جعبه سیاه «سند سپتامبر»
وزیر امور خارجه روز یک‌شنبه با به کار بردن عبارت «سند سپتامبر»، پس از مدت‌ها به نگاه‌ها درباره تحولات مذاکرات هسته‌ای سمت‌وسو داد که حساسیت افکارعمومی درباره مذاکرات هسته‌ای را به دنبال داشت. یک روز بعد، سخنگوی وزیر خارجه اگر چه توضیحاتی اجمالی را درباره سخنان امیرعبداللهیان مطرح کرد، اما همچنان چند و، چون سند سپتامبر در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
هرچه به موعد اکتبر در ارتباط با بند‌های غروب برجام نزدیک‌تر می‌شویم، موضوع آینده مذاکرات جاری میان ایران و طرف‌های توافق هسته‌ای بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. اگرچه ناصر کنعانی دیروز در نشست معمول سخنگوی وزارت امور خارجه با خبرنگاران داخلی و خارجی در این مورد گفت که ایران همه سناریو‌های موجود را در ارتباط با برجام و جزئیات آن مدنظر قرار داده و در هر بازه زمانی متناسب با اقدام و رفتار طرف مقابل اقدام متقابل خودش را انجام داده و خواهد داد، اما سخنان روز یک‌شنبه حسین امیرعبداللهیان درباره سند موسوم به «سند سپتامبر» باعث شد چشم‌انداز مذاکرات از منظری دیگر مورد توجه قرار گیرد. امیرعبداللهیان در این مورد گفت: «گفتگو‌های ما به مقدار زیادی با طرف‌های مقابل برجامی انجام شده و روی کاغذ آمده است و سندی معروف به «سند سپتامبر» بین ما و طرف‌های مقابل آماده است. صرف‌نظر از اینکه تحولاتی تأثیر گذاشت و توافق ما را به تعویق انداختند.» او که با روزنامه اطلاعات گفتگو می‌کرد، توضیح داد: «قرار نیست اگر شش قطعنامه درهم پیچیده شد، به جای آن یک سند صد و چند صفحه‌ای جای آن شش قطعنامه بنشیند و برای ما گشایش و محدودیت با هم ایجاد کند، اما به هر دلیل باید آن را در زمان خودش بررسی کرد که آیا در آن مقطع دستاوردی بهتر از این امکان داشت، وجود داشت یا نه. او گفت: «همکاران من سال‌ها و ماه‌ها درباره این موضوع بحث کردند و اکنون با این سند به عنوان یک سند بین‌المللی مواجهیم. صرف‌نظر از اینکه امریکا از برجام خارج شد، صرف‌نظر از اینکه اروپایی‌ها نه‌تن‌ها بهتر از امریکا عمل نکردند که در عمل و رفتارشان مثل امریکا بودند، اما امروز وقتی که با طرف‌های مقابل می‌نشینیم و چارچوب و سندی که داریم راجع به آن بحث می‌کنیم که همه طرف‌ها به آن برگردند، همین برجام است لذا ما به عنوان وزارت خارجه برجام را کنار نگذاشتیم.»
سرمایه‌گذاری غلط روی اغتشاشات
به گزارش «جوان»، در آغاز نشست پرسش و پاسخ کنعانی با خبرنگاران، او با پرسشی درباره سند «سپتامبر» مواجه شد و کنعانی با اعلام اینکه ادبیات وزیر در گفت‌وگوی اخیر کاملاً روشن بوده است، گفت: «سند سپتامبر، سند جدیدی به شمار نمی‌رود و همان روند مذاکرات ایران ۱+۴ بوده است. آخرین پیش‌نویس مذاکرات برجامی در چارچوب برجام در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) آماده جمع‌بندی و بازگشت همه طرف‌ها به توافق برجام بود، اما دولت امریکا و شرکای اروپایی آن در یک محاسبه غلط با نگاه به اغتشاشات داخلی ایران و سرمایه‌گذاری بر این اغتشاشات و با نیم‌نگاهی به تحولات اوکراین، در آن مقطع با فرصت‌سوزی و از میان بردن یک فرصت، از نهایی کردن آن روند مذاکرات و جمع‌بندی آن سر باز زدند و بار دیگر نشان دادند که از اراده سیاسی و حقیقی لازم برای بازگشت همه طرف‌ها به توافق برخوردار نیستند و مایل نیستند تعهدات‌شان را مسئولانه به عهده گرفته و انجام دهند.»
