افزایش مصرف روزانه بنزین و گازوئیل / توانگر به وزیر نفت نامه نوشت

متن نامه مجتبی توانگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به اوجی وزیر نفت به شرح زیر است.

«جناب آقای مهندس اوجی

وزیر محترم نفت

سلام علیکم

همانگونه که مستحضرید حمل و نقل یکی از بخش‌های مهم اقتصاد ملی در دنیاست که به‌دلیل داشتن نقش زیربنایی، تأثیر فراوانی بر فرایند رشد اقتصادی کشورها دارد. این بخش دربرگیرنده فعالیت‌هایی است که به شکلی گسترده در تمامی زمینه‌های تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان دارد و واسطه‌ای میان فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، بازرگانی و خدماتی در سطح ملی و بین‌المللی است.  بنابراین متناسب با توسعه‌یافتگی کشورها این بخش نیز با به‌کارگیری تکنولوژی جدید و افزایش راندمان خودروها، جوان‌سازی ناوگان، تعیین استانداردها و معیارهای مصرف سوخت و استفاده از سوخت‌های‌جایگزین توسعة یافته است.

در کشور ما برای مدیریت و بهینه کردن مصرف سوخت اقداماتی صورت گرفته است اما به‌دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست، اکنون ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای دنیا در مصرف انرژی به‌ویژه در بخش حمل و نقل است. بخش حمل و نقل بعد از بخش خانگی، عمومی و تجاری، در رتبه دوم مصرف انرژی قرار دارد و حدود یک‌چهارم (۲۴%) مصرف کل انرژی کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

«در واقع حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که در سال گذشته در ایران پرداخت شده مربوط به بخش انرژی است. موضوعی که جنابعالی هم بر آن تاکید داشته و معتقدید که اگر مصرف سوخت کشور را در بخش‌های مختلف نصف کنیم، می‌توان سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار به دولت تحویل داد. امروز ظرفیت پالایشی کشور در زمینه تولید بنزین و نفت‌گاز در حال نزدیک شدن به مقدار مصرف و به روایتی عقب ماندن از آن می باشد. یکی از وظایف وزارت نفت بحث تولید نفت، گاز و دیگر فرآورده‌های نفتی است تا امنیت انرژی کشور تأمین شود. جنابعالی با اشاره به رعایت نشدن مصرف بهینه انرژی در بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش خانگی کشور، تاکید دارید که سالانه حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد مصرف سوخت مایع کشور افزایش می‌یابد، از این رو هم‌زمان که باید به فکر افزایش ظرفیت پالایشی کشور باشیم، ضروری است از اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف در کشور به‌ویژه در بخش‌های خانگی و صنعتی غافل نباشیم. میزان پرداخت یارانه سوخت در کشور سالانه ۸۰ میلیارد دلار است و این در شرایطی است که سال گذشته مجموع درآمدهای نفتی کشور ۴۳ میلیارد دلار بوده است. این اعداد نشان می‌دهد ایران حدود دو برابر درآمدهای نفتی خود را صرف پرداخت یارانه کرده است.»

ایران به‌دلیل داشتن ذخایر بزرگ گازطبیعی، شبکه توزیع گسترده (خط لوله سراسری)، توانمندی فنی تولید تمامی قطعات و تجهیزات مرتبط با تولید و بهره‌برداری، شبکه گسترده مراکز خدمات فنی، ساختار تشکیلاتی و بسترهای نرم‌افزاری لازم، تمام  قابلیت‌های مورد نیاز را برای استفاده از گازطبیعی در صنعت حمل و نقل داراست و  با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح می‌تواند به سرعت آن را توسعه داده و جایگزین سوخت‌های دیگر کند. درحال حاضر روزانه حدود ۲۵ میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف می‌شود که به معنی حداقل ۲۵ میلیون دلار صرفه‌جویی روزانه است این میزان صرفه‌جویی می‌تواند به سرعت و بدون صرف هزینه حداقل تا دو برابر(۵۰ میلیون دلار در روز) افزایش یابد.  

