نفوذ غرب در واگنر یا پرچم دورغین پوتین؟

گروه دیپلماسی فردا: تحولات شب گذشته روسیه نشان داد که اتحاد میان ارتش روسیه و گروه‌های شبه نظامی نزدیک به آن تا چه حد متزلزل و تحت تاثیر شرایط جنگی قرار گرفته است. طبق ادعا گروه واگنر، ارتش روسیه به آن ها حمله نظامی کرده و قصد از بین بردنشان را دارد و تا روشن شدن مسئله و محاکمه مسئولین وزارت دفاع، تنش را ادامه می‌دهد. از سوی دیگر پوتین در سخنرانی خود اعلام کرد که در شرایط ویژه فعلی باید تضاد‌ها را کنار گذاشت زیرا این جنگ سرنوشت ملت روسیه را مشخص می‌کند. در هر حال مسئله ی واگنر و وزارت دفاع روسیه هنوز در ابهام قرار دارد، اما برخی کارشناسان احتمال جنگ داخلی را بعید نمی‌دانند.

سعید برزین، کارشناس روابط بین الملل، در گفت‌وگو با «فردا» با اشاره به تاریخچه و شناخت گروه واگنر گفت: گروه شبه نظامی واگنر که پیش از تحولات اوکراین به طور پیوسته در هاله ای از ابهام فعالیت می‌کرد و ردپا آن در سوریه هم دیده می‌شد؛ با حمله نظامی روسیه که اوکراین از پرده برون آمد. فعالیت‌های این گروه که رهبر آن به واسطه‌ی شهرت شغلی‌اش آشپز پوتین نیز خوانده می‌شد، زیر ذره بین رسانه ها قرار گرفت. پس از انتشار اخبار غیررسمی مبنی بر به کار‌گیری شبه نظامیان از میان محکومان و زندانیان جرائم خشن در روسیه برای حضور در جبهه‌های اوکراین منتشر شد، همگان مشاهده کردند که این اخبار غیررسمی از درجه ی صحت بالایی برخوردار بود و گروه شبه نظامی واگنر به مثابه یک پیمانکار نظامی بخش خصوصی با هماهنگی دولت روسیه اقدام به گسترش نیرو‌های خود و سرباز‌گیری از میان اقشاری کرد که به طور سنتی در روسیه و هیچ کجای دیگر از دنیا جذب نیرو‌های نظامی یک کشور نمی‌شدند. تاکتیک های متفاوت جنگی این گروه که با ظن بسیار بالایی مضنون به ارتکاب جنایات جنگی نیز می‌باشد، باعث شد که در ابتدا حضور واگنر چیزی شبیه به موسسات پیمانکار نظامی مثل «بلک واتر» آمریکا برای کنترل مناطق اشغالی را در ذهن مخاطب عام زنده کند.:

وی درباره اهمیت نظامی و سیاسی تحولات شب گذشته در روسیه گفت: آنچه شب گذشته رخ داد دور از ذهن به نظر نمی‌رسید. پریگوژین در چند ماه گذشته انتقادات بی پرده ای را نسبت به آنچه او رهبران نظامی مسکو می‌خواند ابراز کرده بود و به خصوص در صحنه ی جنگ باخموت خود را قربانی کم کاری و حتی توطئه های وزارت دفاع روسیه می‌دانست. به عبارتی پریگوژین معتقد بود گروه واگنر چیزی در حد یک گوشت قربانی و طلایه‌دار ارتش روسیه در مناطق اشغالی عمل کرده و بهای لازم به پیروزی‌های این گروه داده نشده است. با این حال آنچه شب گذشته شاهد آن بودیم نوعی خودکشی نظامی و سیاسی برای گروه واگنر خواهد بود.

برزین درباره نتایج احتمالی تضاد میان واگنر و دولت روسیه گفت: دو نظریه پیرامون حرکت واگنر وجود دارد. نخست نفوذ اطلاعاتی غرب در میان گروه واگنر و برخی دیگر از متحدان سابق پوتین که آینده‌ی جنگ اوکراین را در تضاد با منافع بلندمدت خویش می‌بینند. اینان معتقدند با فرسایشی شدن جنگ، احتمالا آنان قربانی وضع موجود خواهند شد و این عمل در کنار احتمال سرکوب شدید آن‌ها از سمت مسکو باعث خواهد شد تا نوعی سکوت قبرستانی بین منتقدان پوتین در روسیه حاکم شود. نظریه دوم این شورش را به نوعی عملیات «پرچم دروغین» از سوی پوتین می‌داند. به باور برخی پوتین برای خارج کردن فرماندهان ناتوان در صحنه جنگ اوکراین و واگذاری اختیارات بیشتر به جناحی که معتقد به شدت عمل بیشتر در اوکراین است دست به این کار زده است. در این صورت اختلافات درونی میان نیرو‌های کلاسیک روسیه و گروه های شبه نظامی وارد فاز جدیدی خواهد شد. واگنر در این نقشه به مثابه شمشیر مجازات پوتین بر گردن فرماندهان ناکارآمد جنگ اوکراین فرود خواهد آمد.