اعلام رتبه‌های برتر کنکور چه پیام مهمی برای شهروندان دارد؟
شتاب افول عدالت شهرستان‌ها!
تمرکزگرایی در ایران را نمی‌توان یک روند خواند، حداقل آمارها و داده‌های در اختیار نشان می‌دهد این موضوع پیش از آنکه یک رویه معمولی باشد یک «سیاست» است. حالا اما نه باید آن را یک سیاست خواند و نه یک رویه بلکه یه چالش مهم است که دارد رو به سوی بحران می‌رود. تمرکز تمامی امکانات در پایتخت پیش از آنچه حتی بسیاری از شهروندان را برای حل مشکلات معمولی خود (همچون تحصیل و درمان) به سوی پایتخت بکشاند تصور نادرستی را در ذهن خود سیاستمداران حک می‌کند مبنی بر اینکه تهران ، تمامی ایران است! همین موضوع را می‌توان در برخی از چالش‌های شهری هم دید. به عنوان مثال وقتی بحث بر سر ریزگردها بالا می‌گیرد که ردپای گردو غبار در آسمان تهران دیدهد می‌شود وگرنه پیش از تهران 21 استان دیگر درگیر ریزگردها بوده‌اند و صدای کسی هم درنیامده است!
انتقال یک پیام هولناک
مصداق‌های فراوانی در تایید تمرکزگرایی وجود دارد، این موضوع آسیب‌ها و پیامدهای بسیاری هم دارد که شاید مشهودترینش افزایش حاشیه نشینی در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی و به طبع آن افزایش آسیب‌های اجتماعی است. همین امروز معاون اجتماعی شهرداری تهران از آوار آسیب‌های اجتماعی در تهران گفته بود، آنچه در میانه گفته‌های او مغفول مانده نه افزایش این آسیب‌ها که مشهودشدن آن است. به این معنا که شاید میزان آسیب‌هایا جتماعی افزایش نداشته است و تنها تعداد آنها بیشتر شده و مشهودتر شده است. بدترین اتفاق که در آمارها و داده‌های کنونی مستتر است انتقال مشهود این پیام به شهروندان است که اگر قرار است در هر حوزه‌ای به موفقیتی دست پیدا کنند باید چمدان ببندند و راهی تهران شوند.
درمان می‌خواهید؟ فقط تهران
در گزارش تازه مرکز آمار ایران پیرامون هزینه و درآمد خانوار شهری و روستایی آمده است که هزینه‌های درمانی برای شهروندان حالا از اولویت بالاتری برخوردار است. به این مفهوم که آنها حالا حتی از معیشت و سفره خود به نفع درمان می‌گذرند. اما آمارهای موجود در مراجع رسمی حکایت از این دارد که همین حالا بیش از 40 درصد پزشکان متخصص در ایران تنها در سه شهر حضور دارند که در صدر آنها تهران است. این موضوع در رابطه با تعداد پزشکان عمومی و بدتر از آن تعداد بیمارستان‌ها هم مصداق دارد. پژوهشی که در سال ۹۵ صورت گرفته به پراکندگی بیمارستان‌ها در ایران پرداخته است و نشان می‌دهد فاصله تهران با دیگر شهرها فاصله معناداری است و به نوعی تشویق به درمان در پایتخت دارد. در حالی تهران 17 درصد بیمارستان‌های کشور را در خود جا داده که سهم بقیه استان‌های ایران به زحمت به 2 یا 3 درصد می‌رسد.
شتاب ترسناک افول عدالت
انتشار نتایج اولیه کنکور هم یک گزاره تلخ بر صحت این موضوع را پیش روی ما می‌گذارد! اینکه سهم شهرستان‌ها از قبولی در رتبه‌های برتر کنکور تنها و تنها 17 درصد است. این اعداد تنها یک پیام دارد و آن هم اینکه عدالت در نظام آموزشی ایران هیچ جایی ندارد. آنچه تماشای آمارهای منتشر شده را هولناک‌تر کرده است این موضوع است که بدانیم روند تغییرات درصد قبولی‌های شهرستانی و تهرانی در کنکور تنها طی ده سال اتفاق افتاده است. به این معنا که حالا می‌دانیم سهم شهرستانی‌ها در رتبه‌های برتر کنکور در سال 1390 به میزان 86 درصد بوده و تهرانی‌ها تنها 14 درصد رتبه‌های برتر را صاحب بوده‌اند اما نتایج کنکور 1402 نشان می‌دهد شهرستانی‌ها تنها 17 درصد و تهرانی‌ها سهمی 83 درصدی از رتبه‌های برتر کنکور دارند.