش بسیار مهمی در اقتصاد جهانی دارد و واردات کالا از چین برای بازرگانان و فعالان اقتصادی در حوزه واردات و صادرات کالا از حاشیه سود بالایی برخوردار است.
واردات از چین مزایای زیادی برای کشورهای جهان دارد. این واردات می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تولید، افزایش رقابت‌پذیری، و بهبود سطح زندگی مردم شود.