نگاهداری: حکمرانی مبتنی بر عقلانیت ارتباطی است

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نخستین دوره آموزشی زنان و حکمرانی با محوریت آموزش، شبکه‌سازی و تجربه‌اندوزی تخصصی با تمرکز بر نقش زنان، امروز(سه‌شنبه 9 خرداد 1402) در سالن شیخ فضل‌الله نوری مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

در این رویداد آموزشی که با محوریت آموزش، شبکه‌سازی و تجربه‌اندوزی تخصصی با تمرکز بر نقش زنان برگزار شد، شرکت‌کنندگان با شرکت در کارگاه‌های مختلف، با حکمرانی و مفاهیم مرتبط با آن آشنا شدند.

 بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در مراسم افتتاحیه این رویداد با بیان اینکه هموار کردن مشارکت بانوان در جامعه دارای دو وجه است‌، افزود: یکی از شاخص‌های توسعه در کشورهای مختلف، میزان مشارکت زنان در عرصه‌های گوناگون است و یکی دیگر هم این است که این هموار کردن و مشارکت، به نوعی احقاق حقوق آنان محسوب می‌شود.

وی گفت : زمانی برای کشورها پیشرفت و توسعه اقتصادی اهمیت داشت، اما امروزه توسعه انسانی نقش و جایگاه مهم‌تری پیدا کرده و در بحث توسعه و تربیت انسانی باید توجه داشت که نقش زنان مهم‌تر از مردان است.

نگاهداری با بیان اینکه باید بین نقش زنان در درون خانواده و در عرصه‌ اجتماع هماهنگی صورت بگیرد، عرصه اجتماعی مدیریت زنانه را یکی از فرصت‌های تحول‌آفرین در گام دوم انقلاب دانست که می‌تواند سر منشا بسیاری از تحولات باشد.

وی با ارائه آمارهایی در خصوص میزان مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف جامعه، تصریح کرد : 735 شرکت دانش‌بنیان مدیرعامل زن دارند، 8 کرسی شهرداری و 482 کرسی مدیریت شهری در اختیار بانوان است و در عرصه‌های علمی نیز 46 درصد دانشجویان دکترا و ۲۷/۵ درصد اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، خانم هستند. همچنین ۲۵/۲ درصد مسئولیت‌های اداری در اختیار زنان است و 16 نماینده مجلس و 1121 قاضی زن، در حال فعالیت در قوه‌های مقننه و قضاییه هستند و این آمارها نشان‌دهنده حضور فعال بانوان در عرصه‌های مختلف حکمرانی است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس سرمایه اصلی هر ملت برای تحرک و تحول را دو عامل غرور ملی و آرمان ملی توصیف کرد و ادامه داد : بدخواهان و دشمنان در حال تلاشند که این 2 سرمایه را از نسل جدید بگیرند و ما باید توجه داشته باشیم که ضمن افتخار به گذشته و غرور ملی، برای تحقق آرمان ملی در آینده برنامه‌ریزی کنیم. ما گذشته پرافتخاری در حوزه حکمرانی زنان داریم و با نگاه به آینده، لازم است آرمان ملی خود را توسعه و گسترش حضور زنان در حکمرانی و سیاست‌گذاری قرار دهیم.

وی با تشریح تفاوت‌های میان حکومت‌داری و حکمرانی اظهار داشت : امروز در جهان تغییراتی در اداره کشورها صورت گرفته و رویکرد کشورها به سمت قدرت‌های نرم و منعطف پیش می‌رود. در حکومت‌داری تاکید بر عقلانیت ابزاری و قدرت سخت است و در یک قدرت بوروکراتیک، رویکرد بالا به پایین حاکم است‌؛ این در حالی است که حکمرانی مبتنی بر عقلانیت ارتباطی است و قدرت نرم در یک فرآیند شبکه‌ای و پایین به بالا، حرف اول را اداره حکومت می‌زند.

نگاهداری ادامه داد: در حکمرانی، اختیار انسان‌ها در مقابل مسئولان آزادی بیش‌تری پیدا می‌کند و انعطاف حکمرانان در مقابل ذی‌نفعان به حداکثر مقدار خود می‌رسد.

