گاردین: قرن آمریکایی به سر رسیده است

«سرزمین رویاها» درست مثل رئیس‌جمهورش اوضاع و احوال خوبی ندارد. آمریکا طبق گزارش‌های رسمی که در همین کشور منتشر می‌شود، رهبری و میان‌داری دنیا که هیچ حتی در امور ابتدائی خود نیز وامانده و چندان راه‌کاری هم برای خروج از این شرایط پیچیده نمی‌یابد. از آن‌سو رقبای این کشور نیز با تمام قدرت در حال برهم زدن نظم آمریکایی و پی‌ریزی نظمی نوین هستند. انگار که دوران آمریکایی چنان‌که پس از فروپاشی شوروی مطرح شد دیگر به سر رسیده و جهان دیگر زیر بار عبارت «ابرقدرت» و یا «جهان تک‌قطبی» نمی‌رود. دنیای امروز شاهد عصر گذار است که در پی آن جهان تک‌قطبی به جهانی چندقطبی تبدیل خواهد شد. و دیگر جهان حاضر نیست به یک‌جانبه‌گرایی کشوری مانند آمریکا تن دهد مخصوصا آن‌که دیگر در مولفه‌های اقتصادی، سیاسی و یا اجتماعی دست برتری ندارد. آنچه بیان شد، ادعای ما نیست، اظهارات تحلیلگران خود غرب است. در همین رابطه روزنامه انگلیسی و مشهور گاردین روز گذشته طی گزارش مفصلی تحت عنوان «دوران آمریکایی به سر آمده است» به همین موضوع پرداخت. این روزنامه گزارش افول آمریکا را این‌طور شروع کرده است: «شیوه‌ای که آمریکا نفوذ در سراسر خاورمیانه را کاهش می‌دهد به نظر همان روش عقب‌نشینی خفت بار امپراتوری بریتانیا از این منطقه را دنبال می‌کند. گویی کشورهای منطقه که یک امپراتوری را پشت سر گذاشته‌اند، حالا یک قدرت دیگر را نیز کنار می‌زنند». این‌جا گاردین به جنگ‌های ناموفق و غیرانسانی آمریکا در منطقه از جمله در عراق و افغانستان‌اشاره می‌کند که «نه تنها به خونریزی و تباهی اموال برای مردم منجر شد بلکه به هیچ یک از اهداف آمریکایی‌ها نیز نرسید». آمریکایی‌ها اگر چه مدعی بر سرکار آوردن حکومتی دموکراتیک در افغانستان بودند اما پس از بیست سال در شرایطی آن را ترک کردند که امور کشور را به دست طالبان سپرده بودند.

در این گزارش که به قلم «سایمون تیسدال» تهیه شده است، به روگردانی و تجدید نظر کشورها در اتحاد با آمریکا نیز‌اشاره شده است: «حکومت‌ها و رهبران اقتدارگرا به آرامی اما به صورت مطمئن استقلال و آزادی عمل خود را در حالی که خواستار ایجاد متحدان جدید هستند، ابراز می‌کنند. این به نوبه خود نشان‌دهنده یک تغییر اساسی به سمت دنیای چند قطبی است، جایی که ابرقدرت‌های انفرادی دیگر تسلط ندارند. وضعیت امروز اروپا که به دنبال ایجاد کانال‌های تجاری مستقل با چین است، مهم‌ترین شاهد این ادعا است. حتی در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که کشورهای عربی منطقه که روزی بدون اجازه آمریکا قدم از قدم برنمی‌داشتند، امروز مستقل‌تر عمل کرده و می‌خواهند تا در حوزه سیاست خارجی مستقل عمل کنند.» در این گزارش همچنین به وضعیت ترکیه در عرصه بین‌الملل‌اشاره و تاکید شده است که رجب طیب اردوغان که با زیرکی هر چه تمام‌تر، اکنون غرب را در مقابل شرق و بالعکس شرق را در مقابل غرب قرار می‌دهد و مشغول بازیگری میان قدرت‌های شرق و غرب برای تامین منافع خود است. گاردین در ادامه به سیاست خارجی ناموفق آمریکا در دوران جو بایدن‌اشاره و تاکید می‌کند که رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا از زمان روی کار آمدن در سال ۲۰۲۱و با توجه به گرفتاری واشنگتن در پرونده‌های جدیدی همچون اوکراین، از ادامه حضور و نقش‌آفرینی در بحران‌های منطقه مانند کرانه باختری، لبنان، عراق، سوریه، یمن، لیبی و سودان دوری می‌کند و علی‌رغم ادعاهای فراوان ابدا نتوانسته درخصوص توافق هسته‌ای با ایران اقدام مثبتی انجام دهد.

