چشم‌انداز همکاری‌های بلندمدت تهران-توکیو
وزیر امور خارجه روز گذشته برای نخستین بار از آغاز به کار دولت سیزدهم به «توکیو» سفر کرد. حسین امیرعبداللهیان در گفت‌و‌گوهایی که با مقام‌های عالی‌رتبه ژاپن از سر گذراند، ایده طراحی نقشه راه همکاری‌های بلندمدت ایران و ژاپن را مطرح کرد که دربرگیرنده همه ابعاد همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و نقش‌آفرینی نیرومندتر ژاپن در همکاری‌های متنوع با ایران و منطقه خواهد بود.
این سفر در شرایطی که ایران در مواجهه با سیاست تحریمی «واشنگتن» راه‌های تازه‌ای را در روند سیاست خارجی خود جست‌و‌جو می‌کند، پدیدآورنده فرصت جدیدی است که می‌تواند نه تنها توسعه‌دهنده رابطه دوجانبه تهران- توکیو که گشایشی برای گره‌های کور و مزمن مسائل منطقه باشد؛ فرصتی که بهره‌گیری از آن فارغ از عزم دو کشور برای تقویت همکاری‌های سیاسی و اقتصادی ممکن نخواهد بود. رابطه ایران و ژاپن که توکیو یکی از چند قدرت برتر اقتصادی جهان به شمار می‌آید تاکنون چیزی بیش از تبادلات نفتی و مواد اولیه نبوده و با ظرفیت‌های موجود ایران تناسب چندانی نداشته است. «توکیو» در روند مناسبات خارجی خود در جست‌و‌جوی امنیتی فراگیر است و در عمل، پایه‌های روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی‌اش را بر تحقق منافع اقتصادی‌اش بنا کرده است؛ بنابراین اهمیت تقویت رابطه با ایران برای این کشور را باید در میزان نفع و زیانی دانست که از قبال این رابطه یا ضعف آن به دست می‌آورد. ازاین رو مبالغه نیست اگر گفته شود عامل اقتصادی و معاملات نفتی، محور مهمی در همه فراز و نشیب‌های سیاست خارجی این کشور بوده است؛ نفتی که حیات اقتصاد ژاپن به آن وابسته است و هرگونه فرود و صعودی که در زمینه تأمین این نیاز روی دهد، لرزه بر اندام اقتصاد این کشور می‌اندازد.
امیرعبداللهیان متناظر با محورهای مطرح در سیاست خارجی کشور پیرامون ژاپن با ««فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن، «یوشیماسا هایاشی»، وزیر امور خارجه و «کاتسونوبو کاتو»، وزیر بهداشت، کار و رفاه اجتماعی ژاپن دیدار و در مورد آخرین وضعیت روابط دوجانبه، مسائل منطقه‌ای و تحولات بین‌المللی گفتوگو کرد. وزیر امور خارجه همچنین در یک نشست خبری در جمع رسانه‌های ژاپنی، فرصت را مناسب دید تا به تشریح آخرین دیدگاه‌های اصولی جمهوری اسلامی در خصوص پرونده مذاکرات رفع تحریم‌ها، مسائل بین‌المللی همچون جنگ اوکراین و موضوع تبادل زندانیان با امریکا بپردازد.
حمایت توکیو از مذاکرات احیای برجام
وزیر امور خارجه در جریان سفر به توکیو، با «فومیو کیشیدا»، نخست وزیر ژاپن دیدار و گفتوگو کرد. وزیر امور خارجه با استقبال از ترسیم نقشه راه همکاری بلندمدت بین دو کشور، بر ضرورت ارتقای روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی فیمابین تأکید کرد. امیرعبداللهیان در این دیدار همچنین نقش برجسته جمهوری اسلامی ایران در ارتقای امنیت انرژی در منطقه خلیج‌فارس را مورد تأکید قرار داد.
نخست‌وزیر ژاپن نیز گفت: توکیو از احیای مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و سایر طرف‌ها برای اجرای کامل تعهدات برجامی حمایت می کند و آماده کمک به آن است. نخست‌وزیر ژاپن نیز در این دیدار با ابلاغ متقابل سلام‌های خود به رئیس‌جمهور کشورمان، مذاکرات سال گذشته خود با آقای رئیسی را مهم ارزیابی کرد و بر اهمیت مناسبات تهران و توکیو تأکید کرد.
شورای همکاری برای تداوم رایزنی
وزیر امور خارجه در دیدار با «یوشیماسا هایاشی»، آمادگی ایران برای تداوم رایزنی‌ها در چهارچوب شورای همکاری و تداوم مشورت‌های معاونان و مدیران کل وزارت خارجه‌های دو کشور را اعلام کرد.
امیرعبداللهیان ظرفیت‌های موجود در دو کشور را برای توسعه مناسبات درخور توجه خواند و بر ضرورت تدوین سازکارهای لازم برای ارتقای همکاری‌های متنوع تأکید کرد. «یوشیماسا هایاشی» نیز در این دیدار اهمیت استمرار گفت‌وگوها و همکاری فیمابین را مورد تأکید قرار داد.