نگاهداری افزود: جنس حکومت‌داری مردانه است و در مقابل، جنس حکمرانی زنانه است و لازم است از رویکردهای مردانه به سمت رویکرد‌های زنانه حرکت کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در جمهوری اسلامی و نظام تقنینی کشور به طور ویژه به نقش و حقوق زنان در جامعه تاکید شده است، خاطرنشان کرد: البته موانعی هم در تحقق حقوق زنان وجود دارد که در سه دسته قرار می‌گیرند: موانع فرهنگی- اجتماعی که شامل مواردی مانند کلیشه‌های جنسیتی و بی اعتمادی به توانمندی زنان است، موانع سیاسی که در خصوص توزیع نابرابر قدرت در عرصه‌های سیاسی و حضور کم‌رنگ آن‌ها در احزاب است و موانع سازمانی که همچون یک سقف شیشه‌ای، مانع حضور زنان در مدیریت‌های یک سازمان می‌شود.

نگاهداری افزود : در موضوع زنان و حکمرانی یک سری تعارضات گفتمانی در سطح جامعه وجود دارد و برای رسیدن به ذهن‌های مشترک در این حوزه، نیاز به رفت و برگشت‌هایی میان ذهن و عمل داریم و اگر بتوانیم تجربه‌های موفق حضور زنان در اجتماع را بیش‌تر داشته باشیم، به حل این تعارضات گفتمانی و فراهم‌سازی زمینه‌های حضور تحول‌آفرین زنان در عرصه‌های مختلف حکمرانی کمک کرده‌ایم.

علی اکبر متکان دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اشاره به حضور فعال بانوان در عرصه‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌ای کشور، گفت : نقش‌آفرینی زنان در اجتماع و حوزه‌های تصمیم‌گیری همواره یکی از مسائل مورد توجه کشورهای مختلف از جمله کشور ما بوده است.

وی افزود: سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی نسبت به وضعیت زنان در ایران همواره یک نگاه منفی دارند، زیرا نتوانستیم نقش و پیشرفت زنان در عرصه‌های مختلف را به خوبی تشریح و تبیین کنیم و رسانه‌های ما نیز در پرداختن به حضور و فعالیت‌های زنان پس‌ از انقلاب اسلامی، ناموفق بوده‌اند.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به برنامه‌های این نهاد در حوزه زنان اظهار کرد : در تلاشیم با همکاری سایر نهادها و دستگاه‌های مختلف، اطلس سیمای زنان جمهوری اسلامی پس از انقلاب را ایجاد کنیم. در این اطلس، پیشرفت و توسعه زنان پس از انقلاب اسلامی در گذر زمان نشان داده می‌شود و امیدواریم نقشی مؤثر در تبیین رشد و شکوفایی زنان در انقلاب اسلامی ایران داشته باشد.

علی اصغر پورعزت رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران در این رویداد با طرح موضوعی با عنوان « حکمرانی فراجنسیتی، حکمرانی در ورای انگاره‌های سلطه»، به تشریح نقش زنان در عرصه حکمرانی پرداخت.

وی با اشاره به اینکه فهم مقتضیات حکمرانی نیازمند درک اینجا و اکنون است، گفت : حکمرانی متعادل در گرو اقتدار متعادل و طرفینی زن، مرد، دختر و پسر است و اقتدار بانوان، مقدمه شکل‌گیری یک نسل مقتدر است.

پورعزت اظهار کرد : یک جامعه مقتدر، قانون فراگیر و پوشش‌گستر می‌خواهد؛ قانونی که آحاد مختلف جامعه را مقتدر کند و در این حوزه لازم است توجه داشته باشیم که اقتدار زنان و مردان در مسئولیت‌ها و مدیریت‌ها باید برابر باشد.

رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران افزود : فهم منطق مشارکت اجتماعی از دوران کودکی و از خانواده آغاز می‌شود و مشاهده اقتدار میان پدر و مادر، در شکل‌گیری این منطق اثرگذار است و جامعه‌ای که مادران ذلت‌پذیر داشته باشد، نمی‌تواند دختران و پسران مقتدر، شجاع و امیدوار پرورش دهد.

فاطمه قاسم‌پور نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در این رویداد آموزشی گفت :در موضوع خانواده، آنچه در انقلاب اسلامی رخ داده یک توجه ویژه به مسائل زنان‌ دارد و نوعی راهبری ویژه در فرمایشات امام خمینی( ره) و مقام معظم رهبری در حوزه زنان وجود دارد که در این عرصه گفتمان‌ساز بوده است.

