رمزگشایی از تحرکات نظامی آمریکا در خلیج‌فارس
افزایش تحرکات امنیتی واشنگتن در خلیج‌فارس و دریای عمان می‌تواند مانع جدی بر سر راه گسترش روابط ایران با دولت‌های عربی. در چنین شرایطی نیروی دریایی آمریکا قصد دارد با امنیتی کردن فضای خلیج‌فارس و تکرار اتهامات تکراری علیه ایران، جلوی استقرار ثبات و شکل‌گیری روابط مثبت میان کشورهای غرب آسیا را بگیرد. روی دیگر افزایش حضور نظامی آمریکا در خلیج‌فارس ایجاد اهرم چانه‌زنی در میز مذاکرات هسته‌ای است.
امنیتی کردن منطقه خلیج فارس به بهانه واهی مقابله با تهدیدات ایران، سیاست آمریکا در منطقه غرب آسیاست. کارشناسان موضوعات منطقه معتقدند، این راهبرد با هدف افزایش حضور نظامی در مرکز تجارت جهانی انرژی، مقابله با افزایش نفوذ چین و انعقاد قراردادهای جدید دفاعی با شیخ‌نشین‌های شورای همکاری خلیج فارس دنبال می‌شود. بر همین اساس هفته گذشته وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد، قرار است جنگنده‌های اف- 16 را با هدف آنچه «مقابله با اقدامات جمهوری اسلامی در توقیف کشتی‌ها» خوانده می‌شود، در منطقه خلیج فارس مستقر کند.
در این مأموریت قرار است جنگنده‌های مذکور در کنار جنگنده‌های تهاجمی «ای 10» قرار بگیرند و گشت‌های دریایی آمریکا در خلیج فارس را تقویت کنند. کمی بعد پنتاگون اعلام کرد، ناو «یو.اس.اس توماس هادتر» و چندین جنگنده اف- 35 نیز به بهانه محافظت از خطوط کشتیرانی از دریای سرخ راهی خلیج فارس خواهد کرد.
پس از فاصله گرفتن دولت‌های عریی منطقه از واشنگتن و نزدیک شدن به چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران، حال آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند با تجدید نظر در سیاست‌های پیشین خود نوعی حضور هوشمند را در منطقه دنبال کنند تا به این وسیله علاوه بر حفظ موازنه در برابر رقبای نوظهور، جلوی تشدید پیوند متحدان قدیمی عرب با بلوک‌بندی‌ها و کریدورهای جدید جهانی را بگیرند.
نمایش جدید آمریکا در آب‌های خلیج فارس پنجم ژوئیه به اجرا درآمد. نیروی دریایی آمریکا با انتشار بیانیه‌ای جهت دار اعلام کرد جلوی توقیف دو نفت‌کش را در خلیج عمان به وسیله نیروهای وابسته به ایران گرفته است. تیم هاوکینز، سخنگوی ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا نیز با بازگو کردن این ادعا گفت، نیروهای ایرانی پس از پاسخ نیروی دریایی آمریکا به سیگنال‌های اضطراری یک نفت‌کش از منطقه عقب‌نشینی کردند.
این ادعای مضحک در حالی از سوی مقام های آمریکایی تکرار شد که پیش تر نیروهای مسلح ایران در آب‌های خلیج فارس بر مبنای مأموریت‌های محول شده جلوی حرکت کشتی‌هایی که امنیت زیست محیطی خلیج فارس را به خطر می‌اندازند یا غیرقانونی وارد آب‌های سرزمینی ایران شدند، می‌گیرند. به گواه منابع غربی، نیروی دریایی ایران بدون توجه به تهدیدات ناوگان پنجم آمریکا اقدامات لازم را در زمینه 20 کشتی متخلف در آب‌های منطقه خلیج فارس انجام داده است.
کارشناسان موضوعات منطقه بر این عقیده‌اند افزایش تحرکات امنیتی واشنگتن در خلیج فارس و دریای عمان می‌تواند مانع جدی بر سر راه گسترش روابط ایران با دولت‌های عربی و حتی تهدیدی علیه توافق پکن باشد. با توجه به اظهارات مقام های ایرانی و پادشاهی سعودی به نظر می‌آید حفظ امنیت مشترک خلیج فارس یکی از توافقات اصلی میان دو کشور در جریان مذاکرات امنیتی- سیاسی بوده است.
