روزنامه ایران/ترمز ماشین جنگ کشیده می شود؟

سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی امروز عصر 20 آبان ماه در ریاض گردهم می‌آیند تا برای بحران رو به افزایش جنگ غزه چاره‌اندیشی کنند. سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در حالی برای حضور در این نشست اضطراری راهی عربستان می‌شود که تهران در پی بالاترین سطح تحرکات دیپلماتیک که در گفت‌و‌گوهای تلفنی و حضوری با سران کشورهای اسلامی، به جریان انداخت، برگزاری اجلاس اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی را به‌عنوان یکی از فرصت‌های مهم همسویی اعضای این سازمان در دستور کار قرار داده بود. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور با اعلام خبر سفر امروز رئیس جمهور به «ریاض»، این گفته رئیسی در دیدار اخیرش با همتای ترک خود در حاشیه اجلاس اکو را مورد توجه قرار داد که «اگر نشست ریاض نتواند برای کمک به مردم غزه مؤثر باشد، احتمال گسترش درگیری‌ها را جدی می‌بینم چراکه ملت‌ها از اثرگذاری دولت‌های مسلمان ناامید می‌شوند».

احتمال دیدار رئیسی

و ملک سلمان

نشست ویژه امروز رهبران کشورهای سازمان همکاری اسلامی، مهم‌ترین و بالاترین سطح نشستی است که با مشارکت رئیس جمهور ایران درباره جنگ جاری در سرزمین‌های اشغالی میان کشورهای اسلامی برگزار می‌شود؛ نشستی که حاشیه آن فرصتی برای دیدار و رایزنی‌های دوجانبه مقام‌های بلندپایه حاضر برای همسویی بیشتر در موضوع غزه فراهم خواهد کرد. در همین چهارچوب انتظار می‌رود حضور رئیسی در ریاض زمینه دیدار وی با پادشاه یا ولیعهد عربستان سعودی را فراهم کند. در جریان سفر وزیر خارجه عربستان به ایران (۲۷ خرداد) و در جریان سفر متقابل وزیر خارجه ایران به عربستان (۲۶ مرداد)، از رئیس جمهور ایران برای سفر به ریاض در چهارچوب روابط دوجانبه دعوت شده بود. علاوه بر ایران، مقام‌های دیگر کشورهای اثرگذار منطقه همچون اردن، مصر، ترکیه، قطر، امارات و الجزایر نیز در اجلاس اضطراری امروز حضور خواهند یافت که پیش‌بینی می‌شود اکثر آنها در سطح سران حضور یابند.

دستور کار تهران

نشست سران کشورهای اسلامی در شرایطی برگزار می‌شود که واشنگتن درخواست مزورانه وقفه چند روزه در جنگ را به تل‌آویو پیشنهاد کرده که با مخالفت «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر این رژیم رو به رو شده است. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که روزنامه «وال استریت ژورنال» از تصمیم ایالات متحده برای ارسال بمب‌های هوشمند به ارزش ۳۲۰ میلیون دلار و انتقال ۲۴ هزار سلاح سبک و انفرادی به رژیم صهیونیستی خبر داده که این مسأله نگرانی را در میان برخی از مقام‌های امریکایی افزایش داده مبنی بر اینکه احتمال می‌رود تسلیحات نوع دوم به دست شهرک‌نشینان اسرائیلی بیفتد و به‌صورت بی‌رویه علیه غیرنظامیان فلسطینی استفاده شود.

