تولید روزانه ۴۵۰ تُن پسماند بیمارستانی
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اشاره به چالش‌های مدیریتی پسماندهای بیمارستانی، گفت: روزانه حدود ۴۵۰ تُن پسماند در بیمارستان‌های کشور تولید می‌شود که از این میزان حدود ۱۹۲ تن آن به پسماندهای عفونی، تیز و برنده اختصاص دارد که این میزان نیازمند مدیریت خاص جهت حفظ سلامت انسان و محیط زیست است.
دکتر جعفر جندقی درخصوص نحوه جداسازی و بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی، گفت: پیرو تدوین و ابلاغ "ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته" و باتوجه به ماده ۶۴ این ضوابط در خصوص ضرورت بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی، تیز و برنده تولیدی در بیمارستان‌ها، پیگیری تجهیز بیمارستان‌ها به دستگاه‌های بی‌خطرساز غیر سوز از زمان ابلاغ ضوابط در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است.
تجهیز ۹۷ درصد بیمارستان‌های کشور به دستگاه بی‌خطرساز پسماند
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیش از ۹۷ درصد بیمارستان‌ها مجهز به دستگاه بی‌خطر ساز هستند، بیان کرد: چنانچه در مواردی به دلیل خرابی و یا مشکلات جایگاه نصب، دستگاهی موقتا غیر فعال شده باشد و یا دستگاه موجود نباشد از دستگاه‌های بیمارستان‌های مجاور استفاده می‌شود. البته پیگیری برای پوشش کامل همه بیمارستان‌ها در دستور کار است.
تولید روزانه ۴۵۰ تُن پسماند بیمارستانی
وی افزود: بنابر اعلام دانشگاه‌های علوم پزشکی روزانه حدود ۴۵۰ تُن پسماند در بیمارستان‌های کشور تولید می‌شود که از این میزان حدود ۱۹۲ تن آن به پسماندهای عفونی، تیز و برنده اختصاص دارد که این میزان نیازمند مدیریت خاص جهت حفظ سلامت انسان و محیط زیست است.
جندقی تاکید کرد: مطابق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، بعد از تبدیل پسماند ویژه به پسماند عادی، ساز و کار مدیریت آن در شهرهایی که بیمارستان‌ها در آن قرار دارند بر عهده شهرداری‌ها خواهد بود.
اهمیت تفکیک پسماندهای عفونی
وی با بیان اینکه تفکیک و تصفیه پسماندهای عفونی به دلیل ماهیت بیماری‌زایی آنها در طبقه بندی ویژه قرار می‌گیرد، تصریح کرد: این نوع از پسماند در بخش‌های مختلف بیمارستان به صورت تفکیک شده در سطل‌هایی با برچسب‌های مشخص، جمع آوری شده و تا جایگاه موقت در بیمارستان نیز به صورت جداگانه حمل می‌شود. سپس با دستگاه‌های بی‌خطرساز مستقر در بیمارستان عملیات تصفیه روی این پسماندها اتفاق می‌افتد.
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، ادامه داد: شفاف سازی موضوع و رفع مشکل عدم تایید این پسماندها بعد از انجام فرایند بی‌خطر سازی، با بازنگری ضوابط اجرایی مدیریت پسماند پزشکی در دستور کار قرار دارد؛ چراکه عدم ابلاغ شیوه‌نامه ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند و ویژه تلقی شدن پسماندهای بی‌خطر شده، موجب تحمیل بار مالی اضافی به بیمارستان‌ها به جهت پرداخت تعرفه پسماند عفونی برای حمل و نقل و دفع نهایی پسماندهای بی‌خطر شده در بیمارستان شده است.
۴ دسته‌بندی پسماندهای بیماستانی
او با تاکید بر اینکه موضوع تفکیک پسماندهای پزشکی در فصل پنجم "ضوابط و روش‌های اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته" به تفصیل آمده است، اظهار کرد: در برنامه‌های نظارتی وزارت بهداشت این روند مورد پایش قرار می‌گیرد. با توجه به ضوابط ابلاغی و ضرورت تفکیک پسماندهای پزشکی به ۴ دسته پسماندهای عفونی، تیز و برنده، شیمیایی و دارویی و عادی این موضوع مرتبا رصد و پایش می‌شود.
چالش کمبود شرکت‌های مدیریت پسماند
جندقی افزود: از دیگر چالش‌های مدیریت پسماند، علیرغم انجام تفکیک پسماند در بیمارستان‌ها، تعداد ناکافی شرکت‌های مدیریت پسماند به خصوص پسماندهای شیمیایی، دارویی و فلزات سنگین در زمینه جمع‌آوری، حمل و نقل و دفع نهایی است. در ضمن پیشنهاد تعرفه‌های نامتعارف از سوی شرکت‌ها موجب تحمیل هزینه‌های اضافی به بیمارستان‌ها شده است.
لزوم تفکیک پسماند از کوچک‌ترین واحدهای بهداشتی
وی در خصوص وضعیت تفکیک و بی‌خطرسازی زباله‌ها در درمانگاه‌ها و مراکز درمانی کوچک‌تر، بیان کرد: تمامی مراکز بهداشتی _ درمانی (به غیر از بیمارستان‌ها) اعم از درمانگاه‌ها، مراکز بهداشت، آزمایشگاه‌ها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، دندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی موظف‌اند مطابق قانون مدیریت پسماند و ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و وابسته، پسماندهای پزشکی تولیدی خود را مدیریت کنند.
جندقی تاکید کرد: طبق ماده ١٠ ضوابط مذکور، کلیه مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی موظف‌اند در مبدأ تولید، پسماندهای عادی و پسماندهای پزشکی ویژه خود را جمع آوری، تفکیک و بسته بندی کنند. همچنین مطابق ماده ۶۵، مراکز مذکور برای مدیریت پسماند تولیدی خود می‌توانند در سایت‌های منطقه‌ای یا مرکزی دارای مجوز، زباله تولیدی را بی‌خطر کرده و یا از امکانات بی‌خطرساز بیمارستان‌های مجاور استفاده کنند که این موضوع مرتبا پایش می‌شود و چنانچه این موضوع رعایت نشود اخطارهای لازم داده و اقدامات قانونی انجام می‌شود.
بازنگری روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و وابسته
وی افزود: در حال حاضر دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری مرکز سلامت محیط و کار در حال بازنگری ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته است تا موانع و مشکلات ضوابط قبلی مرتفع شود و به روزرسانی ضوابط ذکر شده نیز مطابق یافته‌های جدید علمی انجام گیرد.
او در خاتمه بیان کرد: پروژه دیگری که مرکز سلامت محیط و کار در این راستا در دستور کار خود دارد طرح هوشمندسازی خدمات مدیریت پسماند است که هماهنگی‌های آن با مراجع ذی‌صلاح انجام شده و به محض تکمیل پروژه، اطلاع‌رسانی انجام خواهد شد. این امر در واقع تحول مهمی در زمینه مدیریت پسماندهای ویژه است.