مشارکت شرکت‌های ژاپنی در بخش تجهیزات پزشکی ایران
وزیر امور خارجه در دیدار با «کاتسونوبو کاتو»، وزیر بهداشت ژاپن بر ضرورت ارتقای همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های مختلف، خصوصاً سازکارمشارکت شرکت‌های ژاپنی در بخش دارو و تجهیزات پزشکی تأکید کرد. اهدای واکسن از سوی دولت ژاپن در دوره شیوع کرونا را اقدامی ارزشمند دانست. امیرعبداللهیان با غیرقانونی خواندن تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده، ضرورت ارتقای همکاری‌های دو کشور را در حوزه‌های مختلف، خصوصاً سازکارمشارکت شرکت‌های ژاپنی در بخش دارو و تجهیزات پزشکی مورد تأکید قرار داد. «کاتسونوبو کاتو» نیز در این دیدار با اشاره به حضور وزیر امور خارجه ایران در سالروز ٧٨ امین سالگرد بمباران هیروشیما و ناکازاکی از سوی دولت امریکا، بر ضدیت مردم ژاپن با سلاح‌های کشتار جمعی تأکید کرد. وی اهمیت همکاری بین کشورها خصوصاً در حوزه‌های پزشکی را مورد تأکید قرار داد و از پیشرفت‌های ایران در زمینه فناوری‌های نوین پزشکی ابراز خرسندی کرد.
پیگیری مطالبات
همزمان با این سفر، سخنگوی وزارت امور خارجه گفتوگو درباره مطالبات ملت و دولت ایران از ژاپن را یکی از محورهای سفر امیرعبداللهیان خوانده و گفت: «دولت با جدیت این موضوعات را دنبال کرده و خواهد کرد و در ارتباط با ژاپن به صورت دوجانبه گفتوگو شده و در دیدار سال گذشته دکتر رئیسی با نخست‌وزیر ژاپن در نیویورک نیز این موضوع مورد گفتوگو قرار گرفت و پس از آن هم در سطوح مختلف در گفت‌وگوی وزرا و دیپلمات‌ها و مقامات مورد اهتمام بوده است و ژاپن گفته نسبت به تأدیه دیون ایران آمادگی دارد و برای تحقق و اجرای عملی این موضوع در سفر جاری امیرعبداللهیان گفتوگو و تبادل نظر با مقامات ژاپن در این خصوص خواهیم داشت».
امیرعبداللهیان در نشست خبری با رسانه‌های ژاپنی مطرح کرد
فرار اوکراین از مذاکره درباره اتهام پهپادی
وزیر امور خارجه در نشست خبری روز گذشته با رسانه های ژاپن به تشریح ابعاد سیاست خارجی ایران بویژه در حوزه منطقه پرداخت و با تأکید بر اینکه استراتژی رئیس‌جمهور ایران بر مبنای نگاه به آسیاست و در این چهارچوب توسعه مناسبات با کشور دوست ژاپن مورد توجه جدی است، افزود: «اعزام سفیر جدید ایران به توکیو به عنوان یکی از دیپلمات‌های ارشد ایران در چهارچوب مناسبات نیرومند بین دو کشور صورت گرفته است». امیرعبداللهیان همچنین درباره تبادل زندانیان بین ایران و امریکا نیز افزود: «تبادل زندانیان یک موضوع انسانی است و ما در این خصوص گفت‌وگوهای غیرمستقیمی را از سال گذشته با طرف امریکایی داشتیم». رئیس دستگاه سیاست خارجی همچنین در واکنش به موضوع ادعاهای تکراری پیرامون پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین با اشاره به اینکه ما هیچگونه پهپادی برای استفاده در جنگ اوکراین در اختیار هیچ طرفی قرار نداده‌ایم، افزود: «سال گذشته شخصاً از وزیر خارجه اوکراین خواستم که چنانچه اسنادی در خصوص استفاده از پهپادهای ایرانی در اختیار دارند آن را به مقامات نظامی کشورم ارائه دهند. با وزیر خارجه اوکراین توافق کردیم که هیأت نظامی ایران به ورشو لهستان سفر کند و در آنجا با مقامات نظامی اوکراین در این خصوص دیدار کند، هیأت نظامی ما وارد ورشو شد، اما طرف اوکراینی در محل ملاقات حاضر نشد».
وزیر امور خارجه بیان کرد: مجدداً با وزیر خارجه اوکراین توافق کردیم که نیروهای نظامی ایران و اوکراین در کشور عمان دیدار کنند. هیچ سند قابل قبولی از طرف اوکراین در این دیدار مورد ادعاهای مطرح شده ارائه نشد. قرار شد طرف اوکراینی بار دیگر اسناد خود را بررسی کند و در نشستی دیگر با طرف ایرانی مورد بررسی قرار گیرد. ما بارها پیگیری کردیم که این نشست برگزار شود ولی طرف اوکراینی در دور جدید گفت‌وگوها حاضر نشد».