نرخ چک‌های برگشتی صعودی شد
در مهر سال جاری نسبت به ماه قبل نرخ تعداد و مبالغ چک‌های بازگشتی کاهش یافته است اما نسبت به موقعیت مشابه سال گذشته هم نرخ تعداد و هم نرخ مبالغ این چک‌ها رشد کرده است. به طور کلی نیز در مهر امسال تعداد چک‌های بیشتری نسبت به شهریور امسال و مهر سال قبل مبادله شده است.
بانک مرکزی آخرین گزارش چک‌های مبادله‌ای مربوط به مهر سال جاری را منتشر کرد. در این گزارش به تعداد و مبلغ این چک‌ها به تفکیک چک‌های وصولی و برگشتی پرداخته شده است. چک از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت در کشور است که جایگاه ویژه‌ای در مبادلات بانکی دارد. مطابق گزارش بانک مرکزی در مهر امسال 7 میلیون و 985 هزار چک مبادله‌ای صادر شده که مبلغ کل آن‌ها بالغ بر 505 هزار و 900 میلیون تومان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد چک‌های برگشتی نسبت به موقعیت مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
افزایش تعداد چک‌های برگشتی در یک سال گذشته
چک یکی از ابزارهای پرداخت است که برای خرید در زمان حال و پرداخت مبلغ در آینده استفاده می‌شود. با گسترش نظام پرداخت الکترونیک از کاربرد این وسیله کاسته شده است، اما همچنان نقش ویژه خود را در نظام پرداخت دارد.
همواره بخشی از چک ها در هر ماه وصول شده و مابقی برگشت می خورد. اگر صحت چک توسط بانک تایید شده باشد و حساب جاری فرد صادرکننده چک موجودی کافی داشته باشد و مبلغ آن در زمان سررسید از سوی بانک به صاحب چک پرداخت شود، چک از نوع وصولی است. اما اگر صحت چکی که برای وصول به بانک ارائه می‌شود، تایید نشود یا حساب فرد صادرکننده دارای موجودی کافی نباشد، چک مذکور از نوع برگشتی خواهد بود. آمار مربوط به چک‌های برگشتی اهمیت زیادی دارد.، زیرا نشان می‌دهد که افراد حقیقی و حقوقی چقدر قادر به پرداخت بدهی‌های خود نبوده‌اند و در ضمن می تواند شاخصی از امنیت مبادلات چک در هر ماه باشد. بنابراین به عبارتی تغییر نرخ برگشتی‌ها بهبود یا بدتر شدن وضعیت نقدینگی و اعتباری افراد را نشان می‌دهد. چک مبادله‌ای نیز به مجموع چک‌های وصولی و برگشتی گفته می‌شود.
در مهر 1402 از کل چک‌های مبادله‌ای صادر شده در کشور 91.7 درصد آن‌ها وصول شده و 8.3 درصد آن‌ها برگشت خورده است. تعداد چک‌های برگشتی در این ماه برابر با 661 هزار فقره بوده است. در شهریور همین سال تعداد چک‌های برگشتی برابر با 610 هزار و نرخ برگشت چک‌ها که سهم تعداد چک‌های برگشتخورده از کل چک‌های مبادله‌ای صادر شده است، برابر با 8.6 درصد بوده است. یعنی در این یک ماه نرخ برگشت چک‌ها 0.3 واحد درصد کاهش یافته است. این در حالی است که در مقایسه با مهر 1401 مشخص می‌شود که نرخ تعداد چک‌های برگشتی 0.7 واحد درصد رشد کرده است. افزایش تعداد چک‌های بازگشتی می‌تواند حاکی از افزایش رکود و مشکلات اقتصادی باشد، به طوری که افراد به دلیل مشکلات مالی قادر به پرداخت بدهی‌های خود نبوده‌اند. همچنین مبلغ چک‌های برگشتی نیز نسبت به موقعیت مشابه سال گذشته به مقدار نسبتا زیادی رشد کرده است.
رشد 1 واحد درصدی مبالغ چک‌های برگشتی در یک سال اخیر
در مهر سال جاری 12.3 درصد از مبلغ کل چک‌های مبادله‌ای در کشور برگشت خورده است، یعنی پرداخت‌نشده است. این مبلغ پرداخت‌نشده برابر با 62 هزار میلیارد و 200 میلیون تومان است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نسبت مبلغ برگشت چک‌ها به کل چک های مبادله ای در مهر نسبت به ماه قبل به مقدار 0.6 واحد درصد کاهش یافته است. مبلغ برگشتخورده در شهریور سال جاری برابر با 61 هزار میلیارد تومان بوده و نرخ برگشتی در این ماه معادل با 12.9 به ثبت رسیده است.
این در حالی است که مبلغ چک‌های برگشتخورده نسبت به مهر سال گذشته 1.2 درصد افزایش یافته است. این نرخ در مهر سال گذشته معادل با 11.1 درصد بوده و مبلغ آن برابر با 35 هزار میلیارد و 300 میلیون تومان رقم خورده است.
رشد مبلغ چک‌های برگشتخورده حاکی از آن است که اشخاص حقیقی و حقوقی در این یک سال از پرداخت مبلغ بیشتری از چک‌هایی که صادر کرده‌اند ناتوان بوده‌اند.