با توجه به قیمت بسیار پایین گاز طبیعی در برابر دیگر سوخت‌های متداول در بخش حمل و نقل، توسعة صنعت NGV  و افزایش استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت مناسب جایگزین بنزین و گازوئیل نه تنها می‌تواند به سرعت بسیاری از مشکلات جاری کشور را در زمینه انرژی حل کند بلکه با توجه به رویکرد نوین جهانی مبنی بر استفاده بیشتر از گاز طبیعی، می‌تواند زمینه‌های صادراتی مهم و سودآوری را برای آینده کشور به ارمغان آورده و به بخشی از بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر «خلق اقتصاد درون‌زا و برون‌نگر» و همچنین «افزایش نقش تمدنی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان» جامه عمل بپوشاند.

ایران با داشتن منابع سرشار گاز طبیعی، دومین دارندۀ ذخایر گازی جهان به شمار می‌رود. طی ۲۰ سال گذشته سرمایه‌گذاری مناسبی در سطح کشور در زمینه CNG انجام گرفته و به یمن این نگاه مثبت امروز ایران به عنوان یکی از پیشروترین کشورها در صنعت CNG در سطح جهان شناخته می‌شود. پاره‌ای از ویژگی‌های ممتاز کشور را در صنعت CNG می‌توان به صورت مختصر به شرح زیر برشمرد:

- وجود خط لوله سراسری انتقال گاز در کشور که برای صنعت CNG در هر کشوری یک رویا محسوب می‌شود.

- داشتن بیش از ۱۰۰۰ مرکز خدمات فنی مجاز و آموزش دیده که در حال حاضر در سطح کشور فعال است.

- وجود حداقل ۷  شرکت معتبر استاندارد مخزن‌ساز در کشور که توان تولید بیش از یک میلیون مخزن را در سال دارا هستند.

- وجود حداقل ۷ شرکت معتبر استاندارد کیت‌ساز در کشور که توان تولید بیش از یک میلیون کیت گازسوز را در سال دارند.

- اشتغال بیش از ۳۵۰۰۰ نفر در صنعت CNG کشور به صورت مستقیم.

- ۲۰ سال تجربه در زمینه تبدیل کارگاهی و تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه سوز که باعث شده است در حال حاضر ۵۰۰۰۰۰۰ خودروی دوگانه‌سوز در کشور وجود داشته باشد.

- وجود ساختارهای سازمانی و بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و استانداردهای مورد نیاز برای پایش و کنترل فرآیندهای تولید، تبدیل و خودروهای گازسوز.

- داشتن بیش از ۲۵۰۰ جایگاه سوخت‌گیری در سطح کشور با ظرفیت تحویل ۵۰ میلیون متر مکعب گاز.

تهدیدهای جاری:

متاسفانه به رغم وجود بسترهای مناسب درحوزۀ CNG آنچنان که باید از این مزیت نسبی استفاده نمی‌شود. در حال حاضر مصرف روزانۀ بنزین و گازوئیل در کشور از تولید پالایشگاهی این محصولات فراتر رفته و دولت برای جبران این کسری، ناچار به واردات این محصولات شده است. ادامۀ این روند و افزایش مصرف این حامل‌های انرژی خطرات و معایب زیر را در پی خواهد داشت:

- افزایش وابستگی به حامل‌های مایع انرژی می‌تواند کشور را در مواجهه با تهدیدهای خارجی ضعیف کند به عبارتی از منظر پدافند غیر عامل، افزایش این وابستگی یک تهدید امنیتی است که باید برای آن چاره اندیشی شود.

