راهبرد معاصر/ چشم‌انداز تبادلات تجاری 5 میلیارد دلاری با آفریقا

روح‌الله لطیفی، معاون باشگاه تجار ایران و آفریقا با بیان ظرفیت‌های بالای تجاری روابط ایران با کشورهای آفریقایی گفت: با روی کار آمدن دولت سیزدهم و با اراده‌ای که دستگاه دیپلماسی ایران در تعامل با همه کشورهای دنیا دارد، تجارت کشورمان با قاره آفریقا به 1 میلیارد و 200 میلیون دلار رسید. اگر موانع تجارت برطرف شود، با برنامه دوساله می‌توان 5 میلیارد دلار به این قاره تجارت داشت و در بلندمدت نیز آن را به 10 میلیارد دلار رساند.

توجه به آفریقا از سیاست‌های دیپلماسی وزارت امور خارجه بوده است. چه اینکه کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان درباره سفر آیت الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به این قاره گفت، رئیس‌جمهور  در پاسخ به دعوت رسمی کشورهای آفریقایی به آن قاره سفر خواهند کرد.

آفریقا قاره فرصت‌هاست و در سال‌های اخیر، اقتصاد آفریقایی در مدار رشد قرار گرفته و مورد توجه بسیاری از کشورهای دنیاست. با توجه به نگاه راهبردی مشترک میان ایران و افریقا و وجود اشتراکات فرهنگی، این امیدواری وجود دارد بتوان با این گونه سفرها شاهد گسترش همکاری‌ها بود.موقعیت راهبردی آفریقا، مواد معدنی فراوان، زمین‌های کشاورزی حاصلخیر، جمعیت زیاد مسلمانان و جذابیت‌های اقتصادی از مزیت های این قاره برای فعالیت ایران به شمار می رود.

سرمایه گذاری و مشارکت عمیق‌تر در آفریقا نه تنها محبوبیت و اعتبار جمهوری اسلامی را افزایش می‌دهد، بلکه با دور زدن تحریم‌های اقتصادی منافع اقتصادی ایران را به عنوان بازاری برای صادرات حفظ می‌کند.

روح الله لطیفی، معاون باشگاه تجار ایران و آفریقا با بیان ظرفیت‌های بزرگ تجاری قاره آفریقا به «راهبرد معاصر» گفت: آفریقا به دلیل منابع غنی و موقعیت راهبردی آن که میان آسیا، اروپا و آمریکاست، برای خیلی از قدرت‌های دنیا قاره مهمی به شمار می‌رود. در حال حاضر آمریکا مشوق‌های خوبی برای صاحبان صنایع خود در آفریقا گذاشته که در آنجا سرمایه گذاری کنند یا چین حضور گسترده ای در آنجا دارد و هند به صورت سنتی در آنجا فعالیت می کند.

وی افزود: در کشورهای همسایه ما نیز امارات کالاهای آفریقایی را به بازارهای جهانی می‌رساند. ترکیه سیاست های خوبی برای حضور در این کشور در نظر گرفته است و یارانه های خوبی را برای سرمایه گذاران خود فراهم کرده است و به نوعی تجار آفریقایی را به سرمایه گذاران خود معرفی می‌کند. ترکیه با برگزاری نمایشگاه‌های تجاری توانسته است بخش وسیعی از بازار آفریقا را تصاحب کند.

معاون باشگاه تجار ایران و آفریقا عنوان کرد: صادرات ترکیه به آفریقا در سه سال از 3 میلیارد به بیش از 20 میلیارد دلار رسیده است. امارات میانگین 10 تا 12 میلیارد دلار در سال به آفریقا صادرات انجام می دهد، اما کشورمان با اینکه از دهه 70 سیاست اعلام شده اش حضور در آفریقا بوده و اقداماتی نظیر حمایت های غذایی، دارویی و درمانی انجام داده است یا اشتراکاتی با آفریقایی ها داشته است، هیچ گاه در زمینه تجارت در این قاره موفق نبوده است؛ هرچند مردمان این قاره نگاه خیلی مثبتی به ایران دارند.

لطیفی با برشمردن موانع صادرات به آفریقا گفت: زمانی در کشور کالاهایی برای عرضه نداشتیم و فقط تک محصولی و به نوعی صادرکننده نفت بودیم. از سوی دیگر به واسطه اینکه در صادرات و حمل و نقل ضعیف بودیم، نمی توانستیم به این قاره صادرات کنیم. بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها موانع بیشتر شد، زیرا حمل و نقل و بیمه شرکت های طرف قرارداد با ایران تحریم شدند. وقتی این اتفاق رخ می دهد خیلی از کشورهای آفریقایی که تحت تأثیر قدرت ها هستند، نمی توانند به تنهایی موانع را برطرف کنند، اما الان در خیلی از صنایع شرایط بهبود یافته است.

قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا عنوان کرد: در مصالح ساختمانی، شیرآلات، فولاد، آهن، مشتقات نفتی، مواد غذایی، صنایع الکترونیکی محصولاتی با کیفیت خوب می‌توان تولید کرد و بازار خوبی نیز در آنجا برای این محصولات وجود دارد. هم اکنون بیشترین صادراتمان به آفریقا مشتقات نفتی و پتروشیمی است. تا سال 1399 سطح تجارت غیرنفتی خود را به 600 میلیون دلار رساندیم؛ در سال 1400 با روی کار آمدن دولت سیزدهم و با اراده ای که دستگاه دیپلماسی در تعامل با همه کشورهای دنیا دارد، این میزان تقریبا دو برابر شد، یعنی تجارت ما به 1 میلیارد و 200 میلیون دلار رسید که از این میزان 60 میلیون دلار واردات از 50 کشور آفریقایی و مابقی صادرات به کشورهای آفریقایی بود.

وی تصریح کرد: تنوع بخشی و نگاه مثبت در کشور به وجود آمده، ولی موانع حمل و نقل، جابجایی پول، نداشتن شناخت از محصولات ایرانی و آگاهی نداشتن تجار ایرانی از ظرفیت های بازار آفریقایی همچنان پابرجاست. تا این لحظه برخی از نمایشگاه‌ها برای شناخت تجار به وسیله دولت ایجاد شده است، ولی در سایر  زمینه ها همچنان مشکلات داریم و برای صادرات به برخی کشورهای آفریقایی حمل و نقل دریایی وجود ندارد.

لطیفی درباره÷ تعامل بخش خصوصی با دولت برای رفع موانع تجارت گفت: در باشگاه تجار ایران و آفریقا در زمینه تهاتر با طلا با تجار آفریقایی به جمع بندی دست یافته ایم و موضوع حمل ونقل را با شرکای خارجی دنبال می کنیم. همچنین بخشی از تجارت ما را خارجی ها با همراهی تجار بخش خصوصی انجام می دهند.

وی افزود: در زمینه حمل و نقل هوایی یکی از شرکت های داخلی اعلام آمادگی کرد و اکنون برای برخی مسیرها برای جابجایی بار و مسافر از ایران به کشورهای آفریقایی در حال گرفتن مجوز است تا هزینه تردد تجار و کالا کاهش یابد. کشتیرانی جمهوری اسلامی نیز برای برخی مسیرها در حال جابجایی کالاست، ولی نسبت به تجارت ما با آفریقا همچنان کافی نیست.

قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا تأکید کرد: حجم تجارت خارجی قاره آفریقا در سال گذشته یک هزار و 100 میلیارد دلار و سهم ما فقط 1 میلیارد دلار بوده که این نزدیک به یک هزارم کل تجارت این قاره به شمار می رود. طبق مساحت و منابع غنی ایران، حجم تجارت کشورمان با آفریقا باید بیش از 80 میلیارد دلار باشد. اگر موانع تجارت برطرف شود، با برنامه دو ساله می توان 5 میلیارد دلار به این قاره تجارت داشت و در بلندمدت نیز آن را به 10 میلیارد دلار رساند. به زودی آیت الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به آفریقا سفر و در اجلاس بریکس شرکت خواهد کرد که می توان از این سفر حداکثر استفاده را برای تسهیل در تجارت داشت.

وی افزود: تولید در جامعه شرق آفریقا که متشکل از کشورهای اوگاندا، کنیا، تانزانیا، روآندا و بروندی است، مزیت هایی برای صادرات دارد که علاوه بر بازار داخلی آنها می‌توان محصولات خود را به کشورهای آمریکایی و اروپایی با تعرفه پایین صادر کرد. در زمینه سرمایه گذاری منطقه شرق آفریقا در ایران اقداماتی انجام شده است.

لطیفی گفت: تانزانیا در صنعت برق در سیستان و بلوچستان، کنیا در بنادر و صنعت چای کشورمان سرمایه گذاری کرده است که این مراودات باعث پویایی اقتصادمان می‌شود. همچنین بخشی از نیارهای کشور را می توان از این منطقه تأمین کرد. این منطقه از لحاظ غذایی و معدنی بسیار غنی است.

وی افزود: شاهدیم بخشی از صنایع ما برای تأمین مواد خام اولیه خود به شرق آفریقا روی آورده است، در حالی که در گذشته به وسیله واسطه و با سختی فراوان این مواد تأمین می شد.

راهبرد معاصر