تقریباً همزمان با موضع وزیر و سخنگوی وزارت خارجه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در گزارشی محرمانه به اعضای این سازمان درباره غنی‌سازی ایران موضع‌گیری کرد. خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس با اعلام دسترسی به گزارش یاد شده، نوشت: «ایران ۶/۱۲۱ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد دارد که رشد بسیار کندتری نسبت به آمار‌های قبلی دارد.» این خبرگزاری به نقل از آژانس، تهران را متهم کرد که با صدور روادید برای مقامات این سازمان مخالفت کرده و با رد کردن بازرسان مجربی که آژانس آن‌ها را تعیین کرده است، کار آن‌ها را به چالش می‌کشد. آژانس همچنین در این گزارش ادعا کرده که از ماه فوریه ۲۰۲۱ تحت محدودیت‌های ایران قادر به دسترسی به فیلم‌های دوربین‌های نظارتی نبوده و فقط داده‌های ثبت‌شده از ژوئن ۲۰۲۲ از دوربین‌های کارگاهی در شهر اصفهان در دسترس است.
حرکت برای بی‌اثر کردن تحریم
گزارش آسوشیتدپرس پس از آن منتشر شد که به تازگی شبکه خبری امریکایی بلومبرگ هم طی گزارشی مبنی بر اینکه مقامات دولت بایدن در چارچوب توافق محرمانه با کاهش تحریم‌های نفتی ایران موافقت کرده‌اند، منتشر کرد. کنعانی روز دوشنبه به گزارش بلومبرگ پاسخ داد: «جمهوری اسلامی ایران بار‌ها اعلام کرده که علاوه بر پایبندی به مسیر دیپلماتیک برای رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، معطل روند مذاکرات برجامی نمی‌ماند و بی‌اثر کردن تحریم‌های ظالمانه را با جدیت دنبال خواهد کرد و در عمل هم این را نشان داده که این موضوع را با جدیت دنبال می‌کند و منتظر احیاناً برجام یا احیاناً نگاه دولت امریکا درباره روابط تجاری ایران با دیگر کشور‌ها یا صادرات محموله‌های نفتی خود نمی‌ماند.»
سخنگوی وزارت خارجه اضافه کرد: «در عمل نشان دادیم که نسبت به احقاق حقوق ملت ایران، از همه روش‌های قانونی مبتنی بر قوانین و مقررات بین‌المللی استفاده می‌کنیم.» وی گفت: «جمهوری اسلامی ایران در روند توسعه مناسبات خارجی و حفظ جایگاه خود در بازار‌های انرژی دنیا از ظرفیت‌های موجود استفاده کرده است. دولت‌های زیادی در دنیا علاقه‌مند به گسترش همکاری‌ها به ویژه معاملات نفتی با ایران هستند. روابط ایران با کشور‌های دوست ادامه دارد و توانستیم به‌رغم تحریم‌های ظالمانه هم نفت خود را به بازار‌های جهانی صادر کنیم و همچنین جایگاه خودمان را در بازار جهانی انرژی تا نسبت قابل‌توجهی حفظ کنیم.» سخنگوی وزارت خارجه یادآور شد: «البته این بدان معنا نیست که از ناحیه تحریم تحت فشار نیستیم. تحریم‌های امریکا علیه ایران محدودیت‌هایی برای ایران و شرکای ایران ایجاد کرده است ولی هم ایران نشان داد به تحریم‌های ظالمانه امریکا محدود نخواهد ماند و برای حفظ مناسبات تجاری و اقتصادی خود تلاش خواهد کرد و هم بسیاری از شرکای تجاری و نفتی ایران نشان دادند که به رغم تحریم‌های ظالمانه به اصل توسعه مناسبات با ایران علاقه‌مند هستند و به روابط خود با ایران ادامه خواهند داد. ایران مسیر رفع تحریم‌های ظالمانه و بی‌اثر کردن تحریم‌ها را توأمان ادامه خواهد داد.»
منبع: روزنامه جوان