تلاش‌های بایدن که شکست خوردند

با این همه، تحلیلگر گاردین اما باور دارد که دولت بایدن به این در و آن در می‌زند تا بتواند جایگاه آمریکا را بازیابی کند و دست کم نام آمریکا را زنده نگه دارد. بایدن حتی برای این‌که از زیر بار انتقادات هم خارج شود مجبور است تا تلاشی برای سروسامان دادن وضعیت سیاست خارجی خود انجام دهد. گاردین معتقد است که تیم سیاست خارجی بایدن سه ماموریت مهم دارد که البته تاکنون موفقیتی در آنها نداشته است. اول، تفاهم با ایران، دوم انعقاد یک توافق صلح تاریخی بین عربستان و صهیونیست‌ها و نهایتا موفقیت در ایجاد کشور مستقلی به مختصات فلسطین! تیسدال در این گزارش تاکید می‌کند که واشنگتن در شرایط فعلی و پس از میانجیگری چین بین تهران و ریاض و از طرفی دیگر همکاری عربستان با مسکو جایگاه سنتی خود در روابط بین‌الملل را از دست داده است. به همین دلیل است که بایدن می‌خواهد تا نظر محمد بن‌سلمان را بار دیگر به سمت خود جلب کند و عادی‌‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو را رقم بزند. با همه این محاسباتی که دولت بایدن در ذهن می‌پروراند، تحلیلگران و ناظران بین‌المللی معتقدند که امیدهای بایدن برای تغییر در روندهای روابط بین‌الملل، کمی توهم‌آمیز و ناممکن است. عوامل منفی داخلی و متفاوتی وجود دارد که در سایه آن مسائل سیاست خارجی آمریکا در منطقه محکوم به شکست است. کشورهای جهان و رهبران آنها به خوبی جایگاه متزلزل بایدن چه از نظر شخصیتی و چه از نظر سیاسی را درک کرده‌اند و حاضر به همکاری با او نیستند. آنچه واضح است و با تمام تحلیل‌ها جور درمی‌آید و مورد اتفاق نظر کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل آمریکا هم قرار دارد، آن‌که دوران ابرقدرت مسلط رو به پایان است. آمریکا شاید تمام تلاش خود را برای حفظ جایگاهش انجام دهد اما همانند جایگاه تباه انگلیس در«عصر امپراتوری»، «قرن آمریکایی» هم به سرعت در حال نابودی و پیوستن به تاریخ است.

اوکراین را رها کنید

همزمان با انتشار گزارش گاردین، شبکه تلویزیونی فاکس نیوز نیز گزارشی از اوضاع بحرانی و به‌هم ریخته برخی ایالت‌های این کشور که بر اثر آتش‌سوزی‌های بعضا بی‌سابقه، به وجود آمده منتشر کرد و از دولت‌مردان آمریکا خواست، به جای ارسال پول مالیات دهندگان آمریکا به اوکراین، فکری به حال کشور خودشان کنند. مجری این شبکه تلویزیونی سپس به کمک 140 میلیارد دلاری آمریکا به اوکراین‌ اشاره کرد و گفت، می‌شد با این رقم، درد و رنج آمریکایی‌هایی را که مدتهاست تمام زندگی‌شان یا زیر آب رفته یا در آتش سوخته، تسکین داد.

کیهان