این موضوع چنان در مذاکرات تهران- ریاض حائز اهمیت بود که رسانه‌های قطری همزمان با خروج امارات از ائتلاف دریایی آمریکا در منطقه از احتمال شکل‌گیری نیروی دریایی مشترک با حضور ایران، عربستان سعودی، امارات و برخی دولت‌های منطقه شمال اقیانوس هند خبر دادند. در چنین شرایطی نیروی دریایی آمریکا قصد دارد با امنیتی کردن فضای خلیج فارس و تکرار اتهامات تکراری علیه ایران، جلوی استقرار ثبات و شکل‌گیری روابط مثبت میان کشورهای غرب آسیا را بگیرد.
به گزارش بلومبرگ، آمریکا در ماه می به دنبال متقاعد کردن کشورهای عرب حوزه خلیج فارس برای استقرار ربات‌ها و شهپادهای شناور در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان بود. پیش تر کوپر، فرمانده ناوگان پنجم آمریکا با تأیید این خبر از برنامه آمریکا برای استقرار یکصد ربات بدون سرنشین در آب‌های خلیج فارس خبر داده بود. در فوریه سال گذشته میلادی نیز نیروی دریایی آمریکا از برنامه ریزی برای استقرار ربات‌های رباتیک رژیم صهیونیستی در منطقه خلیج فارس خبر داده بود.
از سال 2017 میلادی تاکنون پنتاگون سعی کرده است به بهانه تغییر سیاست‌های آمریکا در نشست‌های همچون نقب یا توافق صلح ابراهیم مقدمات ادغام نظامی- امنیتی رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی را فراهم کند؛ اما به دلیل استقبال نکردن دولت‌هایی همچون پادشاهی سعودی، امارات، اردن و مصر توفیقی در این مسیر به دست نیاورده است. حال بار دیگر ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس به بهانه افزایش تهدیدات ایران به دنبال امنیتی‌سازی فضای منطقه و ایجاد بحران ساختگی میان کشورهای مسلمان است. برهمین اساس به نظر می‌آید احتمال درگیری محدود و کنترل شده از سوی نیروهای آمریکایی علیه نیروهای ایرانی در آب‌های شمال اقیانوس هند با هدف جدی نشان دادن تهدیدات دریایی، سناریویی بسیار محتمل و جدی باشد.
روی دیگر افزایش حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس را می‌توان ایجاد اهرم چانه زنی در میز مذاکرات هسته‌ای دانست. در چند ماه اخیر با کنار رفتن تیم رابرت مالی از مذاکرات هسته‌ای و تبادل زندانیان، افراد نزدیک به جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید همچون برت مک‌گرک و پالی نقش پررنگی تری در پرونده ایران ایفا می‌کنند.
در راهبرد تیم جدید و عملگرای دموکرات‌ها تشدید حضور نیروهای آمریکا در غرب آسیا و مقابله با محور مقاومت به عنوان تاکتیکی مؤثر برای مهار رفتار ایران، کنترل برنامه دفاعی- هسته ای و نفوذ منطقه‌ای تهران ارزیابی می‌شود. برای مقابله با این سیاست لازم است علاوه بر در نظر گرفتن توافقات اخیر با دولت‌های عرب منطقه، سیاست افزایش فشار بر نیروهای آمریکایی در منطقه خلیج فارس، شمال سوریه و عراق در دستور کار محور مقاومت قرار یگیرد.
بهره سخن
پس از پایان جنگ نخست خلیج فارس به تدریج نیروی دریایی آمریکایی به بخش جدایی ناپذیر از ساختار امنیتی دولت‌های عربی در برابر تهدیدات خارجی بدل شد. وجود پایگاه‌ها و استقرار نیروها- تجهیزات آمریکایی در شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس نشان دهنده برنامه‌ریزی بلندمدت واشنگتن برای حضور در قلب انرژی و مرکز ترانزیت جهانی است. با وجود این، تغییر سیاست‌های غرب آسیای آمریکا از زمان باراک اوباما، مقدمه‌ای برای افزایش حضور سایر قدرت‌های جهانی در غرب آسیا و شکل‌گیری نظم جدید امنیتی در منطقه شد.
عادی‌سازی روابط بلوک محافظه‌کار عرب، توافق پکن و حتی پیمان ابراهیم به معنای درهم شکسته شدن نظم آمریکایی و تولد غرب آسیای جدید است. در چنین شرایطی دولت بایدن تصمیم دارد با دنبال کردن سیاست بازگشت به منطقه و ایجاد بحران ساختگی با ایران جلوی شکل‌گیری پیمان‌های امنیتی بلند مدت و صلح پایدار در غرب آسیا را بگیرد. تشدید فعالیت جنگنده‌ها و ناوهای آمریکا در منطقه می‌تواند سیگنالی در زمینه تشدید برخوردهای امنیتی در آینده نزدیک باشد.
راهبرد معاصر