- به علت واقعی نبودن قیمت حامل‌های مایع در ایران و اختلاف فاحش ارزش آنها با کشورهای همسایه و همچنین سهولت حمل و نقل سوخت‌های مایع، قاچاق سوخت‌های مایع به یک کسب و کار پر رونق تبدیل شده است و بخش زیادی از این سوخت‌ها (که مشمول یارانه نیز هستند) به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود.

با توجه به اختلاف بالای قیمت سوخت‌های مایع در بازار جهانی و بازار داخلی، یارانه پنهان بالایی به این سوخت‌ها تعلق می‌گیرد. بدیهی است که با اجرای «طرح هدفمندی یارانه‌ها» می‌توان بخش زیادی از این مبالغ را از سرفصل «هزینه‌های دولت» کاسته و به سرفصل «درآمدهای دولت» انتقال داد.

- سوخت‌های مایع در مقایسه با گاز طبیعی آلاینده‌های بیشتری ایجاد می‌کنند. این موضوع در دراز مدت نه تنها عواقب مخرب زیست محیطی به دنبال دارد بلکه در کلان‌شهرها می‌تواند میزان بیماری‌های ناشی از این ذرات معلق را افزایش داده و علاوه بر افزایش فشار بر نظام درمانی کشور، یارانه پنهان دیگری را برای تامین دارو و درمان بیماران به نظام سلامت کشور تحمیل کند.

با توجه به آنچه بیان شد، مهم‌ترین و اساسی‌ترین راهکار برای بهبود وضعیت موجود و غلبه بر تهدیدها، تکیه بر مزیت نسبی کشور در تولید و بهره‌برداری از گاز طبیعی و رویکرد جایگزینی سوخت‌های مایع با گاز طبیعی است. از آنجا که تمامی بسترهای این موضوع در کشور فراهم است، این رویکرد هیچ هزینه‌ای را برای ایجاد زیرساخت نیاز ندارد و به صورت آنی و بدون فوت وقت، قابلیت جاری‌سازی دارد.

 سوال این است که:

- چرا با وجود طرح تبدیل خودروهای عمومی بنزینی در گذشته، سرمایه‌گذاری بخش غیر دولتی در این خصوص  و مصوبات شورای اقتصاد، با روی کارآمدن جنابعالی این طرح به نحوی متوقف و توسعه لازم نیافته است؟

- با وجود مزایای اقتصادی و زیست محیطی که طرح فوق برای کشور دارد، چرا برای سایر خودروها مانند خودروهای شخصی توسعه پیدا نکرده است؟

- آیا برای استفاده از گاز طبیعی به جای گازوئیل در خودروهای دیزلی طرحی وجود دارد؟ با توجه به سابقه اتوبوس‌های گاز سوز در شهرهای بزرگ کشور که به منظور مباحث زیست محیطی بکارگیری شد، آیا آن وزارت‌خانه محترم قصد ندارد ضمن توسعه این وسایل نقلیه، ضمن کمک به مسائل زیست محیطی، کاهشی در مصرف بی‌رویه گازوئیل در کشور ایجاد نماید؟

- چه اقداماتی برای تشویق مالکین خودروهای گازسوز برای مصرف گاز طبیعی به جای بنزین داشته اید؟ گزارش‌ها حاکی است مصرف گاز توسط این خوروها کاهش یافته یا متناسب با ظرفیت موجود، بهره برداری نمی‌شود.

- آن وزارت‌خانه به عنوان متولی سوخت در کشور آیا برای بهینه مصرف کردن انرژی، استراتژی و سیاست‌های مشخصی برای توسعه نوع وسایل نقلیه به لحاظ سوخت مصرفی در کشور دارد؟ چه اقداماتی در این خصوص انجام یافته است؟

موجب امتنان است با توجه به نقش نظارتی مجلس شورای اسلامی، ظرف ۱۰ روز آینده پاسخ روشنی برای سوالات طرح شده ارایه گردد تا بتوان برای حل این مشکل کشور، تدبیر بهتری اندیشید.»

ایسنا