نگاهی به نکات محمدباقر قالیباف درباره نوسازی ناوگان حمل‌ونقل
یک ضرورت بزرگ
«نوسازی ناوگان حمل و نقل» کلیدواژه مهم گفته‌های امروز محمدباقر قالیباف در صحن علنی مجلس شورای اسلامی است. اگرچه گمان کنیم پرتکراری این ترکیب کلامی از زبان بسیاری از مسئولان شاید از اهمیت آن کاسته باشد اما مصداق‌های ضرورت خواندن نوسازی ناوگان در کلام رئیس مجلس شورای اسلامی است که می‌تواند هم ما را به قرارگیری در وضعیت موجود آگاه کند و هم راهکارهایی اجرایی آن را پیش روی ما بگذارد. اما این مصداق‌ها کدام است و چرا در وضعیت کنونی اهمیت دارد؟
رئیس مجلس شورای اسلامی امروز در صحن علنی مجلس به عدم الزام به اسقاط خودرو در قانون اشاره دارد. البته به پیوست این نکته می‌گوید «{ قانون قبلی اسقاط}از نظر بنده به ضرر محیط زیست و مصرف سوخت بوده» است. حالا دیگر بر همه روشن است که خودروسازان قانون اسقاط خودرو را به نوعی در زدند و عقب‌ماندگی معنادار اسقاط خودرو از برنامه پیش‌بینی شده گواه این موضوع است. برای فهم بهتر این موضوع می‌توان به سنجه‌های آماری پناه برد.در حال حاضر از مجموع 28 میلیون خودروی در حال تردد در کشور، 14 میلیون دستگاه یعنی نیمی از خودروها، فرسوده هستند اما شتاب اسقاط این خودروها یا بهتر بگوییم عقب‌ماندگی اسقاط این خودروها به گونه‌ای است که برای از رده خارج کرده این 14 میلیون دستگاه به 400 سال زمان نیاز داریم و البته این با شرط محالی است که هیچ خودروی فرسوده جدیدی به این آمار افزوده نشود! همین است که وزارت صمت معتقد است اساسا « اسقاط خودرو به بن بست خورده است.» بدون چینش این آمارها در کننار یکدیگر هم می‌توان به این شکست پی برد. آنطور که دبیر انجمن مراکز اسقاط و بازیافت کل کشور می‌گوید حالا « تنها ۱۰ درصد از ۲۲۰ مرکز اسقاط خودروی موجود در کشور فعال است.»
چالش تکراری سن فرسودگی
محمدباقر قالیباف در اشاره به مصداق‌های ضرورت نوسازی ناوگان اشاره دیگری دارد که مهم است. در میانه حرف‌های او به این نکته اشاره شده که « اکنون ما ماشین‌هایی داریم که برای ۶۰ تا ۷۰ سال پیش است و در همین تهران تردد و مصالح جابجا می‌کنند.» این گزاره رئیس مجلس شورای اسلامی هم قابل تامل است. گزاره‌ای که نه تنها در وضعیت ترافیک و رفاه شهروندان موثر است که یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا هم هست. آلودگی که حالا با آغاز فصل سرد سال دوباره رخ نشان می‌دهد. 70 سال سن برای استفاده از یک خودرو که در کلام محمدباقر قالیباف به آن اشاره شده هولناک است و فاصله معناداری با قانون فرسودگی سال 1402 دارد. چرا که طبق آیین‌نامه مصوب هیئت وزیران سن مرز فرسودگی برای خودروهای شخصی 15 سال اعلام شده و خودروهایی با سن 15 تا 20 سال سالانه دو مرتبه و خودروهای با سن بالای 20 سال سالانه سه مرتبه بایستی جهت اخذ معاینه فنی اقدام کنند. اما این موضوع هم یک تناقض عجیب دارد و آن هم بی‌تفاوتی دستگاه‌ها به این موضوع است. شادی مالکی، مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران می‌گوید « در حال حاضر متأسفانه هیچ ساز و کاری توسط دستگاه‌های دارای تکلیف در این حوزه تعریف نشده و وضعیت تشخیص خودروهای فرسوده فعلا نامشخص است.
اسقاطی‌ها پول می‌سوزانند
و البته که گزاره مهم دیگر نهفته در میان حرف‌های محمدباقر قالیاف را باید به تاثیر نوسازی ناوگان در صرفه‌جویی در مصرف بنزین معطوف کنیم. او گفته است « اصلاح شبکه حمل و نقل و نوسازی این ناوگان یک موضوع ملی و برجسته است که در صرفه‌جویی در مصرف انرژی و امنیت جاده‌ها نقش ویژه‌ای دارد.» فارغ از نقش بالای تردد خودروهای فرسوده در میزان تصادفات جاده‌ای وضعیت مصرف سوخت این خودروها یکی از چالش‌های مهم است. رد اهمیت این نکته را هم می‌توان در آمارهای موجود به چشم دید. همین چند روز پیش اعلام شد که مصرف روزانه بنزین در ایران با عبور از 120 میلیون لیتر به نوعی رکورد زده است. اما باید بدانیم خودروهای فرسوده حدود دو برابر خودروهای دیگر مصرف سوخت دارند! ساده شده این موضوع اینکه اگر میانگین مصرف روزانه خودروی سواری حدود ۴.۱۳ لیتر باشد، یک خودروی فرسوده ۲ برابر یعنی ۸.۲۶ لیتر بنزین مصرف می‌کند که بر اساس دلار ۵۰ هزار تومان و نرخ ۷۰ سنت بنزین فوب خلیج‌فارس روزانه ۱۳۲ هزار تومان هزینه سوخت یک خودروی فرسوده میشود که ضربدر تعداد خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده موجود نزدیک ۲۷۲ میلیارد تومان در روز و سالانه ۹۹ هزار و ۲۸۰ هزار میلیارد تومان(حدود ۱۰۰ همت) بنزین کشور را می‌سوزانند.