آتش‌بس موقت، نقشه امریکا برای تداوم کشتار

ایده‌های پیشنهادی و فارغ از نتیجه امریکا که به نظر می‌رسد بیش از آنکه با هدف توقف کشتار مردم غزه باشد، نوعی فرصت‌جویی برای مدیریت فضای تنش جاری را دنبال می‌کند در حالی است که ایران در کنار قطر از روزهای گذشته طرح «آتس بس فوری» را در بطن فرایندهای متعدد دیپلماتیک منطقه‌ای در دستور کار قرار داده که شرط نخست آن، توقف بدون شرط درگیری‌ها و سپس تبادل اسرا و فراهم کردن فرصت رایزنی‌های دیپلماتیک برای متوقف کردن دامنه جنگ است. با وجود این تهران، اجرای طرح «آتش بس» را بدون وقفه در انجام کمک‌های همه‌جانبه تسلیحاتی غرب و برخی از کشورهای منطقه به اسرائیل ممکن نمی‌داند؛ موضوعی که به نظر می‌رسد به‌صورت مستقیم از سوی همپیمانان غربی اسرائیل و غیر مستقیم توسط برخی شرکای منطقه‌ای این رژیم صورت می‌گیرد. چه آنکه ماشین کشتار تل‌آویو که طی یک ماه گذشته زیر سایه کمک‌های اروپایی و امریکایی مدام در حال گسترش جنایات خود علیه مردم بی‌دفاع فلسطین است، این امکان را به جنگ‌طلبان می‌دهد که به‌دنبال تسری جنایت‌های خود به کل منطقه خاورمیانه باشند و در این راستا با حمایت‌های سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی، لجستیک غرب، خود را محق برای تعیین اهداف نظامی جدید در هر نقطه از غرب آسیا بدانند. کما اینکه «هرتزی هالوی»، رئیس ستاد کل ارتش رژیم صهیونیستی، در جریان بازدید اخیر خود از اسکادران جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵ «آدیر» مدعی اهداف جنگی منطقه‌ای برای اشغالگران پس از عملیات «طوفان‌الاقصی» توسط جنبش مقاومت اسلامی «حماس» در ۷ اکتبر شده است.

 رویکرد بحث‌برانگیز باکو و آنکارا

نقطه هدف موضع‌گیری تهران در پیگیری وقفه در کمک‌رسانی تسلیحاتی به تل‌آویو تنها منحصر به همپیمانان غربی این رژیم نیست. چه به نظر می‌رسد روندی که با‌ وجود موضع‌گیری سیاسی در محکومیت جنایات اسرائیل در غزه از برخی پایتخت‌های منطقه همچون باکو و آنکارا دنبال می‌شود، در تداوم کمک و اتحاد این بازیگران با رژیم صهیونیستی ارزیابی می‌شود. حدود 60 درصد از نفت رژیم اسرائیل از مسیر خط لوله باکو-تفلیس- جیهان تأمین می‌شود که تحت مدیریت ترکیه است. این در حالی است که از سال 2016 و پس از برقراری مجدد روابط میان ترکیه و اسرائیل پس از یک دوره تیرگی روابط ناشی از مناقشه بر سر مسأله فلسطین، در مجموع 200 میلیون لیتر سوخت هوایی و سوخت کشتی (معادل حدود 250 میلیون دلار) به اسرائیل صادر و بیش از 11 میلیارد لیتر گازوئیل (معادل حدود 5 میلیارد دلار) از اسرائیل وارد شده است. افزون بر این، مجموع ظرفیت پالایشی اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی معادل 300 هزار بشکه در روز و محل تأمین خوراک آن از نفت وارداتی، عمدتاً از قزاقستان و جمهوری آذربایجان است که از کشورهای عضو سازمان همکاری‌ اسلامی محسوب می‌شوند. اما تداوم همکاری‌های تنگاتنگ انرژی میان آنکارا و باکو با تل‌آویو که با وجود جنگ غزه ادامه پیدا کرده است، تأمین کننده انرژی و سوخت مورد نیاز جنگنده‌های اسرائیل برای بمباران غزه خواهد بود، در حالی که جهان اسلام، نسخه عاجل توقف حملات نظامی گسترده اسرائیل را جست‌و‌جو می‌کند. امری که موجبات خشم و نارضایتی مردم مسلمان منطقه را نسبت به این همکاری در بحران جاری برانگیخته است. تجمع مردمی دانشجویی که دو روز پیش در محکومیت و اعتراض به صادرات نفت و سوخت‌رسانی آنکارا به تل‌آویو، مقابل سفارت ترکیه در تهران برگزار شد، ناظر به نارضایتی از رفتار دوگانه کشور ترکیه در موضوع فلسطین بود.

لزوم بازدارندگی

تفاوت در مواضع اعلامی و عملی ترکیه در جریان دیدار اخیر رئیسی با «رجب طیب اردوغان» در حاشیه نشست اکو نیز مورد توجه قرار گرفت. رئیس جمهور ایران در دیدار «اردوغان» با تصریح اینکه مواضع اعلامی او پیرامون جنگ غزه، کفایت نمی‌کند و این مواضع باید تبدیل به عمل و اجرا شود، این واقعیت را مورد توجه قرار داد که اقدامات کشورهای منطقه در مواجهه با اقدامات جنایتکارانه اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی باید بازدارندگی داشته باشد. رئیس جمهور تأکید کرد که قطع تمامی ارتباطات سیاسی، اقتصادی و معادلات با رژیم صهیونیستی می‌تواند دارای بالاترین سطح بازدارندگی باشد./روزنامه ایران