قاسم‌پور ادامه داد: در انقلاب اسلامی، زنان دو ساحت عمومی و خصوصی دارند، اما ایده زن دوساحتی در انقلاب اسلامی تبدیل به یک ایده سیاستی جدی نشده و خلا این ایده سیاستی احساس می‌شود.

وی در تعریف مفهوم حکمرانی گفت : حکمرانی به معنای توسعه بازیگران حکمرانی است، در حکمرانی باید قاعده بازی عوض شود و این توسعه منجر به خلق ایده‌های گفتمانی جدید می‌شود.

نماینده مجلس شورای اسلامی اظهار کرد : در مسئله‌ی زن، با خلأهای تقنینی و اجرایی مواجه هستیم و فرآیند قانون‌گذاری در کشور مشارکتی نیست. قاسم‌پور حضور زنان در مناصب برای حل مسائل زنان را لازم اما ناکافی دانست و افزود : برای حل مشکلات حوزه زنان باید در راستای تحقق زن دوساحتی و برقراری نسبت آن با جریان سیاستی کشور اهتمام ویژه و اساسی داشته باشیم.

سمیه رفیعی نماینده مجلس شورای اسلامی در این رویداد اظهار داشت :امروز کلیدی‌ترین مسئله‌ی زنان و حکمرانی، شناخت جایگاه کنونی ما در این عرصه است و باید بدانیم تعریف ما از حکمرانی زنان چیست و الزامات تحقق حکمرانی زنان چه چیزهایی هستند.

وی فراهم‌سازی زیرساخت‌های تحقق حکمرانی زنان را بااهمیت دانست و خاطرنشان کرد : متأسفانه زمانی که در جامعه موضوع زنان مطرح می‌شود، ناخودآگاه درصد زیادی از افکار عمومی به سمت آسیب‌ها معطوف می‌شود و توانمندی‌ها و وجوه مثبت نقش‌آفرینی زنان در اجتماع کمتر دیده می‌شود. رفیعی ادامه داد: انقلاب اسلامی شکل ویژه‌ای از زنان به نمایش گذاشت، اما در معرفی آن به دنیا و حتی نسل جدید جامعه خودمان ناموفق بوده‌ایم.

نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه زنان و حکمرانی، بیان کرد : عدم حضور بانوان در دوره‌های حکمرانی یکی از مشکلات حوزه آموزش آنان بود‌؛ به طوری که دوره‌های حکمرانی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی صرفا پذیرش آقایان داشتند که الحمدلله اکنون این رویه اصلاح شده و امکان شرکت بانوان در این دوره‌ها فراهم شده است.

روح الله حمیدی عضو هیئت مدیره اندیشکده حکمرانی شریف با اشاره به سیر تحول حکمرانی در طول زمان، تصریح کرد: در گذشته حوزه سیاست‌گذاری و حکمرانی یک حوزه سیاسی و وابسته به قدرت بوده، اما در طول 100 سال اخیر این روند تغییر کرده و حکمرانی از یک پدیده صرفا سیاسی، به یک پدیده سیاسی- علمی تبدیل شده که نگاه‌های کل‌نگر و جزءنگر را در بر می‌گیرد.

 وی با اشاره به حضور زنان در عرصه‌های مختلف علمی اظهار کرد : امروزه حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از حوزه‌‌هایی است که به حضور زنان وابسته است و این حضور نشان می‌دهد هرجا دقت، شفافیت و سماجت لازم است، مردان به تنهایی نمی‌توانند بار مشکلات را به دوش بکشند.

عضو هیئت مدیره اندیشکده حکمرانی شریف گفت : در ادبیات سیاست‌گذاری پدیده‌ای به نام «سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد و داده» وجود دارد و اگر این مفهوم در تدوین لوایح و قوانین کشور ما لحاظ می‌شد، امروز شاهد بسیاری از مشکلات موجود نبودیم.

حمیدی اظهار داشت : نظام سیاست‌گذاری در کشور ما یک نظام سیاسی است و تا زمانی که زنان در عرصه‌های مختلف حکمرانی شرکت داده نشوند، نمی‌توان به سمت تحقق یک سیاست‌گذاری سیاسی- علمی حرکت کرد./مرکز پژوهش ها